Minh Anh

Sau Philippines, phải chăng đến lượt Malaysia sẵn sàng chuyển hướng sang Trung Quốc và có thể gây thêm khó khăn cho chiến lược « xoay trục » sang châu Á của Hoa Kỳ ? Nhân chuyến công du Bắc Kinh của thủ tướng Najib Razak, báo Le Monde ngày 04/11/2016 có bài : « Thủ tướng Malaysia chơi lá bài Bắc Kinh chống lại Washington ».

« Malaysia và Trung Quốc quyết định mở một thời kỳ mới trong quan hệ hợp tác song phương » là tuyên bố của thủ tướng Malaysia nhân chuyến công du Trung Quốc. Một loạt hợp đồng có ý nghĩa biểu tượng cao, đặc biệt là việc Kuala Lumpur mua bốn tàu tuần duyên đã được ký kết. Đây là lần đầu tiên, Malaysia mua thiết bị quân sự của Trung Quốc vì cho đến nay, Kuala Lumpur thường mua của phương Tây. Thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân (Liu Zhenmin) hoan hỷ : điều này phản ánh lòng tin cậy chính trị giữa hai nước.

Theo Le Monde, Trung Quốc đã thành công hai việc : Trước tiên, việc hợp tác trong lĩnh vực hàng hải giữa hai nước đánh dấu sự thành công của Trung Quốc trong việc thực hiện dự án « con đường tơ lụa hàng hải », xây dựng các cơ sở hạ tầng cho phép nối liền Trung Quốc với các nước xung quanh.

Thứ hai là Malaysia chấp nhận đàm phán song phương với Trung Quốc để giải quyết các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông, thay vì đàm phán đa phương như mong muốn của một số nước Đông Nam Á có tranh chấp với Bắc Kinh.

Câu hỏi đặt ra : Vì sao sự « chuyển hướng » của Malaysia lại xảy ra vào thời điểm hiện nay ? Le Monde trích dẫn phân tích của một số chuyên gia cho rằng đây là một trong những hậu quả từ sự bực bội của thủ tướng Najib đối với Hoa Kỳ trong vụ bê bối tài chính 1MDB. Tháng Bẩy vừa qua, tư pháp Mỹ đã tịch biên một tỷ đô la tài sản của Malaysia, do bị nghi ngờ là biển thủ từ quỹ 1MDB và được « rửa » tại Hoa Kỳ.

Mặt khác, vụ tai tiếng này đã làm cho nhiều đồng minh truyền thống của Malaysia phải giữ khoảng cách, thậm chí tỏ ra khinh miệt. Thủ tướng Malaysia Najib không còn lựa chọn nào khác là phải quay sang Trung Quốc, vì lý do kinh tế và ngoại giao. Trung Quốc giờ đây là nhà đầu tư số một tại Malaysia, trong lúc đầu tư trực tiếp vào nước này tụt giảm mạnh, vì có nhiều đối tác ngần ngại làm ăn với Kuala Lumpur.

Thế nhưng, sự chuyển hướng của Malaysia gây lo ngại. Dân biểu Charles Santiago, thuộc phe đối lập cảnh báo : « Ông Najib coi Trung Quốc là một người bạn thực sự, một đối tác chiến lược. Chủ tịch Trung Quốc nói Trung Quốc và Malaysia gần gũi nhau như môi với răng. Nhưng hãy cẩn thận vì một ngày nào đó Trung Quốc sẽ cắn Malaysia », rằng Malaysia có nguy cơ bị buộc phải đáp ứng các đòi hỏi của Trung Quốc.

Sau khi tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đưa ra những tuyên bố muốn giữ khoảng cách với Hoa Kỳ, thậm chí còn dọa xem xét lại quan hệ liên minh quốc phòng với Washington, phải chăng Malaysia sẽ lại là « chiến lợi phẩm » của Trung Quốc tại châu Á ? Le Monde cho rằng còn quá sớm để đưa ra nêu ra những hậu quả cuối cùng.

Chuyên gia Lance Jackson, thuộc trung tâm nghiên cứu chiến quốc tế, nhận định : «Malaysia luôn tỏ ra thực dụng, quan tâm đến việc giữ quan hệ cân bằng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ».

