Thu Hằng

Cuộc bầu cử tổng thống và Quốc Hội lưỡng viện Hoa Kỳ tiếp tục là chủ đề chính trên các nhật báo Pháp phát hành sáng 09/11/2016, dù không kịp cập nhật kết quả. Nhà tỉ phú địa ốc Donald Trump, ứng viên đảng Cộng Hòa, trở thành chủ nhân thứ 45 của Nhà Trắng.

Bài xã luận của nhật báo Le Figaro cho rằng nhiệm vụ đầu tiên của tân tổng thống Hoa Kỳ là hàn gắn nước Mỹ. Ngày tổng tuyển cử 08/11 là bằng chứng mới nhất cho thấy một nước Mỹ đầy thương tích. Một nước Mỹ phải gột rửa hết bùn để tìm ra những vết thương và chữa trị chúng, mà tân tổng thống Mỹ phải đóng vai trò một bác sĩ quân y.

Sau chiến dịch tranh cử tổng thống, ngoài bạo lực và bùn lầy, còn là hình ảnh của một thất bại lớn. Chỉ thỏa mãn với những lời chỉ trích biếm họa, các chính trị gia, các cơ quan thông tấn, các nhà phân tích đã không nhận thấy chiếc máy ủi Trump lừ lừ tiến tới. Hay đúng hơn là họ đã không nhận thức được một dân tộc đang nổi giận đứng sau lưng người đàn ông quá khích, quàu quạu.

Tình trạng lộn xộn này đã che dấu một thực tế xã hội. Đằng sau những ngọn lửa giận dữ theo « khuynh hướng Trump » xuất hiện một nước Mỹ hoàn toàn khác khác. Một tầng lớp công nhân bình dân cam chịu và lo lắng đủ thứ : từ sự phồn thịnh đang đi xuống đến mở cửa biên giới, từ toàn cầu hóa đến đa văn hóa và tình trạng nhập cư ồ ạt. Tiếp theo là một cộng đồng người, chủ yếu là da trắng, sống tách biệt và tự khép mình trong nỗi ám ảnh bị hạ thấp và gạt ra ngoài lề.

Một nước Mỹ khác đã xuất hiện và thế giới soi mình vào tấm gương này. Giới tinh hoa dân chủ châu Âu đã vỡ mộng. Sau khi cười nhạo điều không tưởng, họ đã phải sửng sốt vì điều không thể. « Brexit » và sự trỗi dậy của các đảng phái phản hệ thống tại Lục Địa Già là những dấu hiệu tăm tối cho họ. Bài báo kết luận : cuối cùng, sự nổi giận của dân chúng Hoa Kỳ rất gần với các thế lực đòi hỏi thay đổi triệt để tại châu Âu.

Bẩy hồ sơ gai góc chờ tân tổng thống

Giống nhận định của bài xã luận trên Le Figaro, Libération cho rằng hàn gắn « những sứt mẻ căn bản và bất bình đẳng » là nhiệm vụ đầu tiên trong số « 7 hồ sơ của tân tổng thống » được nhật báo liệt kê.

Hoa Kỳ bị chia rẽ sâu sắc kể từ thập niên 1970, đến mức ngày nay chỉ 0,1% người giầu Mỹ sở hữu khối tài sản tương đương với 90% tài sản của những người nghèo nhất. Tài sản trung bình của các gia đình Mỹ gốc da trắng cao hơn 13 lần so với các gia đình da đen. Tỉ lệ trẻ em da đen chết yểu cao gấp hai lần so với trẻ da trắng. Bất bình đẳng xã hội còn được thể hiện trong việc tách biệt về chỗ ở và trường học, thiếu phương tiện công cộng và vay tín dụng nhà đất…

Hồ sơ thứ hai là « Kinh tế ». Tám năm sau cuộc khủng hoảng cho vay thế chấp bất động sản dưới chuẩn (subprimes), dường như nền kinh tế Mỹ phát triển tốt hơn, nhưng thật ra vẫn bấp bênh. Thêm vào đó là khối nợ công của Hoa Kỳ đang ở mức gần 20.000 tỉ đô la và sẽ chạm đến mức trần vào đầu năm 2017. Điều này báo hiệu các cuộc đàm phán khó khăn vào tháng Hai và chính phủ có nguy cơ thiếu tiền vào đầu tháng Ba. Nếu Nghị viện không đạt được thỏa hiệp, nền kinh tế Mỹ sẽ có thêm một khó khăn mới.

Tiếp theo, hệ thống bảo hiểm y tế (Affordable Care Act, ACA, hay Obamacare) là một trong những trọng tâm của chính quyền Obama, nhưng lại bị phe Cộng Hòa phản đối. Ngoài ra, tân chủ nhân Nhà Trắng còn phải đối mặt với tình trạng người chết vì dùng thuốc phiện quá liều, khoảng 80 người mỗi ngày và số tiền chi cho tiêu thụ ma túy hàng năm lên tới 75 tỉ đô la.

