Hiếu Bá Linh, Tổng hợp

30-3-2019

Trước sự kiện ông Nguyễn Quang Hồng Nhân và vợ của ông bất ngờ bị Đức trục xuất về Việt Nam vào ngày 26/03/2019, nhiều người đã không tránh khỏi nỗi thất vọng về nước Đức. Chẳng hạn như tác giả Dương Hoài Linh viết bài “Điều kỳ lạ chỉ có ở nước Đức nhỏ nhen“ với lời lẽ giận dữ lên án nặng nề: “Hành động trả một công dân Việt từng chịu đựng 20 năm tù dưới chế độ CS vào tay chúng không khác gì hành động trục xuất người chống phát xít vào tay Hitler. Đó không phải là hành động của một nhà nước pháp quyền. Đó là hành động của một chính phủ vô nhân” và kèm theo ảnh minh họa trên.

Cơn giận dữ làm cho tác giả Dương Hoài Linh quên mất nước Đức là nước duy nhất trên thế giới đã đưa Quyền tỵ nạn vào trong Hiến pháp Đức, tức là quyền tỵ nạn (dành cho người nước ngoài) được hiến định. Nước Đức cách đây không lâu đã mở cửa biên giới cho cả triệu người Syria vào tị nạn và hiện nay nước Đức đang cưu mang gần 200.000 ngàn người Việt Nam (theo thống kê chính thức).

Thiết nghĩ, trên trái đất này không có cái gì là hoàn hảo 100% cả, bất cứ luật lệ nào cũng có kẽ hở đôi khi bị lạm dụng, và ngược lại cũng có những thiếu sót làm cho thỉnh thoảng cũng có người đáng được hưởng bị rơi ra ngoài, chứ nó không phải là vấn đề mang tính hệ thống.

Một tác giả khác, blogger Nguyễn Ngọc Già chắc hẳn đã băn khoăn tự hỏi, tại sao nước Đức có thể trục xuất ông Nguyễn Quang Hồng Nhân về lại cái quốc gia mà nơi đó ông đã bị kết án 20 năm tù với cáo buộc “hoạt động tuyên truyền chống phá nhà nước”. Cũng với cáo buộc này mà chính bản thân blogger Nguyễn Ngọc Già là nạn nhân, ông bị kết án 3 năm tù giam và 3 năm quản chế hồi cuối tháng 3 năm 2016.

Có lẽ với nỗi thất vọng đó và trong một tâm trạng hoang mang, blogger Nguyễn Ngọc Già đã viết bài và đồng thời cũng là tìm cách lý giải, tìm câu trả lời cho chính mình “Tại sao ông Nguyễn Quang Hồng Nhân bị trục xuất khỏi nước Đức?“, đăng trên trang web của đài RFA Việt ngữ ngày 28/03/2019.

Năm 2015 khi người con gái là cô Nguyễn Quang Hồng Ân đi dự thi Piano ở Áo và Đức, do cô bé Hồng Ân dưới 18 tuổi, nên phải có cha mẹ tháp tùng. Nhân dịp nầy, ông Nguyễn Quang Hồng Nhân cùng vợ và con gái xin tị nạn chính trị ở Đức và đơn xin tỵ nạn được nộp vào ngày 21/08/2015 tại bang Bayern miền Nam Đức, một bang “khét tiếng” là có chính sách xét tị nạn khó khăn nhất và trục xuất người tị nạn nhanh chóng nhất trên toàn Liên bang Đức.

Blogger Nguyễn Ngọc Già nghĩ rằng đơn xin tỵ nạn này bị Đức từ chối, bác bỏ là bởi vì “lúc bấy giờ Đức cho là nhà cầm quyền VN không có vấn đề nhân quyền bị vi phạm tại VN”. Không chỉ Nguyễn Ngọc Già mà nhiều người khác cũng tin như thế.

Vậy chúng ta thử tìm hiểu có phải đúng là “lúc bấy giờ (năm 2015) Đức cho là nhà cầm quyền VN không có vấn đề nhân quyền bị vi phạm tại VN”?

Ngày 16.12.2015 ông Christoph Strässer, Đặc ủy nhân quyền và viện trợ nhân đạo của Chính phủ Liên bang Đức đã ra tuyên bố như sau: “Tôi bàng hoàng khi biết tin ông luật sư Nguyễn Văn Đài, một người bảo vệ nhân quyền và một blogger, đã bị bắt giữ hôm nay tại Việt Nam. … Tôi yêu cầu các cơ quan chính quyền Việt Nam từ bỏ những buộc tội đối với ông Nguyễn Văn Đài và trao trả tự do cho ông ấy ngay lập tức.

Việt Nam theo đuổi quá trình cải cách trên nhiều phương diện. Đồng thời tại Việt Nam vẫn còn nhiều người bị giam giữ trong tù, vì họ biểu đạt chính kiến của mình và phê phán chính phủ hoặc phê phán Đảng Cộng sản. Tôi kêu gọi các cơ quan chính quyền Việt Nam cũng phải trao trả tự do ngay cho những người này và hoàn toàn từ bỏ việc áp dụng những quy định hình sự hạn chế quyền tự do chính kiến và tự do biểu tình.”