Cũng trên Le Monde, « Một vụ tai tiếng chính trị đang gây chấn động Hàn Quốc ». « Choigate » đang làm lung lay vị thế của nữ tổng thống Hàn Quốc. Mặc dù, người bạn « cố vấn » của bà đã bị bắt nhưng nhiều chuyên gia vẫn nghi ngờ bà Park Geun-Hye vẫn bị chỉ đạo từ xa.

Tổng thống Hàn Quốc dường như bất lực trong việc hồi phục độ tín nhiệm trong dân. Nhiều cuộc biểu tình lớn đã diễn ra tại Seoul và nhiều thành phố lớn Hàn Quốc. Đối với người biểu tình, bà Park là một con rối trong tay người bạn của mình, Choi Soon-sil.

Áp lực đè lên bà tổng thống không chỉ đến từ đường phố, phe đối lập mà ngay cả trong lòng chính đảng. Bà Park buộc phải thay thế một loạt các cố vấn, tiến hành cải tổ nội các thay thế nhiều vị quan chức chính phủ, trong đó có cả thủ tướng và bổ nhiệm một số nhân vật đối lập tham gia thành phần chính phủ mới. Tuy nhiên, những nhân vật được chọn lựa khẩn cấp đó chỉ làm dấy lên một sự phản đối.

Theo nhận định của một chuyên gia, xin ẩn danh với Le Monde, « Đó chẳng qua là những con người đã bị bỏ rơi trong quên lãng nay muốn tìm lại ánh sáng. Người dân hiện nay cho rằng bà Park không đủ khả năng đưa ra các quyết định như thế nữa ».

Nhiều người khác còn tin rằng vẫn có ai đó giật giây sau lưng, thế chỗ cho nữ « cố vấn » vừa bị bắt giam. Trong bối cảnh nguy ngập này, phe đối lập, chiếm đa số tại Nghị viện đã thông báo sẽ không thông qua các quyết định của tổng thống. Theo một thăm dò do nhật báo Naeil thực hiện, có đến 67,3% số người dân Hàn Quốc được hỏi muốn bà Park Geun Hye từ chức. Độ tín nhiệm của bà hiện nay xuống còn có 9,2%.

Chỉ còn bốn ngày nữa là Hoa Kỳ chính thức bỏ phiếu bầu tổng thống Mỹ. Hơn bao giờ hết, cuộc đua vào Nhà Trắng lần này khá là khác biệt, bởi tính chất căng thẳng và dữ dội trong các cuộc tranh luận giữa hai ứng viên đảng Cộng Hòa và Dân Chủ. Nhưng hầu hết các báo Pháp đều có chung một nhận định đó là cuộc bầu cử lần này đã làm sống dậy những mối chia rẽ sâu sắc có từ xa xưa trong lòng xã hội Mỹ.

Theo phóng viên nhật báo cánh hữu Le Figaro, chỉ cần trải qua một buổi tối ở quán cà phế với những người ủng hộ Trump, thì người ta có thể hiểu được rằng vì sao một bộ phận người dân muốn đoạn tuyệt với tầng lớp chính trị gia hiện nay tại Hoa Kỳ. Đối với họ, « bà Hillary Clinton đã phản bội các sĩ quan quân đội, những người đã yêu cầu sự trợ giúp tại Benghazi (Lybia), bà tham ô và bà ấy dối trá […] »

Có thể nói, cuộc chạy đua vào Nhà Trắng lần này gắt gao chưa từng có. Tuy rằng các cuộc thăm dò vẫn cho thấy ứng viên đảng Dân chủ Hillary Clinton luôn dẫn đầu, nhưng khoảng cách với ứng viên đảng Cộng Hòa Donald Trump đã bị rút ngắn đáng kể, chỉ còn có hai điểm. Theo nhật báo kinh tế Les Echos, giả thuyết thắng lợi sít sao của một trong hai ứng viên là điều rất có thể.

Tuy nhiên đó lại là một kịch bản đáng lo ngại nhất, vì điều này sẽ làm trầm trọng thêm các căng thẳng tiềm ẩn, làm « sống dậy những con quỷ dữ xa xưa » như tựa đề bài viết của Les Echos. Càng gần đến ngày bỏ phiếu căng thẳng càng gia tăng. Nhiều sự cố đã xảy giữa hai phe ủng hộ. Một nhà thờ của người Mỹ gốc Phi tại Greenville, Mississippi, nơi có đến 60% là dân da trắng sinh sống đã bị đốt phá. Hay như một trụ sở địa phương của đảng Cộng Hòa tại Hillsborough, Bắc Carolina đã bị phóng hỏa…

Các chiến dịch vận động tranh cử lần này đã khơi dậy những mối chia rẽ sâu sắc trên nhiều chủ đề cơ bản cũng như là các vấn đề chủng tộc, vũ khí hay di dân. Theo Les Echos, sự gia tăng căng thẳng đó còn làm lộ rõ mối nghi kỵ nhắm vào nền dân chủ. Bởi vì « Trump đang gieo rắc mối nghi ngờ về điều kiện bầu cử » như tựa đề một bài viết trên Le Monde.

