Trọng Thành

Anh rối loạn trong cuộc Brexit ; Bellamy, nhân vật mới nổi trước kỳ tranh cử Nghị Viện Châu Âu ; Pháp trước thách thức tiếp nhận hàng trăm quân thánh chiến. Trên đây là tít lớn của tuần báo Pháp số cuối tháng 3/2019. Đặc biệt đáng chú ý có chủ đề « cuộc cách mạng thầm lặng » về giới tính trên L’OBS.

Tuần báo L’OBS với tựa đề « Ni fille, ni garçon », dành hồ sơ chính cho « cuộc cách mạng thầm lặng » trong lĩnh vực giới tính đang diễn ra, với số lượng ngày càng đông người không chấp nhận khuôn theo mô hình truyền thống. Họ tự khẳng định « không là đàn ông », cũng « không là đàn bà », như những gì mà xã hội áp đặt.

Đọc thêm : Đức công nhận giới tính thứ ba

Tiếp theo cuộc cách mạng dẫn đến việc thừa nhận người đồng tính – người chuyển giới, xã hội đương đại lại đang đứng trước một thay đổi lớn. Các quy ước của xã hội khiến mỗi người sống suốt đời với chỉ một giới tính, hoặc nam – hoặc nữ (binaire), đang ngày càng không được coi là chuyện hiển nhiên, đặc biệt trong giới trẻ. Tuần báo L’OBS tìm gặp các nhân chứng.

« Hãy là chính mình ! »

Val, 20 tuổi, sinh viên tại Paris, cho đến năm 12 tuổi được sống trong bầu không khí rất ít phân biệt giới tính. Ở trường, cậu bé Val chơi nhiều hơn với các bạn gái. Ưa các trò đóng vai, hơn là bóng đá. Val không hề chịu áp lực phải trở thành con trai. Tuổi dậy thì là một cú sốc với Val, khi người bố muốn Val chơi thể thao, và yêu cầu con phải đàn ông hơn. Ở trường học, Val thường xuyên bị miệt thị là đồ ái nam, ái nữ.

Trước áp lực xã hội, Val co mình lại, tránh mọi biểu hiện có thể bị đánh giá là nữ tính, tìm mọi cách để ra dáng mày râu. Val đã sống qua suốt thời trung học như vậy, cho đến khi vào một trường sân khấu. « Em có quyền sống đúng với mình », câu nói đơn giản của một người thầy đã khiến Val tỉnh ngộ.

Cùng với các bài tập kịch, những xúc cảm tự nhiên bị chôn vùi lần lượt sống dậy. Val dần dần hiểu rằng cái gọi là « nam tính » thực ra « không phải là điều cố định, mà là một hiện thực trôi chảy và rộng mở ». Kể từ đó, Val không còn bị ức chế và câu nệ. Từ hai năm nay, Val tự coi mình là người « non-binaire / genderqueer », tức người không theo mô hình xã hội nam nữ nhị phân truyền thống (tạm dịch là người xuyên giới). Val để người tiếp xúc tùy chọn đối xử như là trai hay gái. Mẹ Val rất thông cảm khi hiểu chuyện, trong lúc người bố lại hoàn toàn

không chấp nhận, nhưng Val tin tưởng trong khoảng 15 năm nữa, hiện tượng   « người xuyên giới » sẽ ngày càng trở nên phổ biến hơn, sẽ được xã hội đồng cảm nhiều hơn.

L’OBS cũng nêu trường hợp của Ana, 18 tuổi, học sinh trung học tại Nancy, sinh ra là gái. Ngay từ khi học trung học, Ana đã cảm thấy mình là đàn ông. Mẹ Ana hoàn toàn ủng hộ con sống thật với chính mình. Khi còn là học sinh, Ana thường yêu cầu các bạn nói chuyện với mình như với con trai. Tuy nhiên, đối lập giữa cơ thể phụ nữ với tính cách đàn ông dần dần biến mất, giờ đây, Ana không còn cảm thấy bị giằng xé. Ana không thích bị khuôn vào một giới tính nào. Những quy ước bó buộc của xã hội về giới tính khiến Ana phẫn nộ. Câu nói ưa thích của Ana là : « Hãy quan tâm đến nhân cách con người, chứ đừng nhìn vào bộ phận sinh dục của người ấy ».

14% không thuộc hẳn giới nào

Hiện tượng những người không phải là nam, cũng không là nữ có quy mô như thế nào trong xã hội Pháp ? Hồ sơ « Cuộc cách mạng giới tính » cho biết, theo một điều tra của YouGov (đầu năm 2019), 14% trong lứa tuổi 18 đến 44 cho biết tự coi mình là « non-binaire ». Nhiều hơn gần gấp đôi so với lớp người trên 44 tuổi (8%).

