Đại hội 13: 'Quy tắc đảng dễ dàng bị phá vỡ khi thuận tiện'?

Có bao nhiêu ứng cử viên để Đảng bầu ra 18 ủy viên BCT?

"Đại hội 13 thì đồng chí Tổng Bí thư đã nói là thành công 'rất tốt đẹp', BBC Tiếng Việt vừa rồi có tổ chức một hội luận Bàn tròn thứ Năm hậu Đại hội mà tôi đã theo dõi, tôi thấy các ý kiến của các học giả và kh mời nói khá đầy đủ và hợp lý, tuy nhiên tôi muốn bổ sung thêm một vài điều.

"Các đề cử được dự kiến cho các ghế mà mọi người vẫn gọi là Tứ trụ vắng bóng đại diện Nam bộ theo tôi là một vấn đề mà nhiều cán bộ, đảng viên và quần chúng quan tâm và có đặt câu hỏi.

"Tuần này, đảng có công bố việc ông Võ Văn Thưởng được phân công vào vị trí Thường trực Ban Bí thư và người ta cho rằng đó là một cách để xoa dịu, khi đưa một nhân vật ở phía Nam vào vị trí đó.

"Nhưng tỷ lệ nhân sự phía Nam mà chủ yếu là Nam bộ ở trong Tứ trụ dự kiến kỳ này người ta phải dùng một chữ theo cách nói dân gian là 'rất hẻo', ít nhất so với trước đây, so với lịch sử và các đại hội gần đây."

Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên quán Bình Định, giải thích vì sao việc này lại được coi là 'rất hẻo':

'Thông tin cuối cùng về danh sách nhân sự rất khó nói về các số liệu đến nay, nhưng người tay thấy công việc nhân sự này của đảng và Đại hội đã được chuẩn bị từ lâu và từ trước, và trực tiếp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lãnh đạo cả các ban nhân sự và ban văn kiện Đại hội 13.

"Chỉ có hai vấn đề đó là lớn nhất và Tổng Bí thư trực tiếp làm, không biết là ý nghĩ của Tổng Bí thư thế nào, nhưng ở bên cạnh chắc chắn có sự giúp đỡ, cố vấn, đề xuất của nhiều người mà trong đó có ông Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương đảng.

"Chuyện nội bộ nhân sự cần chờ thời gian để biết rõ hơn, nhưng có lẽ người ta nhìn thấy người ở phía Nam mà là những người lãnh đạo, trước nhất về học hàm, học vị so với phía Bắc có ít và thấp hơn nhiều.

"Cơ bản thành phần ở phía Nam là những người tốt nghiệp Đại học, trong đó có tại chức và chuyên tu, còn học tập trung, chính quy, tỷ lệ không đáng kể, nhưng tôi cho rằng năng lực, tiêu chuẩn mà dựa vào bằng cấp, dĩ nhiên phía Nam sẽ thất thế.

"Thế nhưng nếu người ta đánh giá năng lực theo thực tế, để thấy rằng từ trước đến giờ về năng lực, người đó lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý hiệu quả công việc của mình làm, như là các chỉ báo cho thấy rõ - GDP cao lên, đời sống tốt lên, kinh tế - xã hội - văn hóa tốt lên, không có hoặc ít tiêu cực thì cũng là một cái đáng xem để đánh giá.

"Qua theo dõi cũng thấy một điều là trụ cột ở phía Nam chủ yếu là Thành phố Hồ Chí Minh dẫn đầu từ trước đến giờ, nhiều người từ Nam bộ, từ TP Hồ Chí Minh đã ra ngoài kia, miền Bắc, Trung ương, làm lớn như từng làm Chủ tịch nước, Thủ tướng, làm Bộ trưởng nhiều đời v.v...

"Thế mà lần này, ở TP Hồ Chí Minh, số mà bị kỷ luật, bị truy tố nói chung là khá nhiều, gần như hầu hết trong thường vụ Thành ủy, rồi Ủy ban Nhân dân đều bị kỷ luật, rồi bị truy tố, xét xử, đi tù... thì theo tôi đó cũng là cái gây ra ảnh hưởng rất sâu về nhân sự."