Theo thăm dò của « USA Today »/Suffolk công bố cách đây vài ngày, 51% số cử tri được hỏi e sợ bạo lực gia tăng trong ngày bầu cử, trong khi đó, 40% số người ủng hộ Trump khẳng định không công nhận tính chính đáng của Hillary Clinton nếu như bà đắc cử, vì họ tin rằng ứng viên đảng Dân chủ sẽ đánh cắp thắng lợi của ông Trump.

Trước khi Hoa Kỳ bầu chọn tổng thống mới, Les Echos nhân dịp này điểm lại những thành quả kinh tế – xã hội dưới hai nhiệm kỳ tổng thống Barack Obama. Thế nhưng, theo nhật báo, « Obama để lại một đất nước giàu có hơn nhưng cũng bất bình đẳng hơn trước khi ông đặt chân vào Nhà Trắng ».

Nhìn trên tổng thể, nước Mỹ năm 2016 giàu hơn năm 2009. Nếu tính gộp các khoản tiết kiệm, bất động sản, cổ phiếu, trái phiếu, xe cộ…, tổng giá trị tài sản người Mỹ nói chung đã đạt đến 89.000 tỷ đô la, chiếm 10% tổng sản phẩm quốc nội, mức cao nhất so với thời điểm xảy ra khủng hoảng kinh tế. Chứng khoán cũng đạt đến mức cao nhất trong lịch sử hồi tháng 7/2016. Nhà cửa cũng đã tìm lại được giá trị như trước khi khủng hoảng.

Nước Mỹ nhìn chung đã khấm khá hơn. Thế mà, điều đó lại được thể hiện trên bảng lương. Mức thu nhập trung bình, phân chia người dân thành hai bộ phận rõ rệt đã xuống thấp trong suốt những năm cầm quyền của ông Obama. Với mức bình quân 56.500 đô la/ năm, mức thu nhập này vẫn thấp hơn so với trước khi xảy ra khủng hoảng (-1,7%) và nếu so với năm 1999, đã đạt mức thấp kỷ lục (-2,4%).

Trong suốt thời gian đó, ông Obama vẫn chưa giải quyết được vấn đề bất bình đẳng. Theo Les Echos, chỉ có một bộ phận người dân, chiếm 20% dân số, những người giàu nhất nhờ là có thể tìm lại được sự giàu có của mình như trước khi có khủng hoảng. Thậm chí, thu nhập của họ chưa bao giờ lại cao đến như thế trong năm 2015. Nhưng phép mầu đó lại không xảy ra đối với bộ phận dân chúng còn lại.

Sự bất bình đẳng đó thể hiện rõ nét nhất trong tuổi thọ. Trong những năm 1970, người da trắng giàu có sống lâu hơn người da trắng nghèo đến 5 năm. Nhưng khoảng cách này hiện nay là 15 năm, theo như con số do cơ quan thống kê Mỹ đưa ra. Hoa Kỳ là quốc gia phát triển duy nhất có tỷ lệ chết tăng ở một số đối tượng dân số.

Les Echos lưu ý là hiện tượng trên chỉ xảy ra ở người da trắng. Cộng đồng người da đen và nói tiếng Tây Ban Nha không bị ảnh hưởng. Hiện tượng này lại không xảy ra ở bất kỳ cường quốc nào khác kể từ sau khi đế chế Xô Viết sụp đổ, dẫn đến tăng tỷ lệ tử nam giới ở Nga.

Hệ thống y tế đắt đỏ, tỷ lệ nghèo khổ tăng và nạn dịch ma túy tại những vùng nông thôn đã làm lu mờ nghiêm trọng bảng tổng kết nhiệm kỳ của ông Obama. Chính sách bảo hiểm y tế mới của ông Obama quả thật đã bảo vệ thêm 16 triệu dân Mỹ so với năm 2009, nhưng hệ thống này vẫn thật sự quá đắt. Vào tuần trước, Nhà Trắng nhìn nhận, các khoản tiền bảo hiểm sẽ còn tăng vọt lên 25% trong năm tới.

