‘…Đã đến lúc cần phải từ bỏ thói quen nói vòng vo tự làm khó đồng bào mình, mà hãy gọi thẳng vào bản chất của vấn đề. Và trong sự kiện đang bàn luận, không thể tìm được từ nào khác ngoài từ “cuộc chiến”…’

(Đăng trong Viết & Đọc Mùa Đông 2019)

Trước khi bàn vào chuyện chính, tôi muốn chúng ta phải xác định với nhau một lần nữa và không bao giờ là lần cuối cùng rằng, Trung Quốc mới thực sự là mối bận tâm lớn nhất của người Việt, từ cổ sử cho đến muôn đời. Người Pháp, người Nhật và sau cùng là người Mỹ, chỉ là những yếu tố ngẫu nhiên làm gián đoạn mối bận tâm chính yếu đó, xét trên suốt hành trình hàng ngàn năm là không đáng kể cho dù nó cũng đã làm thay đổi số phận của dân tộc. Chính các cường quốc phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ đã giúp người Việt tạm thời quên đi những đau thương do Trung Quốc gây ra.

Trong những mục tiêu nhằm đến lãnh thổ, chủ quyền với người láng giềng nhỏ bé nhưng bất khuất phía nam, Trung Quốc luôn có cả một chiến lược toàn diện, dài hạn, nhất quán, được thiết kế với tầm nhìn hàng trăm năm từ chuẩn bị lực lượng quân sự, chèn ép về buôn bán, giao thương, xâm lược văn hoá, quấy nhiễu, gây rối an ninh, áp đặt dư luận bằng quy mô tuyên truyền lớn, thao túng hàng hoá, tiền tệ, công nghệ, làm suy thoái nòi giống Việt …không thể kể hết, đến những can dự vào chính trị, chia rẽ nội bộ, kiềm toả về ngoại giao, kinh tế, nhằm làm cho Việt Nam phụ thuộc họ càng nhiều càng tốt, thế giới hiểu sai Việt Nam càng nhiều càng tốt.

Vì thế, sẽ không có gì lạ, không có gì phải ngạc nhiên khi hình những chiếc “lưỡi bò” đang được phát tán khắp nơi, với mật độ, cường độ, tốc độ chưa từng thấy và mang tính áp đảo đối phương về thông tin. Tôi không tự ý bịa ra chuyện này. Chính một quan chức của chúng ta, rõ ràng là bất đắc dĩ, đã xác nhận điều đó, không thể thuyết phục hơn khi phải lên tiếng trước Quốc hội là “Đường lưỡi bò đang tràn ngập khắp nơi!”

Đặt trong bối cảnh đó mà xem xét, thì vụ để lọt “giáo trình in đường lưỡi bò” xảy ra tại Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, chỉ nên coi như một tai nạn do kém cỏi về kiến thức chính trị và thiếu khả năng phòng vệ? Tôi tin rằng cả thầy và trò đều đáng bị trừng phạt nhưng lỗi không hoàn toàn thuộc về họ!

Bởi vì đâu chỉ họ mất cảnh giác. Rất nhiều người trong chúng ta dễ dàng mắc tội với đất nước bằng sự “sập bẫy” tương tự.

Như đã nói và như những gì đang xảy ra, cho thấy Trung Quốc có cả một chiến dịch lớn, lâu dài, đầy kiên nhẫn để đặt bằng được hình ảnh cái “đường lưỡi bò” phi pháp của họ vào trí não hàng tỉ người trên thế giới, trong đó có cả chính người Việt. Chiến dịch ấy được âm thầm chuẩn bị từ lâu, bằng một kế hoạch bài bản, chi tiết, chuyên nghiệp, với sự phối hợp của hàng chục cơ quan đảng, chính phủ, các tổ chức nghề nghiệp, với việc tận dụng triệt để lợi thế về tiềm lực, công nghệ; với việc huy động nguồn nhân lực khổng lồ lên tới hàng trăm triệu người, luôn trực tiếp nhận chỉ đạo, điều chỉnh chiến lược, phương pháp từ cấp lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc.

Nếu theo dõi, chúng ta thấy bất cứ nơi nào, từ Liên hợp quốc, các Hội nghị khu vực, các triển lãm nghệ thuật, các lễ hội văn hóa, lễ hội ẩm thực…hễ có cơ hội là kế hoạch trên của họ được triển khai rất nhanh, rất chính xác về thời gian, thời điểm, lôi kéo sự quan tâm của nhiều người. Trắng trợn nhất là trưng bản đồ có đường lưỡi bò dưới mọi hình thức. Kín đáo hơn thì in cái “lưỡi bò” ấy trên giấy mời, tờ rơi, cài vào những phim ăn khách. Rồi thì hộ chiếu, visa du lịch, phần mềm ô tô, các thiết bị điện tử, các tấm pin mặt trời…Nghĩa là không còn thiếu bất cứ ngóc ngách nào của cái thế giới này mà họ không tận dụng triệt để cho việc nhét cái “lưỡi bò” vào đầu người khác!

