HaiNgoaiNgayNay: Giám đốc thẩm y án tử hình - Còn “lối thoát” nào cho Hồ Duy hải?

Giám đốc thẩm y án tử hình - Còn “lối thoát” nào cho Hồ Duy hải?

Saturday, May 9, 2020 5:01:00 PM // - Slider , Phân tích

RFA

Cao Nguyên
2020-05-09

Hình minh hoạ. Chánh án Toà án Nhân dân tối cao Nguyễn Hoà Bình tại phiên Giám đốc thẩm vụ án tử tù Hồ Duy Hải ở Hà Nội hôm 8/5/2020

Courtesy of VNA

Chiều 8/5/2020, sau 3 ngày diễn ra phiên toà Giám đốc thẩm, Hội đồng thẩm phán Toà án Nhân dân (TAND) Tối cao đã đưa ra phán quyết là giữ nguyên bản án phúc phẩm, tử hình đối với Hồ Duy Hải.

Theo đó, Tất cả 17 thành viên Hội đồng thẩm phán đều thống nhất các quan điểm cho rằng Hồ Duy Hải không bị ép cung, lời khai phù hợp với chứng cứ, khớp với lời khai của các nhân chứng, với biên bản khám nghiệm hiện trường và khám nghiệm tử thi… nên xác định Hải phạm tội "giết người, cướp tài sản" là đúng.

Bản án bất công

Trước hết, nhận định về kết quả toà giám đốc thẩm, Luật sư Ngô Anh Tuấn, thuộc đoàn luật sư Hà Nội nói với RFA rằng ông thấy khá bất ngờ vì tất cả 17/17 thành viên Hội đồng thẩm phán đều biểu quyết như nhau:

“Điều đó khá bất ngờ vì nếu người ta bỏ phiếu kín thì tôi nghĩ là kết quả sẽ không như thế. Nhưng ở đây tất cả thành viên hội đồng giơ tay công khai 4 vấn đề biểu quyết. Những người đó đều là những người thẩm phán dưới quyền quản lý của ông chủ toạ. Tôi nghĩ rằng nếu là ý của ông chủ toạ thì những người khác cũng không dám có ý kiến khác.

Xét về mặt pháp lý thì tôi thấy cái kết quả này là sai lầm nghiêm trọng về cả mặt tố tụng và nội dung. Còn về nhận định của một con người bình thường thì đây là một bản án bất công, không chỉ riêng đối với bị cáo Hải mà còn đối với niềm hi vọng của nhiều người khác đang hi vọng về một cấp xét xử đặc biệt nó khách quan và công minh.”

Luật sư Nguyễn Duy Bình cũng cho rằng điều đương nhiên là vụ án này nên được điều tra, xét xử lại:

“Riêng tôi cũng như nhiều luật sư khác ở Việt Nam cảm thấy hơi sốc với kết quả này. Cứ nghĩ rằng vụ án có vi phạm tố tụng rõ ràng, thì với một cách thận trọng nhất, nên xem xét điều tra lại cho nó rõ các chứng cứ, lúc đó mới có cơ sở để kết luận.”

Cơ hội sống mong manh…

Với kết quả y án tử hình, theo ý kiến các luật sư, cơ hội sống của Hồ Duy Hải trở nên mong manh hơn rất nhiều. Luật sư Ngô Anh Tuấn nói:

“Xét về mặt tố tụng thì đó (giám đốc thẩm-PV) là cấp xét xử cuối cùng rồi, là thủ tục tố tụng đặc biệt. Cơ hội đang dần càng mong manh hơn đối với Hồ Duy Hải.”

Luật sư Võ An Đôn cho rằng theo luật thì coi như Hồ Duy Hải không còn “cửa thoát”:

“Theo luật thì hết rồi, không còn cửa thoát nào. Bởi vì Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao là cơ quan cao nhất để xem xét bản án.”

Hình minh hoạ. Tử tù Hồ Duy Hải tại một phiên toà trước đây Courtesy of FB

Luật sư Nguyễn Duy Bình phân tích, đến thời điểm hiện tại, vụ án của Hồ Duy Hải không thể đi theo con đường tố tụng mà cũng không còn kháng nghị được nữa:

“Hôm nay, Hội đồng Thẩm phán của TAND Tối cao, là cơ quan tòa án cao nhất của Việt Nam, đã ban hành quyết định giám đốc thẩm, thì bây giờ giờ không còn cấp tòa nào để xem xét lại bản án, cơ hội để đi theo con đường tố tụng coi như đã hết.

Thứ hai là Cơ quan kháng nghị Viện kiểm sát Nhân dân Tối cao đã kháng nghị rồi và đến hôm nay đã có quyết định giám đốc thẩm. Bây giờ, theo thủ tục tố tụng thì không còn cơ quan nào có thể kháng nghị được nữa, để xem xét lại quyết định giám đốc thẩm.”

Nhưng vẫn còn “lối thoát”

Dù vô cùng khó khăn, nhưng các luật sư vẫn chỉ ra 3 “lối thoát” có thể cứu Hồ Duy Hải lúc này.