Trên đây là dự báo của viện thống kê Pháp Insee. Đất nước hình lục giác này vào năm 2070 sẽ có 76 triệu dân, nhưng hết ¼ số dân là những người trên 65 tuổi. Kịch bản này được Insee dựa trên khả năng sinh nở của phụ nữ Pháp với tỷ lệ là 1,95 con/người và lượng dân nhập cư hằng năm được ước tính là 70.000 người.

Nếu như Les Echos lo ngại cho những chi tiêu về sức khỏe cũng như sức tăng trưởng kinh tế, thì Le Figaro tỏ ra lạc quan cho rằng Pháp trong tương lai sẽ là « thiên đường cho người cao tuổi ». Vào thời điểm đó, nước Pháp sẽ có 21.000 người, trong đó hết 84% là nữ giới là trên trăm tuổi. Như vậy, nước Pháp đứng đầu châu Âu có đông người cao tuổi.

Tình hình tại Pháp là chủ đề chính trên trang nhất nhiều tờ báo Pháp hôm nay. Le Monde trên trang nhất tập trung khai thác « Những mối quan hệ nguy hiểm của phe Sarkozy ». Nhiều nghi vấn đang được đặt ra xung quanh việc hỗ trợ tài chính của chính phủ Lybia dưới thời đại tá Kadhafi cho phe của cựu tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy. Nhiều dấu hiệu cho thấy cựu tổng thống Pháp đã nhận tiền tài trợ từ đại tá Kadhafi, nhất là cho chiến dịch vận động tranh cử tổng thống năm 2007, nhưng vẫn còn thiếu nhiều bằng chứng xác thực. Báo Le Monde đã dành hẳn nhiều trang báo lớn để tường thuật rõ vụ việc này với độc giả.

Nhật báo cánh hữu Le Figaro bận tâm đến gánh nặng « Thâm hụt ngân sách : Của thừa kế nặng gánh từ nhiệm kỳ Hollande ». Theo các thông báo đưa ra từ mùa xuân năm nay, từ đây đến năm 2019, chi tiêu công sẽ ngốn mỗi năm hơn 10 tỷ euro. Cam kết kéo thâm hụt ngân sách xuống dưới ngưỡng 3% khó có thể thành hiện thực.

Về phần mình, nhật báo công giáo La Croix có bài phỏng vấn ngoại trưởng Pháp Jean-Marc Ayrault cho biết « Nước Pháp đấu tranh chống lại việc bất trị tại Syria ». Ngoại trưởng Pháp kêu gọi Nga từ bỏ « chiến tranh toàn diện » tại Aleppo. Và ông cũng nhấn mạnh là Châu Âu đang trong thời khắc quan trọng trong lịch sử. Còn Libération tìm hiểu về những bất đồng giữa hai định chế lớn cảnh sát và tư pháp.

Chủ đề Brexit cũng xuất hiện trên trang nhất nhiều báo Pháp. Nhật báo kinh tế Les Echos chạy tít lớn : « Brexit : Kịch tính tại Luân Đôn ». Tòa án Tối cao Luân Đôn yêu cầu chính phủ của thủ tướng May phải có ý kiến của Nghị viện để áp dụng điều khoản 50 về việc rút Anh quốc ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu. Một đòi hỏi mà Le Figaro trên trang nhất có cho rằng : « Tư pháp Anh quốc gây khó khăn cho nhiệm vụ của Theresa May ».

Bầu cử Hoa Kỳ cũng được Libération ưu ái dành cho một góc nhỏ trên trang nhất với dòng tựa: “Tổng thống Mỹ, một nghề điên rồ“. Nhiều nghi vấn đặt ra về vấn đề sức khỏe tâm thần của ông Donald Trump. Nhưng đọc kỹ trong lịch sử Hoa Kỳ, giả như ông Trump đắc cử, đây có lẽ sẽ không phải là trường hợp duy nhất. Libération dẫn lại nghiên cứu về phân tâm học của một nhà khoa học Mỹ công bố cách đây 10 năm cho biết rất nhiều vị tổng thống Mỹ nổi tiếng có vấn đề rối loạn tâm thần.

