Các chuyên gia đánh giá rằng chuyến thăm Đà Nẵng của Hàng Không Mẫu Hạm (HKMH) Hoa Kỳ USS Theodore Roosevelt hôm 5/3 cho thấy,  Hà Nội coi trọng hơn mối quan hệ quốc phòng với Washington, khẳng định chính sách quốc phòng mới như đã thể hiện trong sách trắng cuối 2019, và gửi đi thông điệp rõ ràng hơn cho Bắc Kinh. Cùng lúc Bộ Ngoại giao Việt Nam nhận định đây chỉ là chuyến thăm “thông thường.”

Tàu USS Theodore Roosevelt tiến vào biển Đà Nẵng, 5/3/2020.

Ông Nguyễn Thế Phương, một nghiên cứu viên của Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia, đại học Khoa học và Xã hội Nhân văn Tp. Hồ Chí Minh, nêu nhận định với VOA:

“Chuyến thăm của tàu USS Roosevelt cho thấy mối quan hệ quốc phòng Hoa Kỳ – Việt Nam ngày càng sâu sắc hơn, đặc biệt là sau khi Việt Nam đưa Sách Trắng (Bạch Thư) về Quốc phòng vào cuối năm ngoái, khi đó có thêm điểm mới là nếu có điều gì xảy ra đối với an ninh của Việt Nam thì Việt Nam gia tăng hợp tác với một quốc gia nào đó…

“Có nguồn tin cho rằng năm ngoái Mỹ đã yêu cầu cho HKMH thăm nhưng Việt Nam do tình hình nội bộ và tình hình thực tế trên Biển Đông khi ấy đã từ chối.

“Qua đó cho thất Việt Nam cân nhắc rất kỹ chính sách cân bằng của mình giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.”

Bạch Thư Quốc phòng Việt Nam 2019 nêu rõ: “Tùy diễn biến tình hình và trong những điều kiện cụ thể, Việt Nam sẽ cân nhắc phát triển các mối quan hệ quốc phòng, quân sự cần thiết với mức độ thích hợp trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nhau.”

Tiến sĩ Nguyễn Nhã, một nhà nghiên cứu thâm niên về tình hình Biển Đông nêu nhận định:

“USS Theodore Roosevelt là HKMH hiện đại nhất của Hoa Kỳ cũng như của thế giới và khi đến thăm Việt Nam, Hoa Kỳ có ý dành cho Việt Nam sự ưu ái đặc biệt – những gì hiện đại nhất sẽ dành cho Việt Nam – cũng thể hiện mối quan hệ chặt chẽ với Việt Nam, sẵn sàng bảo vệ Việt Nam khi cần.”

“Chuyến thăm này tiếp nối chuyến thăm lịch sử năm 2018 của HKMH USS Carl Vinson (CVN 70), chuyến thăm đầu tiên của một tàu sân bay Hoa Kỳ đến Việt Nam trong hơn 40 năm. Chuyến thăm cũng diễn ra vào một thời điểm quan trọng đối với quan hệ song phương của hai nước. Chỉ 25 năm sau khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao, quan hệ song phương của hai nước đã trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết,” Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink cho biết qua một thông cáo hôm 5/3.

Cũng hôm 5/3, truyền thông Việt Nam trích lời Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng, nói:

“HKNH và tàu tuần dương thăm cảng Tiên Sa của Đà Nẵng từ ngày 5 đến 9-3. Đây là chuyến thăm thông thường của đoàn HKMH Hoa Kỳ, nằm trong khuôn khổ các hoạt động kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.”

Tiến sĩ Nguyễn Nhã phân tích những thông điệp của chuyến thăm Việt Nam của tàu hải quân Hoa Kỳ:

“HKMH USS Theodore Roosevelt cùng với các tàu hiện đại tháp tùng đi vào Biển Đông của Việt Nam, bất chấp Trung Cộng (TC) tuyên bố về “Đường Lưỡi Bò” là ao nhà của TC.

“Đây là thông điệp cho TC về tự do hàng hải theo Luật quốc tế, nhất là Tòa Án Quốc tế Lahaye đã tuyên bố bác bỏ “Đường Lưỡi Bò của TC khi Philippines kiện TC.

“Đây còn là thông điệp cho TC không được bắt nạt nước nhỏ như Việt Nam trong khi Hòa Kỳ sẵn sàng hỗ trợ.

“Ngoài ra, qua đó cho thấy hiện nay Mỹ đã thay đổi, sẵn sàng dùng quân sự để đối phó với TC.”

Trước đó, hôm 3/3, Giáo sư Carl Thayer, nhà phân tích quốc phòng Australia, nhận định trong một thông cáo: “Chuyến thăm này là một phần trong mối quan hệ quốc phòng lớn hơn giữa Mỹ và Việt Nam nhằm phát đi những thông điệp mạnh mẽ đến Trung Cộng về sự xâm lược của Bắc Kinh tại Biển Đông. Chuyến thăm của tàu Roosevelt là một tín hiệu của Hoa Kỳ cho thấy rằng họ có ý định duy trì sức mạnh hải quân ưu việt ở Tây Thái Bình Dương và Biển Đông.”

Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương nhận định rằng chuyến thăm của tàu USS Roosevelt cho thấy Hà Nội có xu hướng gần Wasgington hơn tuy phải vẫn giữ thế cân bằng với Bắc Kinh:

“Mối quan hệ quốc phòng Việt – Mỹ hiện đang ở đỉnh cao trong 25 năm qua. Nhưng cũng phải nhìn nhận rằng mối quan hệ quốc phòng Việt – Mỹ là yếu tố giúp Việt Nam cân bằng lại trong mối quan hệ tam giác Việt Nam – Trung Cộng – Mỹ: Việt Nam có xu hướng mở rộng quan hệ với Mỹ nhưng trên thực tế là xem xét làm sao cho mối quan hệ Việt – Mỹ cân bằng với mối quan hệ Việt –Trung để tránh những khó khăn trong mối quan hệ với người láng giềng trực tiếp ở phía Bắc.”

Có mặt tại Đà Nẵng, Chuẩn Đô đốc hải quân Hoa Kỳ Stu Baker, chỉ huy nhóm tác chiến HKMH (CSG) số 9, nói trong một thông cáo: “Chuyến thăm này là bằng chứng cho cam kết của Mỹ đối với một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và mở, nơi các quốc gia giàu mạnh và độc lập tôn trọng chủ quyền của nhau, và tuân thủ luật lệ quốc tế.”

VOA