Hiện nay tại Mỹ người ta hay nói Truất phế ông Tổng Thống này, nhưng thực ra chưa bao giờ có truất phế Tổng Thống và cũng sẽ không bao giờ có.
Nội dung bài này rất ngắn gọn, tôi chỉ đề cập một vấn đề: một Tổng Thống Mỹ từ sau 1974 sẽ không thể bị truất phế. Trước hết tôi xin định nghĩa một số từ ngữ: Impeach mình thường gọi là Luận tội hay Đàn Hặc ((Hán Việt Tự Điển của ông Đào Duy Anh, nxb Minh Tân, Paris in 1950 trang 246 nói Đàn Hặc là Chỉ trích tội lỗi của quan lại (censurer). Luận tội ở đây có nghĩa đưa một ông Tổng Thống ra Quốc Hội xét xử về tội trạng rồi nếu có tội sẽ có thể truất phế ông (remove a president from office). Tuy nhiên muốn truất phế một Tổng Thống Mỹ vô cùng khó khăn (1) chỉ có Quốc Hội mới có thẩm quyền truất phế.
Trước hết Hạ Viện có thể đưa một ông Tổng Thống ra Luận tội, chỉ cần đa số phiếu, nhưng lên Thượng Viện phải hội đủ 2/3 số phiếu Thượng Viện tức 67 phiếu thuận mới Truất phế được. Trên thực tế không đảng đối lập nào có thể lấy được 2/3 số phiếu Thượng Viện để truất phế Tổng Thống (của đảng cầm quyền). Sở dĩ người ta đặt ra luật lệ khó khăn như vậy để Quốc Hội rất khó có thể truất phế một ông Thổng Thống do dân bầu lên.
Như quí vị độc giả đều đã biết, Hoa Kỳ có hai trường hợp Luận tội chính thức:  Trước hết xin nói về TT Andrew Johnson bị đàn hặc năm 1867: Ông là Tổng thống thứ 17 của Hoa Kỳ, là Phó TT của TT Abraham Lincoln, thay Lincoln bị ám sát. Johnson bị buộc tội vi phạm luật Giới hạn quyền Tổng Thống (Tenure of Office Act năm 1867). Luật này đòi hỏi Tổng thống muốn cách chức một Bộ trưởng phải có sự chấp thuận của Thượng viện. Mấy ngày sau khi ông đuổi Bộ trưởng Chiến tranh, hôm 24-2-1868 Hạ viện Đàn hặc TT Johnson. Khi lên Thượng viện ông không bị truất phế vì chỉ thiếu một phiếu, họ bầu lại ba lần nhưng ông vẫn thoát.
Trường hợp này quá xa xôi vì cách đây hơn 150 năm, hồi đó Thượng Viện chỉ có 42 ông Nghị, rất khác bây giờ, coi sự giải thích của Wikipedia về cuộc Luận tội này rất khác ngày nay và khó hiểu nên chúng ta chỉ bàn về những vụ Đàn hặc trong bốn, năm thập niên gần đây. (2)
Trường hợp thứ hai, Bill Clinton Tổng thống Hoa Kỳ thứ 42, bị Hạ Viện Luận tội  ngày 19-12-1998 vì nói dối qua vụ bê bối tình dục với cô sinh viên thực tập Lewinsky. Bill Clinton bị kết tội vì bội thệ và cản trở công lý,
Thượng viện tha tội cho ông ngày 12-2-1999, với tỷ lệ phiếu bầu 55/45 và lần bầu lại 50/50, rất xa số phiếu đòi hỏi 67
Clinton nhận tội
“Thực ra tôi có liên hệ với cô Lewinsky và việc làm này sai. … tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm”.
Thời điểm này Cộng Hòa chiếm đa số tại Lưỡng viện: Hạ viện họ họ giữ 51% và Thượng viện 55%, tuy  nhiên không đủ mạnh để được 67 phiếu Thượng Viện. Cộng Hòa phát động Luận tội Clinton để trả thù cho TT Nixon phải từ chức vì sắp bị Dân Chủ Luận tội, Truất phế.
Nhiều người cho rằng Bill Clinton theo thăm dò được 70% dân Mỹ ủng hộ, những thăm dò ngày nay ít đáng tin cậy. Dưới thời Clinton, kinh tế tốt đẹp, ông gặp may nhờ sự bùng nổ của Internet và High tech. TT Bush con kế tiếp Clinton cũng gặp may nhờ sự bùng phát của High tech, tỷ lệ thất nghiệp thời Bush con thấp hơn thời Clinton. Nay Bộ Lao động Mỹ đã đưa lên Internet tỷ lệ thất nghiệp từ 1948 tới nay từng tháng một (3),  không cần tranh cãi.
Nếu nói ông Bill Clinton được dân ủng hộ tỷ lệ cao có lẽ không chính xác vì ông đã làm ông làm nhục cả nước Mỹ bằng những vụ án tình dục dơ bẩn. Hết vụ cô thư ký Paula Jones tại Arkansas tới vụ cô sinh viên Lewinsky, người Pháp đã chê bai nước Mỹ và gọi là giặt quần áo dơ trước mặt cả thế giới. Bằng cứ là Hillary Clinton đã được đảng Dân Chủ và Truyền thông ủng hộ hết mình cũng thất cử, người ta không muốn gia đình Clinton trở lại Tòa Bạch Ốc để làm ô uế nơi này một lần nữa.
