Với thắng lợi trong tầm tay tại Thượng viện Hoa Kỳ, các nhân vật chủ chốt của Đảng Cộng hòa Mỹ có vẻ đang 'đứng bên lề nhìn' những thách thức pháp lý TT Trump tung ra tại cuộc bầu cử.

Bầu cử Mỹ: Ai dẫn đầu ở các tiểu bang đang tiếp tục kiểm phiếu?

Bầu cử Mỹ 2020: Ai sẽ chiến thắng dễ dàng hơn?

Trong khi các thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa (Grand Old Party - viết tắt là GOP) ủng hộ các đơn kiện của TT Trump ở Georgia, Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, họ khó đi xa hơn nữa khi mà kết quả kiểm phiếu rất rõ ràng, theo trang The Hill chuyên về chính trị Hoa Kỳ 05/11.

Điều này đã gây bực bội cho con trai của TT Trump là Donald Trump Junior.

Ông cáo buộc các nhân vật cao cấp của Đảng Cộng hòa tranh cử kỳ này (2020 GOP hopeful) là "hèn nhát trước bầy đàn truyền thông" (cower to the media mob).

Trump Junior viết trên Twitter về hiện tượng gây thất vọng là "không hề có một hành động nào" từ phía các chính trị gia đắc cử của Đảng Cộng hòa.

Kết quả kiểm phiếu đến 13 giờ trưa giờ GMT ngày 06/11 cho thấy Đảng Cộng hòa Mỹ giành được 48 ghế tại Thượng viện, cao hơn Đảng Dân chủ (46 ghế).

Bên nào giành được 51 ghế sẽ chiếm đa số tại Thượng viện.

Cùng lúc, các phát biểu công khai của những thành viên cũ trong 'Team Trump' rằng ông "có thể ra tranh cử lần sau, năm 2024" đặt ra câu hỏi có phải một số người trong Đảng Cộng hòa đã tính trước về khả năng cuộc chiến pháp lý mà TT Trump tung ra sẽ không đi đến đâu.

Trả lời BBC hôm 05/11, Bryan Lanza, cựu giám đốc truyền thông thuộc Nhóm Chuyển giao quyền lực (Transition Team) của ông Trump hồi 2016 nói ông Trump "hoàn toàn có thể ra tái tranh cử bốn năm nữa".

Cùng thời gian, ông Mick Mulvaney, đặc sứ của TT Trump phụ trách vấn đề Ireland, nơi Hoa Kỳ bảo trợ cho Thỏa thuận Ngày thứ Sáu Tốt lành (Good Friday Agreement) đảm bảo hòa bình ở Bắc Ireland của Anh, cũng nói tương tự, về khả năng "ứng cử năm 2024 của ông Trump".

Mick Mulvaney, người cũng từng là quyền chánh văn phòng (chief of staff) của TT Trump, nói trên kênh CNBC rằng ông khuyên TT Trump nếu có thua lần này "vẫn phải đảm bảo việc chuyển giao quyền lực một cách bình yên".

Nhắm tới 2024 và 'vì tương lai của Đảng'?

Tuy thế, Đảng Cộng hòa cũng có các nhân vật khác đang lên, trẻ hơn và có tham vọng ra tranh cử tổng thống 2024.

Lần này, họ ủng hộ TT Trump "trên nguyên tắc", như Thượng nghị sĩ Josh Hawley kêu gọi "cải tổ toàn bộ luật bầu cử".

Ông Hawkey, sinh năm 1979, đại diện cho Missouri, được cho là ngôi sao đang lên của phe Cộng hòa.

Theo báo The Hill ông còn là ứng viên tiềm năng ra tranh cử tổng thống 2024.

Thượng nghị sĩ Tom Cotton (Arkansas), ủng hộ TT Trump qua Twitter, kêu gọi "mọi phiếu bầu hợp pháp phải được kiểm" và chia sẻ lại dòng Tweet vận động tiền cho cuộc đấu pháp lý của TT Trump.