Hồ sơ thứ tư là chính sách « Nhập cư ». Đây là một trong những thất bại sâu cay của tổng thống Barack Obama. Vì quá tập trung vào cải cách hệ thống bảo hiểm y tế, ông đã lơ là vấn đề này, dù đã đưa lên hàng ưu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai. Giới chuyên gia cũng chia sẻ một quan điểm là phải có một thỏa thuận giữa hai phe để cải cách sâu rộng hệ thống nhập cư.

« Chính sách đối ngoại » là thách thức thứ năm, cùng với những hồ sơ gai góc như nội chiến ở Syria, cuộc chiến chống tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo tại Irak và Syria, sự trỗi dậy của Trung Quốc tại châu Á-Thái Bình Dương, sự can thiệp của Nga ở Đông Âu và Trung Đông và vấn đề hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Theo nhận định của giới chuyên gia, mọi thay đổi chiến lược do Washington quyết định sẽ được các đồng minh và đối thủ của Mỹ nghiên cứu kỹ lưỡng, mà bắt đầu là Nga.

Libération nêu hai chủ đề cuối là « Biến đổi khí hậu » và vấn đề nhân sự ở « Tòa Án Tối Cao ».

Trang nhất của nhật báo Le Monde là bức biếm họa của Plantu về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ với câu hỏi lớn : « Ai sẽ chiến thắng ? » và bên cạnh là câu trả lời của đồng đô la : « Tôi ».

Đây cũng là nhận định của nhật báo Libération : « Cuộc bầu cử tốn kém nhất trong lịch sử ». Chiến dịch vận động bầu cử tổng thống và Nghị Viện năm 2016 đánh bại mọi kỉ lục và tiêu tốn « gần 7 tỉ đô la ». Các nhà hảo tâm ngày càng giầu hơn tìm cách thu hút thiện chí của các ứng viên. Theo nhận định của Ian Vandewalker, luật sư tại Trung Tâm Vì Tư Pháp Brennan (Brennan Center for Justice) : « Một phần tư khoản tiền thu được đến từ các quyên góp có trị giá trên 100.000 đô la. Dù có rất nhiều các nhà hảo tâm nhỏ, tỉ lệ này chưa bao giờ cao đến như vậy ».

Thời sự châu Á được nhật báo Le Monde quan tâm với bản án « 7 năm tù cho một nhà đối lập Cam Bốt ». Thượng nghị sĩ Hong Sok Hour, 60 tuổi, thuộc đảng đối lập Cứu Nguy Dân tộc Cam Bốt (PSNC), đã bị kết án ngày 07/11/2016 vì tội « làm giả tài liệu chính thức » liên quan đến việc phân định đường biên giới giữa Việt Nam và Cam Bốt. Tuy nhiên, bị cáo luôn khẳng định đã sử dụng nhầm tài liệu mà ông tìm thấy trên internet.

Nhật báo Le Monde cho biết phân định đường biên giới luôn là vấn đề vô cùng nhạy cảm đối với chính quyền Hun Sen, người từng theo Khmer đỏ, đã ngả sang Việt Nam trước khi chính quyền Pol Pot sụp đổ. Sau đó, Việt Nam đã giúp thành lập một chính phủ mà thủ tướng Hun Sen hiện nay từng giữ chức ngoại trưởng.

Phe đối lập Cam Bốt luôn cáo buộc Hun Sen « bán » nước cho Việt Nam. Thủ tướng Cam Bốt cũng nhanh chóng phản pháo, cáo buộc thượng nghị sĩ Hong Sok Hour « phản quốc » sau khi ông này bị bắt giam.

Vẫn theo Le Monde, đối lập Cam Bốt đang chịu sức ép tối đa của một chế độ cảnh sát và bị phe Hun Sen bóp nghẹt. Người đứng đầu đảng Cứu Nguy Dân tộc Cam Bốt, Sam Rainsy, phải rời Cam Bốt tháng 11/2015 để tránh bị bỏ tù vì tội « vu khống ». Phó chủ tịch đảng Kem Sokha không dám rời trụ sở đảng trong suốt 6 tháng sau khi bị kết án 5 tháng tù vì một vụ liên quan đến gái mại dâm.

Trả lời về bản án của thượng nghĩ sĩ Hong Sok Hour, ngày 07/11, ông Sam Rainsi cho rằng « bản án là một hành động trấn áp với mục đích tạo ra và duy trì bầu không khí lo sợ và hăm dọa ».

Trong bản kế hoạch 5 năm mới về năng lượng được công bố ngày 07/11/2016, Bắc Kinh vẫn cho thấy khó lòng rũ bỏ « cơn nghiện » than đá. Theo nhật báo Le Monde, Cơ Quan Năng Lượng Quốc Gia Trung Quốc lên kế hoạch tăng năng suất của các nhà máy nhiệt điệt thêm 19% từ nay đến năm 2020, có nghĩa là từ 920 gigawatt hiện nay lên thành 1.100 GW.

