Hải quân Trung Quốc kỷ niệm 70 năm ngày thành lập (1949 - 2019) với một loạt các sự kiện diễn ra trong 4 ngày (22-25/4), bao gồm cả một cuộc duyệt binh và diễu hành quốc tế lớn. Giới chuyên gia cho rằng đây không chỉ là sự thể hiện sức mạnh của quân đội mà còn một điều gì đó mang nhiều sắc thái hơn.

Hình ảnh về cuộc diễu hành hàng hải ở Biển Đông năm 2018 của TQ. Nguồn: Sina

Cuộc diễu hành, duyệt hạm quốc tế quy mô lớn của hải quân Trung Quốc diễn ra vào ngày 23/4 tại Thanh Đảo, nơi Bắc Kinh lần đầu tiên trình diễn một số tàu chiến mới nhất của mình như tàu ngầm hạt nhân và tàu khu trục. Giới chuyên gia cho rằng có một số mục đích mà Trung Quốc muốn đạt được thông qua sự kiện này như sau:

Thứ nhất, nhằm thể hiện một sự “minh bạch” về sức mạnh quân sự của Trung Quốc hiện nay. Trong những gì truyền thông nhà nước Trung Quốc đã quảng cáo là một động thái hướng tới sự minh bạch hơn, Bắc Kinh đã mời hơn 10 quốc gia, bao gồm cả Nhật Bản, tham gia duyệt hạm đội. Năm 2018, Trung Quốc đã tổ chức một cuộc diễu hành hàng hải tương tự ở Biển Đông với tổng cộng 48 tàu và 76 máy bay, bao gồm tàu ​​Liêu Ninh, tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc, cũng như tàu khu trục tên lửa dẫn đường, tàu ngầm hạt nhân và máy bay chiến đấu. Hôm 20/4, trong một cuộc họp báo trước thềm các sự kiện kỷ niệm, Trung tướng Khưu Diên Bằng, Phó đô đốc, Phó Chỉ huy của Hải quân Trung Quốc đã trấn an rằng các lực lượng vũ trang của nước này không phải là một mối đe dọa và sẽ không bao giờ theo đuổi bá quyền. “Hải quân Trung Quốc luôn là một lực lượng của hòa bình và sẽ không bao giờ gây ra mối đe dọa cho bất kỳ quốc gia nào khác. Trung Quốc chắc chắn quyết tâm bảo vệ hòa bình và tìm kiếm sự phát triển với những nỗ lực chung”, Phó Chỉ huy của Hải quân Trung Quốc tuyên bố.

Thứ hai, thể hiện sức mạnh quân sự thực sự của Trung Quốc. Chuyên gia Collin Koh thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam, Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore cho biết “Hải quân Trung Quốc mạnh hơn có nghĩa là một Trung Quốc mạnh mẽ và tự tin hơn”. Nhìn từ góc độ kinh tế, nó báo hiệu tốt cho khu vực. Nhưng nhìn từ góc độ địa chính trị, một Hải quân Trung Quốc mạnh mẽ hơn chắc chắn sẽ gây ra sự lo lắng và lo ngại, với các điểm chớp nhoáng địa chính trị hiện có xung quanh khu vực có liên quan đến Trung Quốc và các nước láng giềng. Chuyên gia Collin Koh cho biết cuộc diễu hành sẽ không chỉ thể hiện những bước tiến mà Hải quân đã thực hiện trong 7 thập kỷ qua mà nó cũng sẽ đóng vai trò là một tín hiệu xác thực về sự răn đe đối với nhận thức và sẽ trở thành đối thủ trong khu vực của Trung Quốc và ngoài phạm vi Mỹ nói riêng.

Thứ ba, tăng uy tín của Trung Quốc bằng cách thể hiện khả năng tổ chức một sự kiện lớn có sự tham gia của tất cả các nước trong khu vực. Chuyên gia Zhang Baohui, Giám đốc của Trung tâm Ling Nam Đại học Nghiên cứu châu Á Thái Bình Dương tại Hồng Kông thì nhận định sự kiện này không phải là để thể hiện năng lực quân sự cải thiện của Trung Quốc mà nhiều hơn về một điều mà tất cả các cường quốc mong muốn. “Tôi tin rằng ý định là tăng uy tín của Trung Quốc bằng cách thể hiện khả năng tổ chức một sự kiện lớn có sự tham gia của tất cả các nước trong khu vực”, chuyên gia Zhang Zhang cho biết. Uy tín có vấn đề theo những cách lớn cho các cường quốc. Sự ganh đua của họ thường vượt quá uy tín và địa vị. Truyền thông Trung Quốc cũng đã tích cực tuyên truyền cho sự kiện này. Truyền hình nhà nước Trung Quốc đã tạo ra một lượng video hấp dẫn hàng ngày nhằm quảng bá sức mạnh và uy tín của Hải quân Trung Quốc hiện đại trong hơn một tuần trước ngày kỷ niệm.

Thứ tư, cải thiện hình ảnh về một quốc gia hung hãn, thiếu thiện chí trong khu vực. Đối với các mối quan hệ Trung Quốc và Nhật Bản, vốn đã ấm lên trong những tháng gần đây trong bối cảnh các cuộc trao đổi cấp cao, các mối quan ngại về an ninh vẫn tiếp tục tồn tại nhưng đã được đặt sang một bên vì sự ổn định, các nhà quan sát nói. Điều này đã được nhấn mạnh bởi quyết định tham dự buổi duyệt hạm đội tại Trung Quốc của Nhật Bản. “Tôi nghĩ rằng với việc cải thiện mối quan hệ giữa hai nước, Trung Quốc đã trở nên ít nhạy cảm hơn với sự hiện diện của Nhật Bản ở Biển Đông”, chuyên gia Zhang Zhang nói. Những điều này cho thấy việc giải thích các ý định được hình thành bởi các mối quan hệ tổng thể giữa các quốc gia. Khi quan hệ tốt, các quốc gia có xu hướng giải thích lành tính hơn về những ý định khác của người khác và do đó ít gây khó chịu hơn về những gì họ đang làm.

Ở Biển Hoa Đông, Bắc Kinh đang tranh chấp với Tokyo về quần đảo Senkaku do Nhật Bản kiểm soát, cũng được Trung Quốc tuyên bố chủ quyền, nơi họ được gọi là Điếu Ngư. Trung Quốc thường xuyên gửi các tàu được chính phủ hỗ trợ đến vùng biển xung quanh. Ở Biển Đông, nơi bao gồm các tuyến đường biển quan trọng, qua đó khoảng 3.000 tỷ USD thương mại toàn cầu đi qua mỗi năm, Trung Quốc đã xây dựng và củng cố một loạt đảo nhỏ, biến chúng thành tiền đồn quân sự. Và gần Đài Loan, nơi Bắc Kinh coi là một tỉnh nổi loạn phải được đưa trở lại vào thế giới, bằng vũ lực nếu cần thiết, họ đã tiến hành cái gọi là cuộc tập trận bao vây với máy bay chiến đấu và máy bay ném bom hạng nặng. Mặc dù sự giám sát quốc tế ngày càng tăng đối với các động thái của Trung Quốc trong các tuyến đường biển và những nơi khác trong những năm gần đây, nhưng Bắc Kinh đang sử dụng lễ kỷ niệm năm nay để tiếp cận với các đối tác trên toàn cầu để thể hiện một hình ảnh thân thiện hơn.