Theo quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình, Trung Quốc đang tìm cách phá hoại trật tự dựa trên luật lệ và có thể làm suy yếu vai trò trung tâm của ASEAN.

Hoạt động quân sự của TQ ở Biển Đông. NguồnL CSIS/AMTI

Theo tờ “Phil Star” của Philippines hôm 28/3, phát biểu trước phiên điều trần của Quốc hội Mỹ, Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Randall Schriver nhấn mạnh rằng, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình, Trung Quốc đang tìm cách phá hoại trật tự dựa trên luật lệ. Tham vọng của Trung Quốc là mối quan tâm cấp bách khi nước này tìm kiếm một trật tự và lĩnh vực an ninh khác mà Trung Quốc dành cho các nguồn lực quan trọng của mình để làm xói mòn lợi thế và đe dọa lợi ích của Mỹ. Có lẽ không có ví dụ nào tốt hơn hành động này của Trung Quốc Biển Đông, Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Schriver nói với Hạ viện Mỹ. Theo “Phil Star”, điều này bất chấp lời cam kết của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình với cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama vào năm 2015 rằng Bắc Kinh sẽ không quân sự hóa Biển Đông.

Bộ Quốc phòng Mỹ cảnh báo rằng việc Trung Quốc triển khai tên lửa chống hạm và tên lửa đất đối không trên các tiền đồn của mình ở quần đảo Trường Sa sẽ dẫn đến “làm suy yếu chủ quyền” của các nước và vai trò trung tâm của ASEAN. “Chúng ta có thể thấy sự xói mòn đối với hệ thống liên minh và quan hệ đối tác của chúng ta. Chúng ta có thể thấy sự suy yếu của ASEAN và các quốc gia thành viên và chúng ta có thể thấy sự tôn trọng đối với quyền cá nhân và nhân quyền”, Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho biết. Đáp lại hành động của Bắc Kinh trong khu vực, Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương Mỹ tiếp tục tiến hành các chiến dịch tuần tra tự do hàng hải, diễn tập hàng không và hàng hải trên vùng biển và không phận quốc tế ở Biển Đông. Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Schriver nói thêm rằng Washington đã kêu gọi các nước khác tiến hành tự do hoạt động hàng hải ở Biển Đông, cho dù là bên cạnh Hải quân Mỹ hay đơn phương. “Chúng tôi hoàn toàn hạnh phúc khi thấy chúng hoạt động ở vùng biển quốc tế là Biển Đông. Điều đó chứng tỏ rằng đó là mối quan tâm quốc tế để duy trì không gian biển và không khí mở đó”, Scriver nói trước Hạ viện Mỹ.

Đô đốc Philip Davidson, chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương Mỹ cho biết Trung Quốc đại diện cho “mối đe dọa chiến lược dài hạn lớn nhất” đối với Washington. Trong một báo cáo bằng văn bản gửi cho Hạ viện, Đô đốc Davidson cũng lưu ý rằng các tàu bảo vệ bờ biển Trung Quốc tiếp tục quấy rối ngư dân Philippines gần bãi cạn hoặc bãi cạn Panatag ở Biển Đông hoặc Biển Tây Philippines. Quan chức Hải quân Mỹ cho biết Trung Quốc “thường xuyên quấy rối các tàu cá đáng sợ từ đồng minh hiệp ước của chúng tôi, Philippines, hoạt động gần rạn san hô Scarborough, cũng như các đội tàu đánh cá của các quốc gia khác trong khu vực”.

Tuy nhiên, trái với quan điểm kiên quyết, cứng rắn của Mỹ đối với hành động của Trung Quốc ở Biển Đông, quân đội Philippines lại khẳng định rằng họ chưa nhận được báo cáo rằng ngư dân Philippines gặp phải sự quấy rối từ lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc. “Chúng tôi đã phối hợp với Cục Thủy sản và Thủy sản và ban đầu, không có báo cáo nào về việc ngư dân Philippines bị tấn công bằng vòi rồng của Trung Quốc và cho đến nay, không có trường hợp nào nhìn thấy tàu nạo vét ở vùng biển Bajo De Masinloc hoặc ở Biển Tây Philippines, Trung tướng Emmanuel Salamat, chỉ huy quân đội Philippines nói đầu tuần này.