Đọc báo Pháp – 11/11/2019
Hậu chiến tranh lạnh : Thất bại của các nền dân chủ
Vào ngày kỷ niệm kết thúc Thế Chiến Thứ Nhất, 11 tháng 11, một số báo Paris không ấn hành, nhưng bài vở vẫn được cập nhật trên mạng. Riêng ba tờ báo lớn là Le Monde, Le Figaro và Libération phục vụ độc giả như bình thường.
Dư âm sự kiện Bức Tường Berlin sụp đổ cách nay 30 năm vẫn là đề tài chiếm nhiều trang báo Paris trong ngày. Trên nhật báo le Figaro, bài báo mang tựa đề “Các nền dân chủ bại trận trong thời kỳ hậu chiến tranh lạnh”, Nicolas Baverez đưa ra những ý kiến như sau : 1989 đã khép lại thế kỷ 20, một thế kỷ mở đầu vào năm 1914 khi Thế Chiến Thứ Nhất khai mào. Sau biến cố đó, khối Liên Xô tan rã. Mô hình dân chủ thăng hoa. Nhưng rồi, trong ba thập niên qua, các nền dân chủ đang bị những mối đe dọa xuất phát “từ bên trong và bên ngoài” thách thức.
Một mặt, từ Trung Quốc đến Thổ Nhĩ Kỳ hay Nga và cả những tổ chức khủng bố đều coi mô hình dân chủ là “kẻ thù”, mặt khác, ngay bên trong các nền dân chủ phương Tây, các phong trào dân túy đang bùng lên và nền dân chủ tự do đang bị “mô hình dân chủ phi tự do” của thủ tướng Hungary Viktor Orban cạnh tranh.
Trên bàn cờ quốc tế, phương Tây rệu rã : Mỹ phủi tay với trách nhiệm của thế giới, châu Âu thì vừa bất lực vừa bị chia rẽ. Tác giả bài báo cho rằng tổng thống Nga, Vladimir Putin đã có phần vội vã khi thông báo “mô hình dân chủ và tự do đã cáo chung”, nhưng rõ ràng, “các nền dân chủ đã đã thua trong giai đoạn hậu chiến tranh lạnh” bởi vì “sau biến cố 1989, ảnh hưởng của phương Tây trên thế giới đã thu hẹp”, bởi vì “chủ nghĩa tự do bị hòa toan trong cuộc sống mà ở đó người ta chủ chú trọng vào vật chất, con người trở nên ích kỷ và xã hội phủ định hoàn toàn mọi cấp bậc về giá trị đạo đức”. Nicolas Baverez cho rằng, hạ gục được Liên Xô, các nền dân chủ phương Tây đã say men chiến thắng, nhưng rồi đã để vuột khỏi tầm tay dòng lịch sử của thế giới.
Le Monde trong bài xã luận ít bi quan hơn qua phân tích : châu Âu đã quá mải miết nhìn về số phận của chính mình và chỉ thấy rằng kinh tế đang dậm chân tại chỗ, các nền dân chủ phải đối mặt với khủng hoảng, điển hình là qua mỗi đợt bầu cử từ tại Tây Ban Nha hay tại Ý và thậm chí là cả tại Pháp, các đảng cực hữu bài ngoại không ngừng lớn mạnh. Những điều đó không sai, nhưng bên cạnh đó cũng cần phải khách quan nhìn nhận rằng, Cuộc Cách Mạng diễn ra trong hòa bình tại Đông Đức năm 1989 đã mở ra rất nhiều cánh cửa, từ việc thống nhất nước Đức cho đến sự sụp đổ của chế độ độc tài theo kiểu Stalin. Có điều, tây Âu và Mỹ đã ngây thơ lầm tưởng rằng, các nước Đông Âu sẽ nhất loạt rập khuôn theo phương Tây, nhưng sẽ là một sai lầm nếu như chối bỏ tất cả những thành tựu mà làn sóng tự do năm 1989 đã đem lại cho châu Âu. Hai thành tựu không thể chối cãi đó là đời sống của người dân khối Xã Hội Chủ Nghĩa trước kia đã được cải thiện đáng kể, và quý giá hơn nữa là quyền tự do từ tự do đi lại của gần như hầu hết tất cả người dân châu Âu và quyền tự do của các công dân bầu chọn người lãnh đạo.
Tường Berlin được thay thế
bằng muôn vàn những bức tường mới
Cũng về dư âm từ sự kiện tường Berlin sụp đổ, Le Monde dành hẳn một số báo đặc biệt dưới tựa đề “Những bức tường mới tại châu Âu, một lục địa đã được thống nhất”. Libération chơi chữ “Thế giới giam mình sau những bức tường” : Mọi người từng ngỡ rằng, sau biến cố 1989 cả một chân trời tự do đã mở ra, nhưng trên thực tế, ở khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là tại châu Âu, hàng loạt những rào cản khác đã được dựng lên.
