Nhà phân tích chính trị Lê Hồng Hiệp mô tả các quyết định về "nhân sự tứ trụ" và những thay đổi về thể chế được đưa ra tại Hội nghị Trung ương 15 sẽ có những tác động quan trọng đối với ĐCSVN và triển vọng chính trị Việt Nam trong những năm tới.

"Thông tin không chính thức nhưng đáng tin cậy từ hội nghị cho thấy Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ tiếp tục ở lại giữ cương vị tổng bí thư và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ được đề bạt làm chủ tịch nước.

"Trong khi đó, vị trí thủ tướng sẽ do ông Phạm Minh Chính, hiện là trưởng ban tổ chức trung ương, tiếp quản, và ông Vương Đình Huệ, nguyên phó thủ tướng chính phủ và hiện là bí thư thành ủy Hà Nội, sẽ trở thành tân chủ tịch quốc hội," Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp viết trong bài 'Lộ diện 'Tứ trụ' và sự khó đoán định gia tăng trong chính trị Việt Nam' vào 17/01, cùng ngày Hội nghị Trung ương 15 bế mạc.

Hội nghị TƯ15 khai mạc và thực chất nội dung?

Đại hội 13: Ông Nguyễn Phú Trọng và hình ảnh 'người cộng sản cuối cùng'

'Phá vỡ chuẩn tắc'

Tiến sỹ Hiệp nói hầu hết các nhà quan sát chính trị Việt Nam tỏ ra "bất ngờ" đối với việc Trung ương Đảng chấp thuận để Tổng Bí thư Trọng, hiện 77 tuổi ở lại dù tuổi cao, sức yếu và đã hết giới hạn nhiệm kỳ.

Tiến sỹ Hiệp dẫn chiếu tới Điều lệ của Đảng theo đó quy định rằng "Đồng chí Tổng Bí thư giữ chức vụ Tổng Bí thư không quá hai nhiệm kỳ liên tiếp" và nhận định sẽ có việc sửa đổi điều lệ ngay tại Đại hội 13 để "mở đường" cho ông Trọng tiếp tục ở lại.

Bàn về "trường hợp đặc biệt" thứ hai liên quan tới Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, hiện 67 tuổi, đã vượt quá giới hạn 65 tuổi để tái cử vào Bộ Chính trị và được cho là ở lại đảm nhiệm chức chủ tịch nước, tác giả bài viết nói "thông lệ là chỉ có một trường hợp đặc biệt được áp dụng cho vị trí tổng bí thư".

Trong khi việc "sắp xếp" hai vị trí còn lại là thủ tướng và chủ tịch quốc hội được mô tả là "ít gây ngạc nhiên hơn", Tiến sỹ Hiệp nhận định việc ông Phạm Minh Chính được đề bạt nắm giữ chức thủ tướng cũng là một "sự phá vỡ truyền thống" bởi vị trí này luôn được dành cho một trong các phó thủ tướng của nhiệm kỳ trước.

Sự thiếu vắng chính trị gia miền Nam trong bốn vị trí cao nhất, theo tác giả, có nghĩa là Đảng cũng đã quyết định "gạt qua một bên" một thông lệ quan trọng khác.

Nhà nghiên cứu chính trị thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) ở Singapore mô tả những thay đổi kể trên là "chưa có tiền lệ".

"Quyết định của các nhà lãnh đạo Đảng chấp nhận phá vỡ các chuẩn tắc đã được thiết lập để thực hiện những thay đổi này cho thấy rằng họ đã có những mặc cả, thỏa hiệp đáng kể với nhau để biến những giải pháp dường như là không thể trở thành hiện thực.

"Mục tiêu cuối cùng của họ là đưa ra được một cơ cấu lãnh đạo mới được tất cả các phe nhóm chấp nhận. Trong quá trình này, việc thể chế hóa "chính trị kế nhiệm" của Đảng có thể tạm thời bị bỏ qua một bên," Tiến sỹ Hiệp viết.

Tác giả kết thúc bài viết bằng việc đặt câu hỏi rằng "liệu các quyết định được đưa ra tại Hội nghị Trung ương 15 có được thông qua bởi 1.590 đại biểu tham dự Đại hội 13 của Đảng hay không?

"Mặc dù khả năng một số quyết định này bị đảo ngược ở đại hội là rất thấp, chúng ta không nên hoàn toàn bác bỏ khả năng này. Rốt cuộc, các chính trị gia Việt Nam đã chứng minh họ là bậc thầy về "nghệ thuật của những điều có thể".

"Vì vậy, những thay đổi vào phút chót, cho dù có xác suất thấp đến mức nào, vẫn có thể xảy ra một lần nữa," Tiến sỹ Hiệp kết luận.

Một số 'trường hợp đặc biệt' tái cử

Ngày 17/1, trong bài phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 15, cũng là hội nghị cuối cùng trước khi Việt Nam tổ chức Đại hội Đảng khóa 13, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nói về việc biểu quyết thông qua danh sách nhân sự trong đó có các "trường hợp đặc biệt" vào các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Nhà nước với "số phiếu tập trung rất cao".

Ngoài ra, ông Trọng cũng nói sẽ có một số người là "lần đầu thuộc trường hợp đặc biệt tham gia Uỷ viên Trung ương chính thức".