http://vi.rfi.fr/chau-a/20161104-thu-tuong-malaysia-bac-kinh-washington-db

(AFP) - Trung Quốc phóng thành công hỏa tiển mạnh nhất lên không gian. Theo truyền thông Trung Quốc, sau nhiều lần thất bại, hỏa tiễn Trường Chinh 5, đã được phóng vào ngày 03/11 từ căn cứ mới ở đảo Hải Nam. Đây là một bước tiến mới của Bắc Kinh trong tham vọng chinh phục không gian. Trường Chinh 5 có  khả năng vận chuyển 25 tấn đến quỹ đạo thấp, cách trái đất 2.000 km. Năm 1969, hỏa tiễn Saturn 5 của Mỹ đưa phi thuyền Apollo 11 lên mặt trăng có sức chuyên chở 154 tấn.

(AFP) - Miến Điện : Aung San Suu Kyi hứa bảo vệ sắc tộc Rohingya. Trong cuộc họp báo tại Tokyo, Nhật Bản, ngày 04/11, ngoại trưởng kiêm cố vấn tối cao Miến Điện tuyên bố đang điều tra về tin quân đội bạo hành sắc dân Rohingya, theo đạo Hồi ở bang Rakhin. Bà khẳng định chính phủ sẽ không che dấu sự thật, sẽ trừng phạt các quân nhân  phạm tội, nếu có chứng cớ, đúng theo pháp luật.

(Reuters) - Bạo lực tại miền nam Thái Lan làm 3 người thiệt mạng. Theo thông cáo ngày 03/11/2016 của quân đội Thái Lan, một loạt vụ tấn công nhắm vào các mục tiêu quân sự và địa điểm thương mại, đã xẩy ra vào đêm mồng 2, rạng sáng mồng 3/11, tại hai tỉnh Narathiwat và Pattani, ở miền nam Thái Lan. Thủ phạm có thể là những phần tử nổi dậy, muốn gây rối loạn và phá hoại uy tín của chính phủ.

(AFP) - Nga hưu chiến 10 giờ tại Aleppo, Syria. Thêm một lệnh « ngưng bắn vì nhân đạo » tại Aleppo do Nga ban hành kéo dài trong 10 tiếng đồng hồ bắt đầu có hiệu lực vào sáng thứ Sáu 04/11. Biện pháp này bị Liên Hiệp Quốc chỉ trích « là quá ngắn » không kịp tản thương cũng không kịp tiếp tế thuốc men, lương thực.

(AFP) - Afghanistan : NATO oanh kích lầm gây tử vong cho 30 thường dân ở Kunduz. Ngày 03/11, Taliban tấn công một đơn vị chính phủ và Hoa Kỳ ở ngoại ô Kunduz. Máy bay Mỹ được gọi đến yểm trợ. Trong cuộc oanh kích, 30 thường dân Afghanistan thiệt mạng, 25 người bị thương, theo phát ngôn viên chính quyền sở tại. Washington nhìn nhận « sai lầm tai hại » và chỉ thị « phối hợp điều tra với quân đội Afghanistan ».

(AFP) - Ân Xá Quốc Tế tố cáo dân quân chống Daech ở Irak tra tấn thường dân. Theo báo cáo của Amnesty International ngày 04/11/2016, lãnh đạo địa phương và người dân đã kể lại là họ đã bị đánh đập bằng thanh sắt, bị chích điện… Hung thủ là nhóm dân quân Sabawi thuộc liên minh dân quân Hachel al Chaabi, mà đại đa số là người theo hệ phái Shia, được Iran hậu thuẫn. Ân Xá Quốc Tế kêu gọi chính quyền Irak và liên quân quốc tế chống Daech phải ngăn chặn những sự cố như trên.

(AFP) - Đại Liên Vạn Đạt (Dalian Wanda) mua lại Golden Globes. Ngày 04/11/2016, tập đoàn Trung Quốc thông báo đã mua lại công ty tổ chức sự kiện điện ảnh Mỹ Dick Clark Production, chuyên quản lý các sự kiện điện ảnh và văn hóa nổi tiếng, trong đó có giải Golden Globes và cuộc thi hoa hậu Miss America. Chủ tập đoàn Vạn Đạt, ông Vương Kiện Lâm (Wang Jilian), người giàu nhất Trung Quốc, muốn đưa tập đoàn của mình trở thành một trong những tác nhân quan trọng trong lĩnh vực điện ảnh thế giới.

http://vi.rfi.fr/quoc-te/20161104-tin-doc-nhanh