“Bức tường chia cắt Đông –Tây nay được thay thế bằng một bức tường thành ngăn cách Bắc – Nam”. Công trình đó “dài hơn, cao hơn bức màn sắt năm nào”. Tờ báo thiên tả này giải thích thêm : lý tưởng giữa hai khối Tự Do và Tư Bản từng chia rẽ châu lục này năm xưa nay đã được thay thế bằng “những nỗi sợ hãi” chính điều đó khiến châu Âu xây dựng hàng loạt các bức tường để tự vệ. Nỗi lo sợ đó bao trùm lên các lĩnh vực từ kinh tế đến chính trị, văn hóa và an ninh.
Cũng Libération ghi nhận : năm 1989 Bức Tường Berlin là một trong số 11 bức tường trên hình tinh. Ngay nay nếu tính luôn cả những hàng rào kẽm gai và những hàng rào sắt, thì trên thế giới có tới 70 bức tường. Chiều dài của những bức tường chia cắt đó tương đương với 40.000 cây số, vừa bằng một vành đai bọc quanh Trái Đất. Nếu như Bức Tường Berlin xưa kia được dựng lên nhằm ngăn cản người dân Cộng Hòa Dân Chủ Đức chạy ra nước ngoài, thì ngày nay, những bức tường mới được xây dựng lên là nhằm ngăn cản người ở bên ngoài du nhập vào. Điển hình là bức tường ở biên giới giữa Mỹ và Mêhicô : những đời tổng thống tiền nhiệm của Donald Trump đã xây một bức tường hơn 1.000 cây số. Từ khi bước vào Nhà Trắng, ông Trump đã quyết định xây thêm 280 km nữa để bảo vệ an ninh Hoa Kỳ.
Tại Trung – Cận Đông, Israel dồn nhiều nỗ lực cho việc xây tường : nào là ở vùng Cisjordanie, rồi gần đây hơn là giữa biên giới Israel và Syrie, với Jordanie. Vương quốc dầu hỏa Ả Rập Xê Út cũng không kém miếng, với 2 bức tường chống nhập cư dài 75 cây số ở đường biên giới với Yemen và hơn 900 km ở biên giới với Irak. Libération kết luận ở bất cứ nơi nào trên hành tình, “Chống khủng bố và ngăn chận các làn sóng nhập cư là hai cái cớ để xây tường”.
Chính trường Tây Ban Nha sa lầy
Cử tri Tây Ban Nha mệt mỏi vì bốn cuộc bầu cử liên tiếp trong bốn năm nhưng toàn cảnh chính trị vẫn tê liệt. Tất cả các tờ báo đều nói tới thất bại của thủ tướng Pedro Sanchez cho dù đảng Xã Hội của ông về đầu. Đơn giản vì đảng này không giành được đa số tuyệt đối để thành lập chính phủ. Tai hại hơn nữa, cữ mỗi đợt bầu cử, đảng cực hữu Vox lại càng có sức thu hút cử tri.
Báo Les Echos trên mạng lo lắng thấy “đảng Vox trở thành lực lượng chính trị thứ ba tại Tây Ban Nha”. Năm năm trước, không ai biết đến tiếng tăm đảng này. Trang chủ của báo La Croix cập nhật thông tin với hàng tựa “Pedro Sanchez dẫn dầu, Vox có một bước đại nhảy vọt”.
Le Figaro báo trước : thương lượng để thành lập chính phủ liên minh sẽ “gay go”. Ở bên trên là hàng tựa “Tây Ban Nha bị đe dọa sa lầy về chính trị”. Trong bài xã luận tờ báo nói tới tình hình bị “tê liệt” và nguy cơ bấn ổn chính trị tại quốc gia này. Libération quan tâm đến cử tri Tây Ban Nha đã quá “mệt mỏi” và chán ngán chính giới. Năm đảng lớn không tìm nổi đồng thuận, không biết nhượng bộ lẫn nhau để đổi lấy một chút ổn định về kinh tế và chính trị, đó là điều “không còn chấp nhận được nữa”.
Leonardo di Vinci đón nhà điêu khắc Nhật
Sau cùng trong phần tin văn hóa, báo Le Figaro chú ý đến “đối thoại” giữa một nghệ sĩ Nhật Bản đương đại với danh họa người Ý, Leonardo di Vinci :
Nhân kỷ niệm 500 năm ngày sinh Leonardo di Vinci, tòa lâu đài và vườn thượng uyển Chambord mở cuộc triển lãm những tác phẩm của nhà điêu khắc Nhật Bản Susumu Shingu. Mẫu số chung giữa danh họa bậc thầy của thời kỳ Phục Hưng với người nghệ sĩ sứ phù tang này là cả hai cùng đưa khoa học vào nghệ thuật.
