Đầu tuần, Hoa Kỳ đã phái hai tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường đi vào khu vực 12 hải lý của Đá Vành Khăn, thuộc quần đảo Trường Sa, động thái mới nhất thể hiện quan điểm nhất quán của chính quyền Trump đối với vấn đề tự do hàng hải ở Biển Đông. 

Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đang tiếp tục các vòng đàm phán căng thẳng về thương mại, đồng thời, Tổng thống Trump sắp có cuộc gặp với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un vào cuối tháng này tại Việt Nam, quốc gia có tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông.

Suốt hai nhiệm kỳ với chính sách mềm mỏng của cựu Tổng thống Barack Obama, Trung Quốc đã tăng cường hoạt động chiếm đóng và xây dựng phi pháp các tiền đồn trên Biển Đông, trong đó có Đá Vành Khăn. Tuy nhiên, kể từ khi Tổng thống Trump tiếp quản Nhà Trắng, mọi thứ đã dần trở nên khó khăn hơn với Bắc Kinh.

Trái ngược với người tiền nhiệm Obama, chiến lược của chính quyền Trump là duy trì sự hiện diện ở Biển Đông thường xuyên đến mức điều đó không còn là tin tức đáng kể gì đối với giới truyền thông, thông qua đó, phản bác thành công các tuyên bố đơn phương của Trung Quốc tại Biển Đông, theo Business Insider.

Trả lời câu hỏi của phóng viên CNN đề nghị cho biết quan điểm về việc Hoa Kỳ điều 2 tàu chiến tới Trường Sa, ông Clay Doss phát ngôn viên của Hạm đội 7 nói đại ý rằng, hoạt động của hai tàu Mỹ là bình thường và hoàn toàn phù hợp với luật pháp quốc tế, và rằng hải quân Mỹ có quyền đi lại ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép. 

Mỹ và đồng minh chung sức

Trong bối cảnh chính quyền Trump tăng cường hiện diện ở Biển Đông nhằm chống lại tham vọng kiểm soát của Trung Quốc, Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương cho rằng Hoa Kỳ cần xem xét khả năng thiết lập căn cứ chống hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông.

“Chúng ta phải chấp nhận thực tế là môi trường đang thay đổi mạnh mẽ ở Biển Đông, đến mức nó sẽ đòi hỏi những cách tiếp cận mới”, đô đốc Philip Davidson, người chỉ huy Bộ Tư lệnh khẳng định. “Nó sẽ yêu cầu chúng ta phải suy nghĩ về một số địa điểm, nếu không phải căn cứ [quân sự], chúng tôi đang nói chuyện với các đối tác và đồng minh về những cơ hội có thể có ở đó”.

Ông Davison xác nhận các đồng minh và đối tác của Mỹ sẽ cùng tham gia vào các hoạt động ở Biển Đông trong tương lai, trong đó có Anh Quốc, Nhật Bản, Australia, New Zealand, Canada. 

Tờ SCMP đưa tin, tàu khu trục trang bị tên lửa dẫn đường US McCampbell của Hải quân Mỹ và tàu hộ tống HMS Argyll của Hải quân Hoàng gia Anh đã cùng nhau thực hiện một cuộc tập trận chung lần đầu tiên trên Biển Đông từ 11 đến 16/1/2019.

Hôm thứ Hai (11/2), ông Gavin Williamson, Bộ trưởng Quốc phòng Anh nói rằng nước này phải sẵn sàng sử dụng sức mạnh “cứng” để bảo vệ lợi ích của mình, đồng thời tuyên bố siêu tàu sân bay HMS Queen Elizabeth, niềm tự hào của Hải quân Anh, được trang bị hai phi đội máy bay chiến đấu tàng hình F-35, sẽ đi qua Biển Đông.

Tờ Ibtimes nhận định, các cuộc tuần tra của con tàu Queen Elizabth – chắc chắn sẽ khiến Trung Quốc “phẫn nộ” – sẽ củng cố quyền tự do hàng hải của tất cả các quốc gia trên vùng biển tranh chấp này.

“Mối quan hệ của chúng tôi với Hoa Kỳ sẽ tiếp tục là một trong những mối quan hệ thân thiết nhất”, ông Williamson nói. Bộ trưởng quốc phòng Anh cũng chỉ đích danh Trung Quốc, bên cạnh Nga, là hai nước đang cố gắng xóa bỏ ranh giới giữa hòa bình và chiến tranh, và Anh sẽ đứng lên chống lại những kẻ “vi phạm pháp luật quốc tế”.