Sinh năm 1977, ông Cotton từng là đại uý quân y và tốt nghiệp trường Y Harvard.

Hai ông Hawley và Cotton đều trẻ hơn TT Trump hơn 30 tuổi và có tương lai chính trị còn dài nên việc can dự vào những hoạt động tức thời của TT Trump có thể không có lợi cho họ, theo một số bình luận.

Tuy thế, sự im lặng còn thấy rõ ở cả các nhân vật kỳ cựu hơn trong Đảng Cộng hòa.

Các nhân vật cao cấp của họ như Mitch McConnel, lãnh đạo khối đa số tại Thượng viện, và Lindsey Graham đều vừa tái đắc cử.

Việc gọi cuộc bầu cử lần này là "trò lừa đảo trên toàn quốc" của TT Trump có thể không phải là điều những nhân vật Cộng hòa vừa đắc cử muốn nhắc lại, nhất là khi họ vừa trúng cử.

Cả Phó Tổng thống Mike Pence và ông McConnel đều không chia sẻ các cáo buộc về "lừa đảo phiếu bầu" mà TT Trump tung ra hôm 04/11.

Sau khi tái đắc cử ở Kentucky, Thượng nghị sĩ McConnel chỉ nói rằng "Chúng ta chưa thể kết luận ai thắng cử tổng thống".

Phát biểu đó trái hẳn với tuyên bố sớm hơn trong ngày của TT Trump là ông "đã thắng cử" và có "cuộc gian lận lớn đối với quốc dân" (a major fraud on our nation).

Trên thực tế, từ trước bầu cử đã có các nhân vật cao cấp của Đảng Cộng hòa công khai bác bỏ thái độ hoặc quan điểm của TT Trump.

Manu Raju và Alex Rogers viết trên CNN (20/10) rằng trước bầu cử Đảng Cộng hòa đã tính đến thời kỳ "hậu Trump" vì lo ngại các hoạt động mang tính dân tuý của ông.

Một số người công khai tỏ ra họ giữ khoảng cách với Tổng thống đương nhiệm trong cuộc chiến giữ 'bản sắc của GOP'.

CNN nêu ví dụ TNS John Cornyn (Texas) nói ông "không đồng quan điểm với tổng thống về vấn đề nợ của quốc gia".

TNS Ben Sasse (Nebraska) thì kịch liệt lên án cách TT Trump đối xử với phụ nữ và cách ông Trump 'làm thân' với phái theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng, và cảnh báo những điều đó sẽ tác động xấu đến cơ hội của Đảng Cộng hòa.

Quan hệ của Đảng Cộng hòa và ông Donald Trump được cho là "vì quyền lợi đôi bên" (marriage of convenience), theo đánh giá của giáo sư Mark Shanahan từ US Centre, Trường Kinh tế Luân Đôn (LSE).

Theo ông, GOP cần ông Trump "như một phương tiện để đạt mục tiêu đem các giá trị tự do kinh tế và bảo thủ về mặt xã hội gắn chặt vào mọi tế bào của sinh hoạt dân sự và chính trị Hoa Kỳ".

Nghị trình bảo thủ (conservative agenda) của đảng này cần 'thương hiệu Trump' để giữ quyền lực.

Đối với cử tri bảo thủ của Mỹ cũng vậy. Người ta cần ông Trump 'như phương tiện' để đạt mục tiêu thúc đẩy chính trị Mỹ về hướng bảo thủ, thể hiện qua sức ép tạo ra sự kiện phê chuẩn bà Amy Coney Barrett nhanh chóng vào Tòa Tối cao, theo ông Shanahan.

Dịch Covid giữa mùa bầu cử 2020 tuy thế đã làm thay đổi cả quan hệ giữa Đảng Cộng hòa, khối cử tri bảo thủ và Tổng thống Trump.

Trước bầu cử, GS Shanahan đã dự báo rằng "cuộc bỏ phiếu 03/11 sẽ không còn nằm trong tầm kiểm soát của cá nhân ông Trump".