26/8/2020

Nghị trình chính sách đối ngoại của đảng Cộng hoà hầu như được định hình toàn bộ trong bốn năm qua bởi phương cách tiếp cận các mối quan hệ quốc tế của Tổng thống Trump, bao gồm các thoả thuận thương mại mới, sự hoài nghi về các tổ chức quốc tế, và kêu gọi giảm quân số Mỹ ở hải ngoại.

Do đại dịch COVID và các quy tắc giãn cách xã hội, đảng Cộng hoà năm nay không viết cương lĩnh mới vốn đề ra viễn kiến và ưu tiên chính sách của đảng. Tuy nhiên, nghị quyết đảng công bố tại đại hội tuần này ở Charlotte, bang North Carolina, nói nếu có triệu họp và viết cương lĩnh mới năm nay, đảng chắc chắn sẽ đồng loạt ủng hộ nghị trình của chính quyền Trump.

Đảng Cộng hoà tập họp xung quanh các mục tiêu đối ngoại của ông Trump, chủ yếu gói gọn trong khẩu hiệu ‘Nước Mỹ trên hết’ mà Tổng thống Trump trình làng trong chiến dịch tranh cử 2016 và lặp lại đầu tuần này trong nghị trình nhiệm kỳ hai do ban vận động của ông công bố. Các mục tiêu đối ngoại khác bao gồm ‘đưa binh sĩ hồi hương’ và ‘chấm dứt lệ thuộc vào Trung Cộng (TC).’

Trung Cộng

Trung Cộng trở thành một trong những đề tài đối ngoại trọng tâm trong chiến dịch tranh cử 2020, leo thang bởi cuộc thương chiến và những câu hỏi về cách Bắc Kinh giải quyết đại dịch.

Hoa Kỳ và TC ký thoả thuận thương mại giai đoạn 1 hồi tháng Giêng sau nhiều vòng thuế quan trả đũa qua lại lên tới nhiều tỷ đô la. Đảng Cộng Hoà ca ngợi thoả thuận này là bằng chứng cho thấy Tổng thống Trump có thể thực hiện các mục tiêu thương mại. Thoả thuận đó theo sau một thoả thuận thương mại vừa ký khác giữa chính quyền Trump với Bắc Mỹ.

Tuy nhiên, thương thuyết về thoả thuận thương mại Mỹ-Trung giai đoạn 2 bị đình trệ. Hồi tháng 7, Tổng thống Trump tuyên bố hiệp ước thương mại với TC không còn ý nghĩa gì nhiều đối với ông vì điều mà ông cho là vai trò của Bắc Kinh trong sự lây lan của đại dịch COVID. Tháng này, ông Trump huỷ vòng đàm phán thương mại mới với TC, nói rằng “Tôi không muốn nói chuyện với TC lúc này.”

Một số thành viên trong đảng Cộng hoà thúc giục Tổng thống Trump cứng rắn hơn nữa với TC.

Mục tiêu nghị trình nhiệm kỳ hai của ông Trump bao gồm cam kết “đem về 1 triệu công việc sản xuất từ TC,” cũng như ngăn không cho các hợp đồng của chính phủ liên bang rơi vào tay các công ty sử dụng nguồn nhân lực ở TC.

Afghanistan

Nghị trình nhiệm kỳ hai của Tổng thống cũng hứa “chấm dứt các cuộc chiến vô tận” và đưa binh sĩ Mỹ hồi hương.

Dù ông Trump thường lặp lại mong muốn chấm dứt các cuộc chiến ở Iraq, Syria và Afghanistan, nhưng ông đang vất vả hoàn tất mục tiêu giảm tổng quân số của Mỹ ở nước ngoài.

Vào năm 2017, ông Trump đồng ý tăng quân số Mỹ tại Afghanistan lên khoảng 14.000 theo đề nghị của tư lệnh hàng đầu của Mỹ tại Afghanistan lúc bấy giờ là Tướng John Nicholson. Số này hiện giảm xuống còn 8.500, tương đương lúc ông Trump lên nhậm chức vào năm 2017. Tổng thống gần đây đưa ra các kế hoạch rút binh sĩ trong khuôn khổ các điều kiện của thoả thuận ký kết giữa Mỹ với Taliban trước đây trong năm.