Đã phản ánh khách quan vai trò của miền Nam?

Luật sư Trần Quốc Thuận cho rằng miền Nam, đặc biệt là Nam Bộ với hàng chục tỉnh thành ở miền Đông, miền Tây và tâm điểm, trọng điểm đầu tàu là TP. Hồ Chí Minh hay Sài Gòn - Gia Định, có một vị thế rất quan trọng đối với sự phát triển cân bằng, ổn định, bền vững của đất nước.

Ông cho rằng để đại diện trong nhân sự cấp cao của đảng như tại Đại hội 13 vừa bế mạc vừa qua phân công và công bố chính thức có thể đặt ra những câu hỏi, trong đó về tính khách quan:

"Ở Việt Nam có rất nhiều chuyện mà trước đây khi báo chí, tôi nhớ là báo Tuổi Trẻ có đưa tin lên, thì lập tức bị phê là đưa tin như vậy gây 'mất đoàn kết nội bộ', là 'không tốt', cụ thể là nói tỷ lệ đường cao tốc ở miền Nam, rồi đầu tư cho miền Nam còn hạn chế thế này, thế kia, trong khi tỷ lệ xuất khẩu của miền Nam, rồi đóng góp cho ngân sách của các địa phương miền Nam cho toàn quốc là rất đáng kể, nhưng mà đường xá, hạ tầng cơ sở đầu tư cho miền Nam thì còn rất thiếu.

"Đấy chưa phải là vấn đề nhân sự, mà chỉ nói vấn đề khách quan về phát triển, đầu tư và đóng góp thôi thì đã bị phê là nói như vậy là chia rẽ, là phân biệt Nam - Bắc, cái đó cán bộ, nhân dân miền Nam tâm tư rất nhiều, nhưng báo chí nói hộ ra thì bị kỷ luật, bao nhiều nhà báo, tòa báo và bao nhiêu người bị bịt miệng không được nói.

"Thế nhưng bây giờ, qua Đại hội 13 đều thấy là công luận nói rất nhiều, tâm tư, băn khoăn rất nhiều về vấn đề bố trí, cơ cấu nhân sự để cuối cùng dẫn đến như thế. Tôi thấy ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đi chỗ này, chỗ kia để khởi động thi đua, khuyến khích phấn dấu mà miền Nam thì tình hình như vậy.

"Cho nên tiếng nói của miền Nam, dựa trên vị thế, vai trò, đóng góp, thì những câu hỏi đặt ra về cân bằng nhân sự và cân bằng đại diện nhân sự cũng là một việc xác đáng và có lý chứ không phải là không.

"Tôi không biết lãnh đạo đảng cao nhất suy tính thế nào, những người cố vấn nói gì, tác động, đề xuất thế nào, nhưng bây giờ để nhân sự miền Nam, mà chủ yếu là đại diện của Nam bộ sa sút như thế, thì đó là một câu chuyện buồn.

"Thử hỏi có buồn không, nhân sự đại diện cho miền Nam quan trọng như thế, và bao lâu nay cũng đã thế, mà nay thì như vậy thì có buồn không? Theo tôi là buồn quá đi chứ, mà tôi nhắc lại phía Nam ở đây chủ yếu là nói đến Nam bộ."

Tại sao Tứ trụ 'du di' cho nam giới mà 'bỏ qua' nữ giới?

Tiếp tục xem xét các trường hợp đặc biệt thuộc nhân sự cấp rất cao đã được bố trí và dự kiến cơ cấu vào 'Tứ trụ' tại Đại hội 13 có liên quan tới sự 'vắng bóng' của đại diện miền Nam trong ban lãnh đạo đảng, Luật sư Trần Quốc Thuận nói:

"Hai trường hợp được xếp vào trường hợp đặc biệt để tiếp tục ở lại sau Đại hội 13 trong 'Tứ trụ' chỉ xét tới nam giới, mà trong đó có một phụ nữ lại từ Nam bộ không được cứu xét để lưu lại làm tiếp, thì theo tôi đánh giá cũng là một điều lạ.

