Một bài viết trên trang Quân đội Nhân dân ở Việt Nam gần đây ca ngợi tinh thần làm việc và trình độ chuyên môn cao của các quân nhân – chuyên gia an ninh mạng của Bộ Tư lệnh 86.

So với Phương Tây, lực lượng quân sự cho không gian mạng ở Việt Nam ra đời không hề muộn hơn nhưng nhiệm vụ của họ có khác, gồm cả tiêu chí vì “cách mạng”, chứ không chỉ là an ninh mạng thuần tuý.

Bộ Tư lệnh 86, được các báo Việt Nam giới thiệu cùng bài phát biểu của Thượng tướng Phan Văn Giang tại Đại hội Đảng CSVN 13, là cơ quan có hoạt động rất quan trọng cho nước này.

Truyền thông quốc tế nói về 'Lực lượng 47'

Đội tin tặc APT32 tung hoành ở VN?

Bài trên QĐND (05/02/2021) nói thành lập chưa được ba năm nhưng nguồn cán bộ của Bộ Tư lệnh “có trình độ chuyên môn cao về công nghệ thông tin và tác chiến không gian mạng”.

Ảnh minh họa cho thấy đơn vị này có cả nam và nữ, mặc quân phục.

Bài báo ca ngợi “các chiến binh mạng” có “tinh thần làm việc say mê, “cháy” hết mình vì công việc, ngày đêm “ăn ngủ với máy tính”.

Tuy thế, bài báo tiết lộ rằng các chiến binh mạng nói trên vẫn tiếp tục cần có chứng chỉ bảo mật của Phương Tây để hoạt động.

“Một trong những điều kiện khắt khe đối với những người muốn theo đuổi sự nghiệp bảo đảm an toàn thông tin là có “bảo bối” chứng chỉ quốc tế về công nghệ thông tin. Hiện nay, Học viện SANS (Mỹ) có rất nhiều khóa học cấp chứng chỉ bảo mật tương ứng như GISF, GSEC, GPEN, GCIH... cung cấp cho các chuyên gia cập nhật kiến thức và kỹ năng về an toàn an ninh mạng phức tạp.”

Tất nhiên, việc học từ nước ngoài (qua mạng?) không thể trang bị hết cho Bộ Tư lệnh 86 kiến thức cần có, vì không nước nào lại chia sẻ hết “bảo bối” an ninh mạng cho Việt Nam.

“Trong khi đó, tập huấn, giao lưu với các nước trên thế giới, họ cũng không chia sẻ tác chiến trên không gian mạng vì thế không có cách nào khác là đơn vị tự nghiên cứu, tự rút kinh nghiệm, viết chiến lệ sau mỗi lần chiến đấu,” một trung tá tại Bộ Tư lệnh 86 cho biết.

Mặt khác, có vẻ như chính các “chiến binh mạng” này cần phải “giữ mình” để không vấp ngã “trên mạng”, như lãnh đạo của Bộ Tư lệnh 86 thừa nhận:

“Tác chiến trên KGM, ranh giới giữa cái tốt và cái xấu rất mong manh, nếu không bản lĩnh, không trung thành, không có đạo đức nghề nghiệp, tự do vô kỷ luật thì dễ bị kẻ xấu lợi dụng, mua chuộc. Chỉ cần một cú kích chuột là có thể từ người tốt trở thành kẻ tội đồ, phản bội,” Trung tá Nguyễn Cao Cường, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1 nói.

Một sĩ quan khác, Thiếu tá, Tiến sĩ Nguyễn Duy Thái, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 2 thì nêu rõ hơn về các đối tượng mà Bộ Tư lệnh 86 phải đương đầu:

“Các thế lực thù địch, phản động, hacker có nhiều chiêu trò tinh vi, xảo quyệt, có thể chúng ta vừa “làm sạch” máy chủ của cơ quan, đơn vị này nhưng lúc sau nó lại xuất hiện ở chỗ khác...”

Lực lượng 47 và Dư luận viên?

Các báo Việt Nam không nói rõ Bộ Tư lệnh 86 có liên quan gì đến Lực lượng 47 mà giới chức cho biết vào cuối 2017 đã có 10 ngàn thành viên.

Theo phát biểu của các quan chức quân đội, công an và tuyên giáo VN (Tuổi Trẻ 25/12/2017) thì Lực lượng 47 có vẻ có nhiệm vụ chính là bảo vệ hệ thống chính trị của Đảng Cộng sản hơn là hoạt động chống xâm nhập, hacking trên không gian mạng từ các tác nhân nhà nước bên ngoài.

Bài báo nhấn mạnh Lực lượng 47 là hạt nhân đấu tranh trên không gian mạng, "vừa hồng vừa chuyên", kiên định lập trường, có trình độ, kỹ năng sử dụng công nghệ cao.

Họ đóng vai trò chủ chốt trong cuộc đấu tranh “chống các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc trên không gian mạng” theo Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Bộ Quốc phòng lúc đó, Tướng Nguyễn Trọng Nghĩa.

Sau Đại hội 13, tướng Nghĩa vừa được thăng tiến trong Đảng, lên giữ chức Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương của ĐCSVN.

Hiện không rõ các hoạt động của những nhóm mà một số nhà quan sát mạng Internet Việt Nam từ nước ngoài gọi là “dư luận viên” (state-sponsored trolls hoặc opinion shapers) có liên quan gì đến các đơn vị được ca ngợi nói trên hay không.