Ông Trump bênh vực các nỗ lực ngoại giao với Taliban, phát biểu trong diễn văn trước Liên hiệp quốc năm ngoái rằng “Mỹ chưa bao giờ tin vào những kẻ thù thường trực.”

Liên minh quốc tế

Tổng thống Trump có chính sách ngoại giao đối ngoại hết sức khác biệt so với các đời Tổng thống trước: công khai chất vấn giá trị của các liên minh và các tổ chức quốc tế kể cả NATO, WTO hay WHO.

Đối với NATO, ông Trump cho rằng nhiều thành viên không chi đủ cho quốc phòng để hoàn thành đầy đủ những cam kết của họ theo thoả thuận.

“Các nước NATO phải chi thêm, Hoa Kỳ nên chi ít lại. Rất bất công,” ông Trump viết trên Twitter trước khi tham dự thượng đỉnh NATO năm 2018.

Chi phí luôn là yếu tố chính trong quan điểm chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump và ông đã chất vấn về các chi phí liên hệ tới các căn cứ quân sự Mỹ trên khắp thế giới như ở Nhật, Hàn và Đức.

Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Trump đã rút Mỹ ra khỏi một loạt các thoả thuận quốc tế, trong đó có Thoả thuận Paris về Biến đổi Khí hậu, Hiệp ước Lực lượng nguyên tử Tầm trung với Nga và thoả thuận hạt nhân với Iran.

Ông Trump cũng không ngại chỉ trích các đồng minh truyền thống và tranh cãi công khai với một số lãnh đạo các nước bao gồm Đức, Pháp và Canada.

Ông bênh vực đường lối của mình và từng phát biểu trước Đại hội đồng Liên hiệp quốc vào năm 2019 rằng “Các lãnh đạo sáng suốt luôn đặt những gì có lợi cho nhân dân và đất nước lên hàng đầu. Tương lai không thuộc về những người theo chủ nghĩa toàn cầu hoá. Tương lại thuộc về những người yêu nước.”

Bắc Hàn

Tuy ông Trump không ngại bất đồng công khai với các lãnh đạo thế giới, nhưng mối quan hệ của ông với họ thường đóng vai trò then chốt trong các chính sách ngoại giao của ông. Điều này biểu hiện rõ ràng nhất trong trường hợp Bắc Hàn. Đầu nhiệm kỳ ông Trump từng gọi lãnh đạo Kim Jong Un “ông rocket bé nhỏ” và đe doạ Bình Nhưỡng với “hoả thịnh nộ” nhưng sau đó nói với ông Kim rằng “Chúng ta đã phát triển một mối quan hệ rất tốt.”

Ông Trump đã gặp ông Kim ba lần và có tin nói đôi bên đã trao đổi ít nhất 25 lá thư riêng.

Tại thượng đỉnh đầu tiên ở Singapore hồi 2018, hai bên ký thoả thuận làm việc hướng tới “phi nguyên tử hoá hoàn toàn bán đảo Triều Tiên” nhưng chưa bao giờ đồng thuận về các chi tiết thế nào là phi nguyên hoá hoàn toàn bán đảo Triều Tiên.

Dù không đạt được những điều cụ thể, nhưng ông Trump cũng đạt một số thành công nhất định từ các cuộc gặp với ông Kim. Kể từ khi các cuộc gặp thượng đỉnh này khởi sự, Triều Tiên tự chế không tiến hành các vụ thử nguyên tử hay phi đạn nào quan trọng.

Tuy nhiên, trong nhiều tháng ròng, các cuộc thương thuyết bị đình trệ và Bình Nhưỡng từ chối đàm phán. Đầu năm nay, ông Kim tuyên bố sẵn sàng cho một cuộc bế tắc lâu dài với Hoa Kỳ.

(Theo VOA)