Leonardo xưa kia từng chắp cho loài người đôi cánh, Susumu Shingu ngày nay sáng tác từ sức gió và trọng lực của trái đất, từ những chất liệu mới như sợi carbon hay chất Teflon. Những tác phẩm của ông từng được triển lãm từ Mông Cổ đến Maroc. Năm nay 82 tuổi đời, nghệ sĩ Nhật tâm sự ông đã có lần may mắn được ngủ qua đêm ở tòa lâu đài Chambord và đã có được trò truyện với họa sĩ bậc thầy di Vinci, chính tác giả của bức tranh La Joconde “là nguồn cảm hứng để Susumu Shingu tiếp tục hành trình nghệ thuật” . Triển lãm Susumu Shingu trong khuôn viên lâu đài Chambord mở ra cho đến ngày 15/03/2020.
Tin đọc nhanh
(AP & AFP & Reuters) – Việt Nam : Một người Úc gốc Việt bị 12 năm tù vì tội khủng bố.
Ngoài ông Châu Văn Khảm, 70 tuổi, bị tuyên án hôm nay 11/11/2019, tòa án thành phố Hồ Chí Minh còn tuyên án hai người khác là Nguyễn Văn Viễn 11 năm tù và Trần Văn Quyền 10 năm tù với cùng tội danh. Ông Châu Văn Khảm vốn là sĩ quan hải quân Việt Nam Cộng Hòa, tị nạn tại Úc từ năm 1982 và là thành viên Việt Tân tại Úc ; hồi tháng Giêng đã dùng giấy tờ giả vào Việt Nam theo đường bộ, bị bắt khi gặp một thành viên Hội Anh em Dân chủ để tìm hiểu tình hình nhân quyền. Trong thông cáo báo chí hôm nay, đảng Việt Tân cho rằng việc kết án là « tùy tiện », và « thách thức Nhà nước Việt Nam đưa ra bằng chứng về cáo buộc khủng bố ».
(AFP) –Bắc Kinh bác việc Liên Hiệp Quốc tham gia chọn hóa thân của Đạt Lai Lạt Ma.
Bắc Kinh hôm nay 11/11/2019 nhấn mạnh đến « phong tục » chỉ định hậu thân của Đạt Lai Lạt Ma, bác bỏ đề nghị của Hoa Kỳ là để Liên Hiệp Quốc tham dự vào tiến trình. Người Tây Tạng biết rằng một khi nhà lãnh đạo tinh thần – năm nay 84 tuổi – qua đời, sẽ làm công cuộc đấu tranh cho quyền tự trị bị ngưng lại, chính quyền Bắc Kinh sẽ chỉ định một người chấp nhận sự thống trị của Trung Quốc.
(Reuters & AFP) –Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu trục xuất quân thánh chiến nước ngoài.
Thổ Nhĩ Kỳ hôm nay 11/11/2019 đã bị trả cho Mỹ, Đức, Đan Mạch. Vài ngày nữa, Ankara sẽ trục xuất thêm 11 quân thánh chiến Pháp, 9 người Đức, 2 người Ireland. Theo kênh truyền hình TRT Haber, Thổ Nhĩ Kỳ muốn trả về nước khoảng 2.500 người, đa số mang quốc tịch châu Âu, và có 813 quân thánh chiến đang bị giam tại 12 trung tâm trong khi chờ đợi trục xuất.
(AFP) – Rumani : Ứng cử viên thân châu Âu dẫn đầu vòng 1 bầu cử tổng thống.
Trong cuộc bỏ phiếu ngày 10/11/2019, tổng thống mãn nhiệm Klaus Iohannis, gốc Đức, được hơn 36% phiếu so với cựu nữ thủ tướng dân chủ xã hội Viorica Dancila, chỉ được 24%. Nếu ông Iohannis tái đắc cử thêm một nhiệm kỳ 5 năm, khuynh hướng tự do sẽ được tăng cường so với xu hướng dân tộc chủ nghĩa ở Đông Âu.
(AFP) – Jordani thu hồi đất đai từng cho Israel mượn.
Kể từ hôm qua, 10/11/2019, người Israel không còn được quyền sử dụng các vùng đất nông nghiệp từng được Jordani cho mượn trong thời hạn 25 năm vào năm 1994 trong khuôn khổ một thỏa thuận hòa bình giữa hai nước láng giềng. Các phụ lục của hiệp ước hòa bình Jordan-Israel năm 1994 đã cho phép các chủ sở hữu tư nhân Israel « sử dụng miễn phí » ” đất đai ở các khu vực Baqoura / Naharayim và Ghoumar / Tzofar trong vòng 25 năm, và vào hôm qua, thời hạn đó đã kết thúc.