Trung Quốc, nước phát thải khí CO2 lớn nhất thế giới, sẽ tiếp tục xây các nhà máy nhiệt điện, nguồn năng lượng gây ô nhiễm nhất. Tuy nhiên, lượng tiêu thụ than tại Trung Quốc đã giảm từ năm 2014. Xu hướng này được khẳng định thêm vào năm 2016 với khối lượng than bị đốt trong 8 tháng đầu năm đã giảm 3,1%. Điều này giúp Trung Quốc hy vọng sẽ đạt được mục tiêu về lượng khí thải CO2 từng cam kết tại thượng đỉnh khí hậu COP 21 tại Paris.

Vẫn liên quan đến chủ đề năng lượng, nhưng tại châu Âu, nhật báo Công giáo La Croix cho biết « Nước Pháp có thể bị cúp điện » trong mùa đông này.

Tình trạng suy yếu của hệ thống lưới điện là hệ quả của hàng loạt vấn đề mà công ty điện lực quốc gia Pháp EDF đang phải đối mặt về các nhà máy điện nguyên tử. Khoảng 20 nhà máy đang ngừng hoạt động để bảo trì hoặc theo yêu cầu của Cơ Quan An toàn Nguyên Tử (ASN), sau khi phát hiện một lượng tập trung lớn khí carbon trên các bộ phận phát hơi nước.

Pháp nhận dạng một đầu não các vụ khủng bố Paris và Bruxelles

Gần một năm sau loạt khủng bố đẫm máu tại Paris, trang nhất của nhật báo Le Monde cho biết : « Một kẻ tổ chức các vụ khủng bố Paris và Bruxelles đã bị nhận dạng ».

Theo thông tin của các nhà điều tra Pháp và Bỉ, kẻ chủ mưu khủng bố, từng được biết với biệt danh « Abou Ahmad », có tên thật là Oussama Atar. Kẻ đầu não 32 tuổi này mang quốc tịch Bỉ và lên kế hoạch tấn công các mục tiêu ở châu Âu từ Syria. Hắn đồng thời điều phối và cấp tiền cho các ổ thánh chiến hoạt động tại chỗ trong các vụ khủng bố ngày 13/11/2015 (Paris) và 22/03/2016 (Bruxelles). Có họ hàng với hai kẻ đánh bom liều chết, Oussama Atar từng bị giam giữ tại Irak từ năm 2005 đến 2012, trước khi gia nhập tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo.

http://vi.rfi.fr/quoc-te/20161109-han-gan-nuoc-my-nhiem-vu-bat-kha-thi-cua-tan-tong-thong-donald-trump

(AFP) - Thủ tướng mới : Đối lập Hàn Quốc bác đề xuất của tổng thống - Hôm nay, 09/11/2016, ba đảng phái đối lập chính ra thông cáo chung khẳng định đề xuất là « mập mờ». Liên minh đối lập yêu cầu tổng thống Park Guen-hye phải để cho thủ tướng mới có toàn quyền thành lập nội các và phủ tổng thống không can thiệp vào công việc của thủ tướng. Trong cuộc gặp chủ tịch Quốc Hội hôm qua, bà Park Guen-hye chỉ tuyên bố sẵn sàng từ bỏ một phần quyền kiểm soát các hoạt động của chính phủ.

(AFP) - Dân Ấn Độ trước cú sốc thu hồi tiền tệ - Các ngân hàng Ấn Độ, ngày 09/11/2016, phải đóng cửa, trong khi thị trường tài chính, chứng khoán tuột dốc. Đây là hệ quả của việc chính quyền quyết định thu hồi những giấy bạc mệnh giá lớn đang lưu hành để chống nạn trốn thuế. Tối 08/11, thủ tướng Narendra Modi thông báo loại giấy bạc lớn 500 và 1000 rupia không còn giá trị kể từ 12 giờ khuya. Những tờ giấy bạc mới 500 và 200 rupia sẽ được đưa ra lưu hành trong tuần này. Dân chúng lo ngại sẽ thiếu tiền mặt trong những ngày sắp tới.

(Reuters) - Quân đội Syria chiếm lại một khu phố quan trọng ở Aleppo - Đây là một khu phố có tính chiến lược ở phía tây nam thành phố. Việc chiếm lại – loan báo ngày 08/11/2016 – được coi là thành công đáng kể nhất của lực lượng Damas tại Aleppo từ nhiều tuần lễ nay. Cũng 08/11, một viên chức bộ Quốc Phòng Nga cho biết không quân Nga sẽ không oanh tạc Aleppo trở lại. Chiến dịch này đã ngưng lại từ ngày 18/10.

http://vi.rfi.fr/tong-hop/20161109-tin-doc-nhanh-0