"Tôi muốn nói tới trường hợp của bà Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch Quốc hội. Tôi xin nói là tôi đã có khoảng bốn nhiệm kỳ phục vụ ở Quốc hội Việt Nam, hai nhiệm kỳ đầy đủ và hai nhiệm kỳ bán nhiệm, cứ gọi là bốn nhiệm kỳ đi, thì tôi cho rằng một người phụ nữ như bà Nguyễn Thị Kim Ngân, có năng lực, sắc sảo, điều hành Quốc hội vững vàng, là một người không phải riêng chuyện giới tính nam hay nữ giới đâu, đó là sự thể hiện và khẳng định của trí tuệ, của năng lực và cả bản lãnh nữa.

"Tôi nghe có người nói lại là người ta đã tìm cách bày đặt ra những tiêu chuẩn nọ, tiêu chuẩn kia, rồi chuyện nọ, chuyện kia, rồi thủ thuật bầu bán, để tìm cách loại đi, gạt đi, thì với bà Kim Ngân, chuyện xảy ra như thế cũng là một câu chuyện không hay đối với một phụ nữ lãnh đạo năng lực như thế.

"Dần dần thì sẽ soi tỏ câu chuyện bên trong, nhưng ngay lúc này nhìn từ bên ngoài, tôi cho rằng trong những lãnh đạo của Việt Nam hiện nay mà biểu hiện được năng lực, bản lãnh điều hành, thì cá nhân tôi và cũng có nhiều người đồng tình với tôi là bà Nguyễn Thị Kim Ngân, nguyên quán tỉnh Bến Tre, là một nhân vật rất là sắc sảo, rất là tốt, mà nếu ở lại làm việc thêm thì cũng rất là tốt.

"Nhưng mà không biết lý do gì họ đã loại bà ấy, trong mười trường hợp đặc biệt, mà lại không có bà ấy, và theo tôi bà ấy xứng đáng là một trường hợp đặc biệt nếu những người tổ chức Đại hội 13 cơ cấu nhân sự với đa trường hợp đặc biệt như vậy, và với bà Kim Ngân thì bà ấy phải nói là trường hợp 'rất đặc biệt'.

"Tại sao tôi nói như thế? Là bởi vì lâu lắm mới có được một người phụ nữ như thế, trước đây, về phương diện phụ nữ làm lãnh đạo cấp cao của Việt Nam, đã có bà Nguyễn Thị Bình, trong đối ngoại, bà cũng đã tỏ ra rất sắc sảo, tài năng và ai cũng thấy rõ.

"Sau này, cũng có một số cán bộ lãnh đạo là phụ nữ nữa, nhưng để mà toàn diện như bà Kim Ngân, thì tôi thấy đó là người phụ nữ đầu tiên, mà có thể trong mấy chục năm, thậm chí hàng trăm năm, hay là ít nhất từ năm 1975 đến giờ - khi mà mà có Quốc hội trên đất nước thống nhất mà đi vào khởi động dân chủ.

"Tôi nghĩ rằng đó là một trường hợp phụ nữ lãnh đạo mà rất đáng được ghi vào lịch sử và nên phải được tiếp tục sử dụng để tận dụng được sự đóng góp, cũng như năng lực, tài năng của bà ấy, chứ tại sao chỉ du di, ngoại lệ cho nam giới trong tứ trụ, mà phụ nữ như thế thì lại bị loại?," nguyên Phó Chủ nhiệm thường trực Văn phòng Quốc hội Việt Nam nói với BBC.

Mời quý vị đón theo dõi phần tiếp theo của cuộc trao đổi giữa Luật sư Trần Quốc Thuận với BBC News Tiếng Việt về Đại hội đảng 13, trong đó ông đề cập các trường hợp nhân sự được dự kiến cho Tứ trụ và một số nhân sự khác vừa được công bố đảm nhiệm chức vụ mới trong ĐCSVN.