Tôi sẽ trở lại trường hợp này sau
Một trường hợp khác được nói tới nhiều hơn: TT Nixon năm 1974 phải từ chức để tránh khỏi bị truất phế, nghĩa là Quốc Hội đối Lập (Dân Chủ) có thể hội đủ 67 phiếu Thượng Viện để truất phế ông. Tại đây tôi chỉ nói sơ lược vì vấn đề này đã được đề cập trong vài bài trước. Đây là trường hợp duy nhất trong lịch sử Mỹ một đảng đối lập có thể đủ số phiếu Thượng Viện để truất phế một ông Tổng Thống.
Thực ra Dân Chủ tuy chiếm đa số tại Lưỡng Viện Quốc Hội: Hạ Viện gần 56%, Thượng Viện 57% nhưng cũng không đủ số phiếu 2/3 Thượng Viện mà vì họ được Truyền Thông và Phong trào Phản chiến giúp sức. Hai lực lượng này biểu dương tối đa lực lượng khiến các đại biểu Dân Chủ lẫn Cộng Hòa đều phải theo Dân Chủ chống Nixon.
Nguyên do Nixon quá cứng rắn,  đàn áp biểu tình dữ dội, từ tháng 1-1969 tới tháng 2-1970 có tới 43 người chết kể cả cảnh sát, hàng trăm người bị thương (4).
Hiến Pháp ấn định hai tội Phản quốc và Hối lộ để truất phế một Tổng Thống, ở đây Nixon chỉ nghe lén. Tội này không có gì trầm trọng vì năm 1968 TT Johnson (Dân Chủ) cũng đã cho người nghe lén Công Hòa, thực ra Dân Chủ năm 1974 muốn kiếm cớ để truất phế Nixon vì họ thua đau năm 1973.
Trong cuộc bầu cử Tổng Thống năm 1972, Nixon được 520 phiếu cử tri đoàn (96%), đối thủ McGovern chỉ được 17 phiếu, về phiếu phổ thông Nixon hơn đối thủ 18 triệu phiếu (Nixon 47 triệu, McGovern 29 triệu) (5). Từ trước đến 1972 chưa có ai thắng lớn như vậy
Sau đó chưa tới một thập niên Dân Chủ, Truyền thông, Phản chiến … không còn chọc trời khuấy nước như xưa. Người dân không còn tin tưởng Truyền thông nhất là từ 2016, Phản chiến bị xếp vào tội Phản quốc. Sau khi hả hê vì truất phế được một ông Tổng Thống đối lập, Dân Chủ phải trả giá quá đắt:
TT Carter (Dân Chủ) chỉ làm được một nhiệm kỳ (1977-1981) để nhường lại quyền hành cho Cộng Hòa làm ba nhiệm kỳ liên tiếp từ 1981 tới 1993 :TT Reagan (1981-1989) và TT Bush cha (1989-1993). Chỉ một giây phút ngông cuồng để rồi mang hận ngàn thu. Đây là thảm kịch lớn nhất của Dân Chủ, một phần vì người dân bất mãn với việc truất phế TT Nixon, một người có nhiều công trạng với nước Mỹ. Ông đã mang lại hòa bình, hòa hoãn được với CS Quốc tế. Lại nữa chính sách của TT Carter quá tệ so với Reagan, một Tổng Thống có nhiều uy tín.
Từ 1953 thời TT Eisenhower tới nay gần 70 năm chỉ có một lần Cộng Hòa làm ba nhiệm kỳ và Dân Chủ làm một nhiệm kỳ, tôi sẽ đề cập chi tiết trong một bài khác.
Từ sau vụ TT Nixon phải từ chức trước đe dọa của Quốc hội Dân Chủ tới nay, người dân không tán thành mọi cuộc Luận tội Truất phế, đối với họ Truất phế chỉ là trò đảng phái đánh phá nhau không có lợi gì cho đất nước. Cũng nhờ vậy mà TT Bill Clinton năm 1998 đã không bị truất phế.
Năm nay 2020, trước cuộc Luận tội, Đàn hặc TT Trump tại Quốc Hội của Dân Chủ, nhiều xướng ngôn viên Truyền hình VN Hải ngoại nói chúng ta hãy chờ một, hai tuần…  rồi sẽ biết kết quả ra sao.
Câu trả lời ngắn gọn là sẽ không có Truất phế Tổng Thống (remove a president from office) và sẽ không bao giờ còn Truất phế vì người dân không muốn cái trò này.
Nhưng tại sao Người ta biết rất rõ là không thể Truất phế Tổng Thống đối lập được mà vẫn Luận tôi ông ta y như thật vậy, ấy là vì Họ có một mục đích chính trị mà ai cũng đều biết cả.
Cước chú
(1) VOX- Impeachment of the president, explained, (and it’s quite
difficult to impeach, convict, and remove a president from office)
(2) 1866 and 1867 United States Senate elections, Wikipedia
(3) http://research.stlouisfed.org/fred2/data/UNRATE.txt
(4) Richard Nixon-No More Vietnams trang 126
(5) Wikipedia, United States presidential election, 1972