RFI

Trái ngược với những gì đã được rất nhiều cuộc thăm dò ý kiến cử tri từ nhiều tuần lễ nay loan báo, làn sóng xanh ủng hộ đảng Dân Chủ Mỹ trong các cuộc bầu cử tại Hoa Kỳ ngày 03/11/2020 đã không dâng lên. Theo những kết quả đầu tiên có được đến trưa nay, 04/11, các ứng viên đảng Dân Chủ không hề chiến thắng áp đảo như đã được dự báo.

Phải chăng bổn cũ lại được soạn lại trong cuộc bầu cử Mỹ 2020, ít ra là trên bình diện những cuộc thăm dò ý kiến. Giống như cách nay 4 năm, kết quả các cuộc bầu cử Mỹ năm nay, dù chưa đầy đủ, nhưng cũng rất sít sao. Trái hẳn so với những cuộc thăm dò trước ngày bỏ phiếu, theo đó ứng cử viên tổng thống thuộc đảng Dân Chủ Joe Biden sẽ đại thắng trước ứng cử viên đảng Cộng Hòa Donald Trump, với khoảng cách chênh lệch có thể lên đến 10 điểm, và đảng Dân Chủ sẽ chiếm lại được đa số ở Thượng Viện.

Một ví dụ cụ thể. Chuyên gia phân tích Nate Silver thuộc trang mạng Mỹ FiveThirtyEight, chuyên tổng kết các cuộc thăm dò dư luận, đã từng kết luận rằng ông Biden có đến 90% cơ hội chiến thắng trước ông Trump, trong lúc có tới 70% khả năng Thượng Viện trở lại tay đảng Dân Chủ. Và hình ảnh được nhiều người gợi lên là một làn sóng xanh, màu của đảng Dân Chủ sẽ tràn ngập nước Mỹ.

Thế nhưng không. Những kết quả đầu tiên dựa trên những phiếu bầu cụ thể cho thấy là làn sóng xanh không hề xuất hiện, đảng Cộng Hòa vẫn đứng vững tại các lãnh địa của mình dù là trong cuộc bầu tổng thống hay bầu thượng nghị sĩ.

Đối với ông Olivier Piton, tác giả tập biên khảo Cuộc Cách Mạng Mới tại Mỹ – La nouvelle révolution américaine – thì một lần nữa, giới thăm dò dư luận lại nhầm lẫn. Phát biểu trên đài truyền hình Pháp BFMTV, ông Piton ghi nhận: “Như vào năm 2016, các cuộc thăm dò phần lớn đã sai, họ đã dự đoán một làn sóng xanh, nó không tồn tại. Chúng ta có một kết quả cực kỳ sát sao, thậm chí thiên hẳn về tổng thống Trump tại các bang miền nam. Biden nghĩ rằng sẽ chiếm được Georgia, Florida và Bắc Carolina, nhưng Trump sẽ thắng”.

Nhật báo bảo thủ Mỹ, The Wall Street Journal, không ngần ngại châm biếm những “chuyên gia” thăm dò. Trong một bài xã luận viết ngay sau khi có những kết quả đầu tiên, tờ báo ghi nhận: “Những ai chờ đợi một làn sóng xanh đều bị hụt chân”, thay vào đó là “một làn sóng đi bỏ phiếu bất ngờ” mà ông Donald Trump đã huy động được.

Đối với WSJ, khi biến bầu cử tổng thống thành một cuộc tranh đua gay gắt, chứ không phải là một con đường một chiều rộng thênh thang mà các cuộc thăm dò dành cho ông Biden, tổng thống Trump đã tạo ra được một bất ngờ chính trị lớn thứ hai, sau lần đầu cách nay 4 năm. Theo Wall Street Journal, một số nhà thăm dò “đã có thể nghĩ đến việc đổi nghề được rồi”.

Câu hỏi mà giới phân tích đặt ra là làm sao lý giải được chênh lệch ghê gớm giữa thực tế của các phiếu bầu và dự đoán của các nhà thăm dò. Đối với ông Olivier Piton, câu trả lời nằm ở những lá phiếu gọi là “giấu mặt”, đến từ một số người không dám, hay không muốn công khai thể hiện sự ủng hộ đối với ông Donald Trump.

Theo ông Piton, vào năm 2016, người ta ước lượng là số người che giấu ý định bầu chiếm 10% những người được thăm dò ý kiến. Năm này, giới khảo sát dư luận nói đến tỷ lệ 5%, nhưng có lẽ thực tế vẫn là 10%.”

Dẫu sao thì tại Hoa Kỳ, sai lầm của các cuộc thăm dò ý kiến đã lập tức được phe ủng hộ tổng thống Trump khai thác, cho rằng giới khảo sát dư luận cố tình làm sai để gây hại cho ứng cử viên đảng Cộng Hòa.

Những lời tố cáo này không có gì là mới, vì từng được đưa ra vào năm 2016, sau chiến thắng bất ngờ của ông Trump. Vả lại, cho đến nay, chủ nhân Nhà Trắng luôn luôn kêu gọi cảnh giác với những cuộc thăm dò ý kiến.