Trong phiên xử trước khi CFO Huawei Mạnh Vãn Chu bị bắt giữ, công dân Canada Robert Schellenberg chỉ bị tuyên 15 năm tù giam.

Hôm qua, 14/1, Tòa án Nhân dân thành phố Đại Liên, Trung Quốc đã tuyên án tử hình đối với Robert Lloyd Schellenberg, một công dân Canada, vì tội buôn bán ma túy sau khi các công tố viên cho rằng mức án 15 năm được đưa ra vào tháng 11/2018 là quá nhẹ.

Trong phiên xử lại kéo dài một ngày, vốn được mở ra sau khi căng thẳng bùng phát giữa hai nước, mức án tử hình đối với Schellenberg đã được công bố và không có dấu hiệu gì cho thấy mức án này sẽ được giảm xuống thành tù chung thân.

Schellenberg bị bắt giữ tại Liêu Ninh vì buôn lậu ma túy từ năm 2014. Ban đầu, Schellenberg bị tuyên 15 năm tù giam, tuy nhiên đối tượng này đã kháng cáo và dẫn tới phiên xử lại mới đây.

Tại phiên điều trần kháng cáo, các công tố viên cho rằng Schellenberg nhiều khả năng là một phần của một tổ chức buôn lậu quốc tế. Tòa Kháng cáo đã nhất trí rằng "mức án nhẹ" 15 năm tù giam là "không hợp lý".

Quân cờ để ép Canada thả Mạnh Vãn Chu?

CBC News nhận định: Vụ việc nhiều khả năng sẽ là phép thử cho mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa Bắc Kinh và Ottawa sau vụ Canada bắt giữ giám đốc tài chính Huawei theo yêu cầu của Mỹ, và Trung Quốc bắt giữ 2 công dân Canada với cáo buộc gây nguy hại cho an ninh quốc gia.

Còn theo NYTimes, số phận của Schellenberg nhiều khả năng sẽ trở thành một nhân tố khó đoán định trong mối quan hệ ngoại giao giữa hai bên.

"Tình huống tồi tệ nhất chính là những gì đã xảy ra, nỗi lo sợ của chúng tôi đã thành hiện thực", dì của Schellenberg, Lauri Nelson-Jones cho biết, "Tôi không nghĩ là chúng tôi sẽ nhận được bản án sớm như vậy dù kết quả có ra sao. Mọi chuyện rất bất ngờ".

Ngay từ trước khi phiên xử lại diễn ra, gia đình Schellenberg đã lo ngại rằng bị cáo có thể trở thành quân bài mặc cả để Bắc Kinh tìm cách phóng thích CFO Huawei Mạnh Vãn Chu.

Các công tố viên và Schellenberg đã đưa ra những thông tin khác nhau về vai trò của Schellenberg trong hoạt động buôn lậu.

Phía công tố viên cho rằng họ "giờ đã có bằng chứng cho thấy khả năng cao Schellenberg dính dáng tới tội phạm buôn ma túy quốc tế có tổ chức", kênh truyền hình Trung Quốc đưa tin, "Trong khi đó Schellenberg khẳng định anh ta chỉ là một du khách tới thăm Trung Quốc và bị gài bẫy".

Ngoài Schellenberg, hiện Trung Quốc đang giam giữ 2 công dân Canada: Cựu cán bộ ngoại giao Michael Kovrig và doanh nhân Michael Spavor. Hai nhân vật này bị cáo buộc "gây nguy hại tới an ninh quốc gia". Tuy nhiên cảnh sát chưa đưa ra cáo buộc cụ thể nhằm vào họ. Hiện hai người này đang bị giam giữ bí mật và không được gặp gỡ thân nhân, luật sư.

Hôm nay, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho hay, ông Kovrig không có quyền miễn trừ ngoại giao, bác bỏ thông tin mà Thủ tướng Canada Justin Trudeau đưa ra trước đó rằng ông Kovrig sở hữu quyền bảo vệ này.

NYTimes dẫn nguồn các chuyên gia nước ngoài nhận định: Hành động chóng vánh của Trung Quốc trong cả 3 vụ việc có vẻ nhằm mục đích gây áp lực buộc Canada phải trả tự do cho Mạnh Vãn Chu và trao trả bà cho Trung Quốc, chứ không phải đưa tới Mỹ. 

"Đưa vụ việc ra xét xử lại tạo cơ hội cho Trung Quốc đe dọa mức tử hình và kéo dài sự đe dọa này cho tới khi cần thiết", giáo sư của Đại học Luật George Washington Donald Clarke nhấn mạnh, "Vụ việc củng cố thông điệp rằng Trung Quốc xem việc giam giữ con tin là một cách có thể chấp nhận để tiến hành ngoại giao". 

Bị bắt khi đang đi du lịch?

Trước khi bị bắt giữ vào năm 2014, Schellenberg, 36 tuổi, là một người ưa du lịch mạo hiểm. Anh ta sử dụng tiền kiếm được từ lao động ở mỏ dầu Alberta để chi trả cho các hành trình tới châu Á, gia đình Schelleberg cho hay. 

Được biết, Schellenberg vẫn giữ liên lạc với gia đình khi đi vòng quanh châu Á. "Thằng bé gọi và nói với bố nó - anh trai tôi - rằng nó sẽ đến Trung Quốc", cô của Schellenberg kể lại. Khoảng 1 tháng sau, gia đình hay tin Schellenberg đã bị bắt giữ. "Cuộc gọi tiếp theo mà anh trai tôi nhận được là từ lãnh sự quán nói rằng Robert đã bị bắt". 

Sau khi bị bắt Schellenberg bị giam 15 tháng trước phiên xử đầu tiên và anh ta bị tuyên 15 năm tù giam vì tham gia vào âm mưu buôn lậu bất thành từ Trung Quốc tới Australia. 

Schellenberg trở thành người Bắc Mỹ đầu tiên bị tuyên tử hình tại Trung Quốc trong giai đoạn gần đây. Mức án này sẽ được Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc xem xét và ra quyết định.