Duterte hủy thỏa thuận cho phép Mỹ triển khai quân đội tại Philippines ký năm 1999 để phản đối Washington hủy visa của đồng minh chính trị.

"Tổng thống tuyên bố hủy Thỏa thuận Các lực lượng Thăm viếng (VFA). Tôi đề nghị ông ấy làm rõ và Tổng thống khẳng định sẽ không thay đổi quyết định", Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana hôm qua cho biết.

Đây được coi là biện pháp đáp trả của Tổng thống Rodrigo Duterte sau khi Mỹ hủy visa, từ chối cho thượng nghị sĩ Philippines Ronaldo dela Rosa nhập cảnh. Đại sứ quán Mỹ tại Philippines không giải thích lý do, nhưng dường như quyết định bắt nguồn từ những cáo buộc giết người không qua xét xử trong hơn hai năm Rosa giữ chức tư lệnh Cảnh sát Quốc gia Philippines.

Quyết định được đưa ra bất chấp sự can ngăn của nhiều quan chức chính quyền Philippines. Ngoại trưởng Teodoro Locsin hôm 6/2 cảnh báo biện pháp này có thể chấm dứt khoản viện trợ an ninh trị giá 550 triệu USD cùng hoạt động hỗ trợ huấn luyện và tình báo của Mỹ. "Quan hệ kinh tế giữa hai nước cũng có nguy cơ trở nên lạnh nhạt", ông nói thêm.

Mỹ có thể tìm cách hủy nhiều thỏa thuận quân sự song phương, bao gồm Hiệp ước Phòng thủ Chung và Thỏa thuận Hợp tác Cải thiện Quốc phòng, đồng thời ngừng hơn 300 chiến dịch huấn luyện chung với Philippines, theo Ngoại trưởng Locsin.

Rosa, đồng minh chính trị của Duterte, là người dẫn đầu chiến dịch chống ma túy gây tranh cãi của Tổng thống Philippines, trong đó cảnh sát được quyền bắn chết các nghi phạm tại chỗ mà không cần qua xét xử. Khoảng 5.000 người đã thiệt mạng trong chiến dịch này.

Washington là đồng minh quốc phòng lớn nhất của Manila và hàng triệu người dân nước này có người thân là công dân Mỹ. Tuy nhiên, Duterte không che giấu sự khó chịu với Washington và có xu hướng thân thiết với Bắc Kinh.

VFA có hiệu lực từ năm 1999, cung cấp cơ sở pháp lý cho sự hiện diện của hàng nghìn lính Mỹ luân chuyển tại Philippines, nhằm phục vụ các cuộc tập trận và hoạt động hỗ trợ nhân đạo.

Điều khoản chủ đạo của VFA cho phép Washington duy trì quyền xét xử với binh sĩ Mỹ phạm pháp tại Philippines, trừ khi một số trường hợp đặc biệt. Nó cũng giúp lính Mỹ không phải chấp hành những yêu cầu về hộ chiếu và thị thực tại Philippines.