Cộng đồng mạng xã hội tiếng Việt phản ánh rằng có những nick ảo thường vào các trang thảo luận tự do tư tưởng hoặc 'lề trái' để ồ ạt chửi bậy lặp đi lặp lại một cách ngây ngô, gây nghi vấn đây là cách rải trolls bằng bot có nguồn gốc không rõ ràng.

BBC không có điều kiện xác nhận những hoạt động này đến từ đâu.

An ninh không gian mạng ở một số nước

Tại Anh, mới tháng 11/2020, thủ tướng Boris Johnson và Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace công bố lập Lực lượng Không gian mạng quốc gia -National Cyber Force (NFC).

Đây là đối tác giữa trung tâm thông tin tình báo GCHQ và Bộ Quốc phòng Anh có mục tiêu bảo vệ Anh quốc trong cuộc chiến trên không gian mạng.

Quan chức Anh nhấn mạnh về vai trò bảo vệ mạng thông tin quốc gia, các tàu chiến, phi cơ của quân lực Hoàng gia trước tấn công mạng.

Quy định về hoạt động của NFC được công khai tại trang mạng https://www.gchq.gov.uk/news/national-cyber-force và quảng cáo tuyển nhân viên tại trang về công chức chính phủ 'Civil Service Jobs'.

Nhân viên NFC ở Anh không phải là quân nhân.

Hoa Kỳ hồi năm 2010 đã lập ra – Bộ Tư lệnh không gian mạng (US Cyber Command) thuộc Bộ Quốc phòng.

Bên cạnh các hoạt động bí mật, họ thường xuyên tự quảng cáo trên mạng Internet như một cơ quan công quyền bình thường, gồm cả lời chúc Ngày Lễ tình nhân Valentine's Day trên Twitter, Facebook tuần qua.

Ở Trung Quốc, Lực lượng tác chiến không gian mạng thuộc Quân Giải phóng được thành lập năm 2015 khi chính phủ cải cách quân đội.

Tuy chỉ có tên là Đội Chi viện Chiến lược, lực lượng không gian mạng của Trung Quốc được xây dựng trên chiến lược quân sự 2013, đánh giá đúng các đối thủ cạnh tranh trong công nghệ mạng.

Theo một số phân tích tại Hoa Kỳ, Trung Quốc dùng khái niệm 'Tám con King Kong' (Khỉ đột khổng lồ trong phim Hollywood) để nhận diện các đại công ty nắm chuỗi cung ứng công nghệ cao mà Trung Quốc cần cạnh tranh.

Đó là Apple, Cisco, Google, IBM, Intel, Microsoft, Oracle và Qualcomm.

Khác với cách Bộ Tư lệnh 86 của Việt Nam phải cố gắng chạy theo công nghệ Phương Tây để học hỏi, chiến tranh không gian mạng của Trung Quốc có mục tiêu ban đầu là giám sát chặt chẽ và thậm chí bắt chước 8 King Kong.

Tiếp đó Trung Quốc tiến tới phát triển cơ sở hạ tầng cho không gian mạng riêng, gồm các máy chủ siêu nhanh, trung tâm dữ liệu khổng lồ để cạnh tranh với các nước khác.

Nhờ đó, Trung Quốc có thể đảm bảo an ninh cho chính sách thông tin của họ ở các khu vực trọng yếu (critical areas) và sau có thể dùng các phương tiện tương ứng (parallel tools) để bành trướng ra bên ngoài.

Ngoài việc bảo mật và bị tố cáo là dùng không gian mạng để đánh cắp công nghệ cao, Trung Quốc dùng lực lượng an ninh mạng để quảng bá hình ảnh của Đảng Cộng sản.

Trong chiến tranh thông tin với các đối thủ trên thế giới, Trung Quốc hiện đã đạt khả năng công nghệ trong top 100, nhưng gặp phải vấn đề cản trở là ngôn ngữ.

Để chống lại tấn công thông tin trên thế giới, Trung Quốc buộc phải dùng tiếng Anh vì tiếng Trung chỉ đạt có 1,7% người sử dụng trên tất cả các trang web toàn cầu.

Một trong những nước gặp nhiều khó khăn kinh tế là Bắc Hàn lại có lực lượng tác chiến mạng rất mạnh và hung hãn, theo các đánh giá của Phương Tây.

Bài của Michael Raska trên trang của Viện RSIS năm 2020 cho rằng từ những năm 1990 Bình Nhưỡng đã chú tâm vào công tác tin tặc.

Tổng cục Trinh sát của Bộ Quốc phòng CHDCND Triều Tiên gần đây đã nhận Phòng 121 và đơn vị 91 vào để tăng cường sức mạnh.

Hoạt động trên không gian mạng của Bắc Hàn có mục tiêu thu thập, thậm chí đánh cắp thông tin công nghệ cao để phục vụ cho chương trình tên lửa và cho phát triển kinh tế, theo ông Raska.

Đôi khi tin tặc Bắc Hàn cũng trừng phạt cả các hãng phim ảnh nước ngoài để chặn các tác phẩm 'bôi nhọ hình ảnh' nước họ, như vụ tấn công Sony Pictures năm 2014.