Cảm nhận về giới tính của những người « non-binaire » rất đa dạng. Có người cùng một lúc thấy mình là đàn ông và đàn bà ; hoặc khi là nam, lúc là nữ ; có người cảm thấy ở vị trí trung gian ; có người lại không cảm thấy thuộc về giới nào… Hiện tại có khá nhiều từ dùng để gọi nhóm xã hội rất đa dạng này : bigenre (lưỡng giới), intergenre (liên giới), genderfluid (giới tính trôi chảy), agenre (phi giới), neutrois (phi nam, phi nữ), pangenre (xuyên giới), androgyne (song giới), demi-boy hay demi-fille… Đồng thời cũng có hàng loạt đại từ ngôi thứ ba thay cho « il » và « elle », như : « ul », « ol », « iel », « ele » hay « ille ».

Nhiều người thuộc nhóm này muốn áp dụng mô hình giới tính « trung lập », như thành phố New York bắt đầu thực thi kể từ tháng Giêng năm nay, hoặc thậm chí xóa bỏ việc phân biệt nam, nữ trong giấy tờ. Theo L’OBS, cho dù các đề xuất nói trên có vẻ như hoang tưởng, hoặc chỉ thuộc về một bộ phận bên lề xã hội, nhưng trên thực tế, sự trỗi dậy của những người non-binaire đang thách thức chính cái cốt lõi của mô hình xã hội chủ lưu, vốn dựa nhiều trên việc đối lập nam-nữ.

Cách mạng chống trọng nam-khinh nữ ?

Việc phân biệt giới tính, dựa trên sự khác biệt về giới mang tính bẩm sinh, tưởng như là điều tự nhiên, nhưng các nghiên cứu khoa học ngày càng cho thấy : giới tính là kết quả của giáo dục trong xã hội. Nữ văn sĩ Simone de Beauvoir từng viết : người ta không sinh ra đã là phụ nữ (hay đàn ông), mà trở thành sau đó. Mà, các chuẩn mực dẫn đến sự phân biệt giới tính thường gắn liền với các quan hệ mang tính quyền lực.

Theo nhà nhân chủng học Françoise Héritier, đa số các xã hội đối lập nam – nữ cũng thường là trọng nam, khinh nữ. Chuyên gia về giới tính Karine Espineira, Đại học Paris 7, nhấn mạnh là cổ vũ cho việc làm nhòa đi sự đối kháng về giới cũng chính là chống lại chế độ phụ quyền, chống bất bình đẳng giới. Đây là một vấn đề « mang tính chính trị, hơn là bản sắc cá nhân ». Đối với Karine Espineira, đang có một « cuộc cách mạng thầm lặng » diễn ra, làm thay đổi sâu sắc quan niệm về giới tính truyền thống.

Phản bác lại ý nghĩa chính trị được đánh giá là hết sức to lớn nói trên theo quan niệm của nhiều người, nhà triết học nữ quyền Geneviève Fraisse (tác giả cuốn « Les Excès du genre ») nhấn mạnh nhiều hơn đến « sự tự chủ về kinh tế », mới chính là điều kiện chủ yếu cho phép phụ nữ nổi dậy để đòi hỏi các quyền của mình.

Dù sao, L’OBS cũng lưu ý là có rất nhiều gương mặt nổi bật trong các phong trào xã hội quan trọng hiện nay là những người « người xuyên giới », đơn cử như Emma Gonzalez, 19 tuổi, đại biểu phong trào đòi kiểm soát súng tại Mỹ, hay Anuna De Wever 17 tuổi, người Bỉ, gương mặt tiêu biểu của phong trào bãi khóa vì khí hậu. Giáo sư Bruno Perreau thuộc Viện Massachusetts đặc biệt chú ý đến việc được sống thực với chính mình trong lĩnh vực giới tính có thể giúp khơi dậy những động lực to lớn, khiến người ta có sức mạnh dấn thân trong nhiều lĩnh vực.

Hồ sơ của L’OBS khép lại với nhận xét của Oliver, trạc 40 tuổi, người sáng lập nhóm « người xuyên giới » Pháp ngữ đầu tiên trên Facebook (năm 2013), với khoảng 4.000 thành viên : « Chúng tôi không hề có ý định áp đặt ai cả. Vẫn sẽ luôn luôn có những người rất hạnh phúc với tư cách đàn ông, hoặc đàn bà. Nhưng chúng tôi mong rằng người ta sẽ không kỳ thị những ai không chịu khép mình vào khuôn khổ (giới tính do xã hội quy định). Mong sao người ta để cho họ được tìm tòi, thử nghiệm ».