Việc một cái hình bản đồ minh họa có “đường lưỡi bò” được bí mật gài kín trong giáo trình học tiếng Trung, rồi tìm cách tuồn vào trường đại học của Việt Nam dưới hình thức biếu tặng, là chuyện không có gì quá bất ngờ. Tôi coi đó như một tai nạn là vì vậy. Sự nổi giận của người Việt đương nhiên là chính đáng và hoàn toàn dễ hiểu! Người Việt vốn cực kỳ nhạy cảm với vấn đề chủ quyền, mà trong trường hợp này, còn có thêm cả sự thể hiện thái độ với Trung Quốc. Sự nổi giận như vậy là cần thiết và đáng được tôn trọng. Tuy nhiên, sự hiểu biết một cách tỉnh táo để đưa ra hành động đáp trả cuộc tấn công bằng hình “lưỡi bò”, mới là điều đáng bàn, đáng nghĩ, đáng quan tâm.

Như những gì đã và đang xảy ra cùng với cách thức phản ứng lại, cho thấy rõ một điều là chúng ta đã không xem trọng đúng mức chiến dịch thông tin gắn với cái “lưỡi bò”.Tại sao Trung Quốc lại gia tăng cường độ tuyên truyền điều đó vào lúc này? Tại sao người dân của chúng ta, bao gồm cả những người được xem là trí thức, là nhân sỹ lại trở nên bị động, thụ động dẫn tới phát ngôn và hành động “có hại” cho đất nước?

Ngay cả việc đặt câu hỏi cũng không hoặc mới ở mức hời hợt, nói gì đến chuyện tìm câu trả lời đích đáng?

Ai đã từng nghe phát biểu lạnh tanh của ông hiệu trưởng Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, ai đã từng thấy vẻ mặt bình thản của bà Trưởng khoa cũng của cái trường trên, sẽ thấy họ đại diện cho đa số người Việt hoàn toàn không hề có chút ý thức cảnh giác nào về một chiến dịch tuyên truyền nguy hiểm có tính chất xâm lược thông tin của Trung Quốc. Có quái gì đâu, chỉ là một sự sơ suất do không lật giở từng trang khi duyệt giáo trình? Có gì ghê gớm đâu mấy cái nét nhỏ tí mờ mịt ấy và phải căng mắt ra mới thấy? Tất nhiên chúng ta không chấp nhận những lý do vô cảm như vậy. Chúng ta cũng khó mà thông cảm được với những cô cậu sinh viên ngày ngày lật giở sách ra học mà không thấy cái “đường lưỡi bò” chềnh ềnh trước mắt.

Nhưng hãy nghiêm khắc hỏi những người chịu trách nhiệm cao hơn về chủ quyền đất nước xem tại sao kiến thức về cái đường lưỡi bò bịa tạc đầy ma giáo ấy lại ít được phổ biến đến mức học sinh suốt 12 năm học trong trường, thậm chí một sinh viên đại học, một cô giáo ngoại ngữ, một nhà nhập khẩu xe ô tô lại không biết nó là thứ gì, không biết (hoặc linh cảm thấy) nó nguy hiểm đến an nguy quốc gia như thế nào, nó có thể trong nháy mắt biến thành thứ vũ khí chống lại người Việt hàng chục, hàng trăm năm ra sao?

Hãy nghiêm khắc đặt cũng câu hỏi như vậy với hệ thống báo chí gần nghìn tờ xem họ đã làm gì để bất cứ người Việt nào cũng ngay tức khắc ghê tởm cái hình “lưỡi bò” ấy, tìm cách cắt phăng nó đi, thiêu hủy nó, thóa mạ nó, khinh bỉ nó, dù nó hiện lên dưới bất kỳ hình thức nào, ở bất cứ đâu?

Đã đến lúc cần phải từ bỏ thói quen nói vòng vo tự làm khó đồng bào mình, mà hãy gọi thẳng vào bản chất của vấn đề. Và trong sự kiện đang bàn luận, không thể tìm được từ nào khác ngoài từ “cuộc chiến”. Thậm chí có thể phải chỉ ra cả nguyên nhân của nó. Nguyên nhân ấy là Trung Quốc đang có chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ khiến kinh tế của họ lao đao, nội bộ họ đang lục đục, xã hội của họ đang đối mặt với sự suy sụp và để phân tán áp lực, theo cách cổ xưa tổ tiên họ để lại, họ bèn tiến hành những cuộc chiến khác nhau, với các quốc gia ít nhiều có va chạm về lợi ích. Với các nước khác, tôi không/chưa quan tâm. Còn với Việt Nam, đó là “Cuộc chiến hình lưỡi bò”.

Muốn tìm ra đối sách hiệu quả trước một hành động gây hấn nào đó từ đối phương, trước hết hãy định danh chính xác hành động đó. Chắc chắn tôi không phải là người đầu tiên đưa ra quan điểm này.

Tạ Duy Anh