Trước đó ông Christoph Strässer cũng đã đi thăm Việt Nam từ 3/6 đến 9/6/2015. “Một phần không thể thiếu trong mối quan hệ của chúng tôi cũng là những vấn đề trong lãnh vực nhân quyền, nơi quan điểm của hai bên trên nhiều khía cạnh vẫn còn cách xa nhau”,  ông Christoph Strässer tuyên bố khi bắt đầu chuyến viếng thăm Việt Nam.

Ông Strässer cho biết buổi gặp gỡ với bộ công an đã diễn ra trong bầu không khí thảo luận sôi nổi, nhiều dị biệt, khi ông nêu ra 23 trường hợp bắt giam tùy tiện cũng như việc blogger Anh Chí bị hành hung.

Ông Strässer đã tiếp xúc với Nguyễn Ngọc Như Quỳnh tức blogger Mẹ Nấm (thành viên Mạng Lưới Blogger Việt Nam) một ngày sau khi gia đình blogger Phạm Thanh Nghiên và các thành viên MLBVN bị hành hung tại Hải Phòng.

Cũng tại Hà Nội ông Strässer đã gặp gỡ một số nhà hoạt động nhân quyền như Nguyễn Chí Tuyến (blogger Anh Chí), LS Nguyễn Văn Đài và TS Nguyễn Quang A.

Ngày thứ ba của chuyến công du, ông Strässer đã vào thăm LS Lê Quốc Quân trong nhà tù. Ông cho hay LS Quân rất cảm động khi thấy ông vào thăm, dù cuộc thăm viếng ngắn ngủi chỉ có 30 phút nhưng là 30 phút đầy xúc động.

Ngày 8/6/2015 ông Strässer đã gặp một số tín đồ Phật giáo Hòa Hảo. “Chúng tôi đã gởi cho phái đoàn [Đức] hồ sơ các tù nhân lương tâm là tín đồ Phật giáo Hòa Hảo đang còn bị giam giữ, cùng các hồ sơ vi phạm nhân quyền của nhà cầm quyền và những tài liệu này rất hữu ích cho phái đoàn hiểu thêm về hoàn cảnh của PGHH”, ông Nguyễn Bắc Truyển cho biết.

Những bằng chứng vừa nêu trên cho thấy, không hề có chuyện “lúc bấy giờ (năm 2015) Đức cho là nhà cầm quyền VN không có vấn đề nhân quyền bị vi phạm tại VN”. Nói cách khác, gia đình ông Nguyễn Quang Hồng Nhân bị bác đơn xin tị nạn KHÔNG phải vì “lúc bấy giờ Đức cho là nhà cầm quyền VN không có vấn đề nhân quyền bị vi phạm tại VN”.

Gia đình ông Hồng Nhân đã xin tị nạn hay xin di dân sang Canada?

Blogger Nguyễn Ngọc Già viết tiếp, trích nguyên văn: “Sau khi bị Đức từ chối, ông Nguyễn Quang Hồng Nhân làm lại đơn xin tị nạn với chính quyền Canada tại Tòa Đại Sứ của nước nầy ở Áo – quốc gia đầu tiên gia đình ông đặt chân đến khi rời VN.

Cách đây hơn một tuần, Tòa Đại sứ Canada ở Vienna gửi thư báo tin cho ông hay, gia đình ông được mời phỏng vấn để tiến hành thủ tục cấp visa”.

Một câu hỏi được đặt ra, sau khi bị Đức bác đơn xin tị nạn, ông Nguyễn Quang Hồng Nhân có làm đơn xin tị nạn với chính quyền Canada hay không?

Ngày 28.09.2017 Đại sứ Canada tại Đức là ông Stephane Dion đã viết một lá thư gửi đến Sở Ngoại kiều Nürnberg, thông báo rằng, đơn xin di dân sang Canada của ông Nguyễn Quang Hồng Nhân và gia đình đang được cứu xét.

Trong thư được viết rõ ràng bằng tiếng Đức là  “Einwanderungsantrag” (immigration application) tức là “đơn xin di dân”. Nếu “đơn xin tỵ nạn” thì phải dùng chữ tiếng Đức là “Asylantrag” (application for asylum).

Có lẽ sau khi đọc tin thấy tòa Đại sứ Canada ở Vienna gửi thư mời gia đình tới phỏng vấn và tiến hành thủ tục cấp visa, nên blogger Nguyễn Ngọc Già và nhiều người khác đã dựa vào đó suy đoán rằng, sau khi bị Đức bác đơn xin tị nạn, ông Nguyễn Quang Hồng Nhân đã nộp đơn xin tị nạn tại Tòa Đại sứ Canada ở Vienna, thủ đô nước Áo.