(AFP) – Nga : Một giáo sư sử học nổi tiếng bị bắt về tội giết người.
Tư pháp Nga vào hôm nay, 11/11/2019 ra quyết định về việc bắt giữ ông Oleg Sokolov, giáo sư lịch sử tại Đại Học Quốc Gia St Petersburg. Ông được cứu vớt vào sáng 09/11 từ sông Moika, trong tình trạng say mèm với một chiếc ba lô trong đó người ta phát hiện hai cánh tay của một người phụ nữ. Sau đó, ông thú nhậnđã giết chết người sống chung với ông là cô sinh viên cũ Anastasia Echchenko, 24 tuổi. Giáo sư Solokov rất được người Pháp chú ý vì là tác giả nhiều quyển sách về hoàng đế Pháp Napoléon. Thậm chí ông còn được nước Pháp trao tặng Bắc Đẩu Bội Tinh vào năm 2003.
(AFP) – Quần vợt : Đội tuyển nữ của Pháp đoạt chức vô địch Fed Cup lần thứ ba.
Sau 16 năm chờ đợi, vào hôm qua, 10/11/2019, đội tuyển quần vợt nữ của Pháp đã giành lại được ngôi vị cao nhất tại Cúp Tennis đồng đội nữ Fed Cup, với chiến thắng 3-2 trước đội tuyển Úc, trên sân thành phố Perth ở Úc.
(ABS-CBN) – Chuyên gia Mỹ cảnh cáo Philippines về nguy cơ mất chủ quyền khi đồng khai thác Biển Đông với Trung Quốc.
Ông Dereck Grossman, chuyên gia phân tích cao cấp thuộc trung tâm tham vẫn Mỹ Rand Corporation hôm 09/11/2019 đã cho rằng Philippines cần phải cân nhắc lợi hại của việc cùng với Trung Quốc đồng thăm dò dầu khí tại vùng Bãi Cỏ Rong (Reed Bank) đang tranh chấp ở Biển Đông. Theo chuyên gia này, dù việc đồng khai thác này có thể làm dịu mối quan hệ Manila-Bắc Kinh, nhưng việc đó sẽ được thực hiện theo các điều kiện mà Trung Quốc áp đặt. Hơn nữa, dự án thăm dò chung giống như hành động ban thưởng cho Trung Quốc sau khi Bắc Kinh bác bỏ phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực tháng 7 năm 2016, vô hiệu hóa yêu sách đường 9 đoạn của Trung Quốc trên Biển Đông.
(AFP) – Bầu cử Tây Ban Nha : Đảng Xã hội về đầu, cực hữu trỗi dậy mạnh.
Thủ tướng mãn nhiệm Pedro Sanchez thắng cuộc bầu cử lần thứ 4 trong vòng 4 năm. Tuy nhiên, ông không có được đa số tuyệt đối chỉ có được 120 ghế đại biểu thay vì là 123 như trong đợt bầu cử lần trước. Với số ghế này, ông Sanchez sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc thông qua các dự luật tại Nghị Viện. Cuộc bầu cử lần này cho thấy đảng cực hữu Vox vươn lên thành một chính đảng thứ ba tại Tây Ban Nha.
(AFP) – Bắc Kinh lên án ngoại trưởng Mỹ « mang tư tưởng chiến tranh lạnh ».
Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc, Cảnh Sảng ngày 11/11/2019 lên án Mike Pompeo đã có những « lời lẽ cay độc và vô căn cứ », đồng thời kêu gọi ông nên « từ bỏ những định kiến ý thức hệ và tư tưởng chiến tranh lạnh đã lỗi thời ». Bắc Kinh đã có phản ứng giận dữ như trên sau khi ngoại trưởng Mỹ trong bài diễn văn tại Berlin, nhân kỷ niệm 30 năm ngày Bức tưởng Berlin sụp đổ, kêu gọi cảnh giác trước Bắc Kinh và Matxcơva. Đặc biệt, ông tố cáo Trung Quốc đang mang đến « một tầm nhìn mới về chủ nghĩa toàn trị ».
(AFP) –Động đất ở Pháp, 4 người bị thương.
Trưa nay 11/11/2019 một trận động đất 5,4 độ Richter đã xảy ra ở miền đông nam nước Pháp gần Montélimar làm 4 người bị thương, trong đó có 1 người bị thương nặng vì giàn giáo rơi trúng. Người dân được kêu gọi ra khỏi nhà, và thị trưởng đã cho mở ba trung tâm thể dục thể thao tiếp đón người sơ tán. Trận động đất hiếm hoi này cũng gây chấn động nhẹ tại từ Lyon đến Montpellier cách tâm chấn 150 km.