1. Thủ tục xem xét lại quyết định của Hội đồng thẩm phán:

Theo luật sư Ngô Anh Tuấn thì “Phía bên Ủy ban Tư pháp Quốc hội và Ủy ban thường vụ Quốc hội có quyền yêu cầu xem xét lại cái bản án giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xét xử ngày hôm nay. Đó là cơ quan có thẩm quyền có thể yêu cầu xem xét lại vấn đề.”

Điều 404, bộ luật Tố tụng hình sự, quy định “nếu Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Ủy ban Tư pháp Quốc hội yêu cầu, Chánh án TAND Tối cao đề nghị thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối phải mở phiên họp để xem xét lại quyết định đó.”

Hình minh hoạ. Bà Nguyễn Thị Loan, mẹ tử tù Hồ Duy Hải sau khi nghe kết quả phiên Giám đốc thẩm vụ án của con hôm 8/5/2020 Ảnh của nhà báo Trương Châu Hữu Danh

Về trường hợp này, luật sư Nguyễn Duy Bình cho rằng các cơ quan của Quốc hội cũng không được phép can thiệp sâu vào các hoạt động bên Tư pháp:

“Ủy ban thường vụ Quốc hội yêu cầu Hội đồng Thẩm phán tòa Tối cao xem xét lại là quyền của bên Ủy ban thường vụ Quốc hội. Tuy nhiên, xem lại nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là không được can thiệp sâu vào hoạt động Tư pháp. Cho nên, theo tôi cơ quan Tư pháp cao nhất Việt Nam đến đây đã hết rồi, đã hết cơ hội để xem xét lại rồi.”

2. Chủ tịch nước ân xá

Cả luật sư Bình và luật sư Tuấn đều cho rằng Hồ Duy Hải còn có thể chờ Chủ tịch nước ân xá. Cho dù, cơ hội này cũng không khả quan lắm:

“Một cửa cuối cùng, nhưng mà cực kỳ khó khăn là tử tù Hồ Duy Hải có thể viết đơn gửi Chủ tịch nước để xin xem xét ân xá, không thực hiện án tử mà chuyển qua án chung thân. Trường hợp này tiền lệ rất ít, rất là khó. Lý do phải cực kỳ đặc biệt thì lúc đó mới được ân xá.” - theo LS Nguyễn Vũ Bình.

Cùng quan điểm, Luật sư Ngô Anh Tuấn cho rằng cơ hội này cũng rất nhỏ:

“Trước đây, Chủ tịch nước đã từng một lần bác đơn. Lúc đó Hồ Duy Hải không kêu oan mà chỉ xin giảm nhẹ án. Vậy thì khả năng tiếp một lần nữa cũng sẽ rất thấp, gần như là không có.

Theo luật Tố tụng hình sự, nếu người bị kết án có đơn xin ân giảm hình phạt tử hình thì bản án chỉ được thi hành sau khi Chủ tịch nước bác đơn xin ân giảm.

Năm 2012, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã bác đơn xin ân xá của Hồ Duy Hải. Sau đó, trước sự phản đối mạnh mẽ của dư luận trong nước và quốc tế, ông Trương Tấn Sang lại ra lệnh tạm dừng thi hành án tử hình đối với Hồ Duy Hải vào năm 2014.

3. Sự lên tiếng của cộng đồng

Theo luật sư Ngô Anh Tuấn, có một thực tế là ở vụ án này, dù toà giám đốc thẩm đã tuyên y án nhưng sẽ không thi hành án ngay được vì vẫn còn nhiều lấn cấn và dư luận đặc biệt quan tâm. Theo ông, nếu cộng đồng tiếp tục lên tiếng mạnh mẽ hoặc đến một thời điểm mà những quan chức hiện giờ không còn tại vị thì cơ hội cứu Hồ Duy Hải vẫn còn:

“Cái bản án này muốn được thi hành cũng phải rất lâu bởi vì còn nhiều lấn cấn. Cho nên người ta sẽ không dễ dàng thi hành án vào lúc này đâu. Có thể, đến một thời điểm nào đó, những người xét xử, điều tra hiện nay không còn tại vị nữa, có thể người khác sẽ khách quan hơn. Họ sẽ xem xét lại đơn thư tố cáo và tìm các chứng cứ liên quan, tìm ra người bị tố cáo, liệu rằng người đó có phải là hung thủ thực sự hay không. Và nếu như tìm được hung thủ thì cái cơ hội tìm lại sự thật vụ án và và giải oan cho Hồ Duy Hải là vẫn còn.

Nhiều vụ án đã được xét xử lại vì sức mạnh của nhân dân. Tôi nghĩ rằng, nếu như luận mà vẫn mạnh mẽ như lâu nay. Thứ nhất là về mặt pháp lý thì các luật sư lên tiếng mạnh mẽ, phân tích pháp lý và gửi các cơ quan có thẩm quyền. Thứ hai là về cộng đồng mạng cũng có những bước đi, tất nhiên đó không phải là bước đi pháp lý nhưng cũng có những tiếng kêu nhất định, mạnh mẽ thì cũng có thể sẽ tác động một phần nào đó.” - LS Ngô Anh Tuấn nhận định.