Suy đoán này mới nghe qua cũng có lý, vì gia đình ông Hồng Nhân đang ở nước Đức, tại sao không được mời tới Đại sứ quán Canada tại Đức phỏng vấn mà lại là Đại sứ quán Canada tại Áo? Blogger Nguyễn Ngọc Già và nhiều người khác không thể ngờ rằng nguyên do thì rất đơn giản:

Trên trang web của Đại sứ quán Canada tại Đức có thông báo rằng, Đại sứ quán Canada tại Đức (Berlin) không có bộ phận cấp visa và lo thủ tục di dân. Các công việc về visa và di dân được Đại sứ quán Canada tại Áo (Vienna) giải quyết.

Chính vì thế mà gia đình ông Hồng Nhân được mời sang Đại sứ quán Canada ở Vienna – Áo để phỏng vấn và làm thủ tục cấp visa, chứ không phải như nhiều người “đoán già, đoán non” là tại vì “sau khi bị Đức từ chối, ông Nguyễn Quang Hồng Nhân làm lại đơn xin tị nạn với chính quyền Canada tại Tòa Đại Sứ của nước nầy ở Áo – quốc gia đầu tiên gia đình ông đặt chân đến khi rời VN”.

Thông điệp của chính phủ Đức muốn gửi đến nhà nước Việt Nam?

Sau khi nêu ra một chuỗi sự kiện mà trong đó có những sự kiện sai sự thật, blogger Nguyễn Ngọc Già đột ngột – không hề nêu ra một lý giải lô-gíc nào – đi đến kết luận rằng, qua việc trục xuất Nguyễn Quang Hồng Nhân và vợ, Chính phủ Đức muốn gửi một thông điệp đến nhà cầm quyền Việt Nam. Thông điệp này gồm có 3 nội dung, trích nguyên văn:

“Ông Nguyễn Quang Hồng Nhân và vợ bị trục xuất khỏi Đức thô bạo và vội vã, như là một thông điệp không thể rõ ràng hơn của nhà nước Đức, đối với nhà cầm quyền Việt Nam:

– Nước Đức là của người Đức. Cho phép cư trú hay buộc phải ra “khỏi nhà” là quyền của người Đức.

– Nhân quyền là giá trị phổ quát toàn thế giới, nhưng nó vẫn buộc phải đi cùng danh dự – phẩm giá của người Đức và an ninh quốc gia của nước Đức.

– Những chuyến đi của Phạm Bình Minh, Nguyễn Chí Dũng và cả của Bộ trưởng Bộ Kinh tế Đức không mang lại một kết quả khả quan nào hơn cho quan hệ ngoại giao Đức – Việt”.

Việc Đức trục xuất 2 nhân viên Đại sứ quán Việt Nam tại Berlin, đình chỉ quan hệ đối tác chiến lược, và thậm chí hiện nay vẫn còn tiếp tục đình chỉ Hiệp định miễn visa cho hộ chiếu ngoại giao Việt Nam, thậm chí mới đây Ngoại trưởng Phạm Bình Minh và Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đi đến Đức cũng phải xin visa; chẳng nhẽ những biện pháp đó không phải là những thông điệp mạnh mẽ mang 3 nội dung trên hay sao? Đến nỗi nhà nước Đức phải trục xuất ông Nguyễn Quang Hồng Nhân và vợ, thì mới gửi được thông điệp này cho nhà cầm quyền Việt Nam? Đó là một điều cực kỳ phi  lý.

Để trả lời câu hỏi mà đã được đặt ra ngay từ đầu bài “Tại sao ông Nguyễn Quang Hồng Nhân bị trục xuất khỏi nước Đức?”, blogger Nguyễn Ngọc Già kết thúc bài viết của mình bằng lời giải đáp “Ông Nguyễn Quang Hồng Nhân và vợ thật vô phước, khi trở thành nạn nhân cho mối bang giao Đức – Việt rạn vỡ, vốn không phải do gia đình ông gây ra!”.

Lời giải đáp này có hợp lý hay không? Chúng ta chỉ cần so sánh với lời do chính blogger Nguyễn Ngọc Già viết trước đó: Gia đình ông Nguyễn Quang Hồng Nhân bị bác đơn xin tị nạn vì “lúc bấy giờ Đức cho là nhà cầm quyền VN không có vấn đề nhân quyền bị vi phạm tại VN”, tức là lúc quan hệ giữa hai nước còn nồng ấm tốt đẹp. Ai cũng biết, hậu quả của việc bị bác đơn xin tị nạn là tất nhiên sẽ bị trục xuất về nước. Như vậy, bất kể mối bang giao Đức – Việt như thế nào, rạn vỡ hay tốt đẹp nồng ấm, thì gia đình ông Nguyễn Quang Hồng Nhân đều là nạn nhân, bị trục xuất về nước.

Như đã nói trên, blogger Nguyễn Ngọc Già có lẽ đã viết bài này trong một tâm trạng hoang mang hỗn loạn do nỗi thất vọng ê chề về nước Đức giống như nhiều người khác.