Independent bình luận, phát biểu của ông Williamson được nhìn nhận như một lời đe dọa nhắm vào Trung Quốc liên quan đến hoạt động bành trướng của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Tài ngoại giao của Tổng thống Trump

Nhà phân tích chính trị Lawrence Solomon trong một bài viết đăng trên tờ Financial Post có trụ sở tại Canada hôm 15/2 đã đưa ra kiến giải thú vị về nghệ thuật ngoại giao “tối đa hóa cơ hội thành công” của Tổng thống Trump.

Theo chuyên gia Solomon, ông Trump thường có những lời khen “đưa đối thủ lên mây xanh” nhưng đó là một cách để giữ thể diện cho họ trước “quốc dân”. Thực tế cho thấy, sau những lời khen đó ông Trump thường là người nắm thế chủ động và sẽ dồn ép đối thủ. Vị chuyên gia người Canada minh chứng bằng trường hợp của Kim Jong-un, ông Trump đã từng dùng nhiều mỹ từ để khen nhà lãnh đạo trẻ tuổi của Triều Tiên hết lời, nhưng cuối cùng thực tế cho thấy Kim đã phải ngồi vào bàn đàm phán, trao trả tù nhân và hài cốt lính Mỹ, không thử nghiệm vũ khí hạt nhân sau hơn 15 tháng.

Ông Trump cũng từng khen Chủ tịch Tập Cận Bình ‘vĩ đại’, nhưng, ông chủ Tòa Bạch Ốc lại không nương tay khi công bố những cú đánh sấm sét bằng chính sách thuế, làm nền kinh tế Trung Quốc ‘quay cuồng’ [từ của ông Solomon], và còn đe dọa sẽ dùng biện pháp mạnh hơn nếu Bắc Kinh không chấp nhận nhượng bộ.

Phong cách ngoại giao và tư duy chiến lược của Tổng thống Trump là điều chưa từng thấy ở những người tiền nhiệm của ông và điều đó đang khiến Trung Quốc lúng túng hơn bao giờ hết. 

“Tôi muốn nói rằng Trung Quốc là một trong những vấn đề tồn đọng phải giải quyết mà Obama đã bỏ qua hoặc xử lý yếu kém. Áp lực giờ đây đổ lên vai Tổng thống Trump. Cách ông ấy đáp trả khiến người Trung Quốc bối rối. Họ chưa bao giờ thấy một tổng thống Mỹ nào cứng rắn như vậy”, theo ông John Bolton, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ bình luận trong một cuộc phỏng vấn trên chương trình Hugh Hugh Hewitt, phát sóng ngày 12/10/2018.

Những vấn đề tiếp tục bị xử lý

Cấp phó của Tổng thống Trump hôm thứ Bảy (16/2) đã liệt kê chi tiết những vấn đề mà Trung Quốc bị nhắm tới theo lập trường cứng rắn của ông chủ Nhà Trắng.

Ngoài thực trạng thương mại bất công, Phó Tổng thống Mike Pence cho biết chính quyền Trump còn nhắm tới hàng loạt mối đe dọa tai tiếng khác của Trung Quốc, trong đó có Biển Đông.

“Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump, Hoa Kỳ cũng đã nêu rõ rằng Trung Quốc phải giải quyết các vấn đề lâu đời về trộm cắp tài sản trí tuệ, ép buộc chuyển giao công nghệ ép và các vấn đề mang tính chất cơ cấu khác ở Trung Quốc đã tạo gánh nặng cho nền kinh tế của chúng tôi và các nền kinh tế [khác] trên thế giới”, ông Pence phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich 2019 hôm 16/2.

Ông Pence tiếp tục liên kê “các vấn đề khác vẫn tồn tại”, bao gồm: tham vọng kiểm soát của Trung Quốc ở Biển Đông gây tổn hại quyền tự do hàng hải trong khu vực, thực trạng Bắc Kinh đặt ra ngoại giao bẫy nợ với các nước, can thiệp vào các vấn đề chính trị nội bộ của các nước, và vi phạm nhân quyền đối với “các nhóm thiểu số có tín ngưỡng” ở Trung Quốc, một lời ám chỉ rõ ràng tới các nhóm người có đức tin bị đàn áp như những người theo đạo Cơ Đốc tại gia, các Phật tử Tây Tạng, người Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi ở Tân Cương và những người tập Pháp Luân Công, môn khí công thuộc trường phái Phật gia theo nguyên lý Chân – Thiện – Nhẫn.