« Anh Quốc chìm tàu với Brexit » là tựa lớn trang bìa của Courrier International với hình ảnh làm nền là biển nước mênh mông, chiếc xe chở khách du lịch biểu tượng của Luân Đôn bập bềnh trong nước, tháp đồng hồ Big Ben nổi tiếng chỉ còn chiếc đỉnh nhấp nhô. Tiểu tựa của Courrier International là với Brexit, nước Anh dường như « đang mất đầu, xã hội chia rẽ hơn bao giờ hết ».

Courrier International dẫn bài viết của nhà triết học John Gray trên báo Anh New Statesman, theo đó vụ Brexit đã làm tan nát hệ thống chính trị Anh Quốc, được coi là « một mẫu mực của sự ổn định từ nhiều thế kỷ nay ». Theo tác giả, điểm mấu chốt dẫn đến thất bại của giới chính trị Anh là họ đã không chấp nhận đối diện với hiện thực, để kịp thời thay đổi cách suy nghĩ. Lên án của tác giả nhắm cả vào những người ủng hộ giải pháp Brexit « cứng rắn », có nguy cơ dẫn đến cuộc ly dị không thỏa thuận, cũng như những người vẫn tìm mọi cách để ở lại với châu Âu, bất chấp quyết định của cử tri.

Nhìn chung, theo một thăm dò của kênh truyền hình Sky News, 90% người Anh đánh giá cách thức mà giới chính trị quản lý việc rời khỏi Liên Âu là « một nỗi nhục » quốc gia.

Trong khi đó, báo New York Times thì nhấn mạnh đến sự phân hóa sâu sắc trong xã hội, gần như trong một « cuộc nội chiến ». Theo một thăm dò dư luận, hơn một phần ba người muốn ở lại với Liên Hiệp Châu Âu, bất bình trước việc một người thân lập gia đình với một người ủng hộ Brexit. Tỉ lệ bất hòa trong nội bộ gia đình vì vấn đề Brexit tăng vọt. Ủng hộ hay chống Brexit thậm chí còn được so với cuộc đối đầu tôn giáo khốc liệt tại Pháp, giữa Công Giáo và Tin Lành hồi thế kỷ XVI.

Khủng hoảng Anh cũng gắn liền với khủng hoảng của Liên Âu. Chủ đề chính của xã Luận Courrier International là « Không có dấu hiệu cho thấy mùa xuân đang đến với châu Âu ». Courrier International ghi nhận là việc quản lý hết sức tồi tệ tiến trình chia tay với Liên Âu đã nhấn chìm nền dân chủ Anh Quốc, nhưng cũng không vẻ vang gì cho Liên Âu.

Mối đe dọa chính với châu Âu không đến từ phía Tây mà từ phía Đông. Courrier International lên án hơn 20 năm « ngây thơ » trước tham vọng của Trung Quốc. Tuần báo Pháp thốt lên đau đớn : chính tại Roma, nơi khởi sự công cuộc xây dựng cộng đồng châu Âu năm 1957, giờ đây « tinh thần châu Âu đã bị hòa tan trong chén trà Trung Quốc ». Chính phủ Ý – quốc gia đứng thứ tư của khối – đã một mình ký kết các thỏa thuận làm ăn riêng rẽ với Bắc Kinh, bất chấp những cảnh báo của các thành viên khác.

Trung Quốc đang đặt Liên Âu vào thách thức chưa từng có là một bài phân tích của báo Nhật Nikkei Asian Review, được Courrier International trích lại. Nikkei so sánh tình hình hiện tại của châu Âu với Trung Quốc đầu thế kỷ XX. Dưới áp lực của các đại cường thực dân, Trung Quốc đã buộc phải đi vào kỷ nguyên cách mạng. Tương tự Châu Âu cũng buộc phải tìm thấy một cơ chế hiệu quả hơn để giải quyết các xung đột chính trị nội bộ, để hội nhập mạnh mẽ.

Trong lúc nước Anh chìm đắm trong bế tắc Brexit, châu Âu đang gặp khó, thì ở bên kia Đại Tây Dương, tổng thống Mỹ dường như đang tìm được thế thượng phong. Courrier International điểm lại báo chí Hoa Kỳ với : Cánh cửa tái đắc cử 2020 với Trump mở rộng, sau kết luận sơ bộ của cuộc điều tra do chưởng lý Mueller tiến hành, không cho thấy có sự đồng lõa giữa ê-kíp tranh cử của ông Trump với Nga.

Theo tờ báo The Washington Examiner, thì phe Dân Chủ giờ đây phải để cho chính phủ Donald Trump điều hành đất nước trong bình yên. The Washington Examiner lên án phe Dân Chủ và các tập đoàn truyền thông lớn từ hai năm nay đã tập trung tấn công vào tổng thống Trump trong vấn đề này.

Ngược lại tờ The Washington Post khẳng định, cho dù không có bằng chứng về sự đồng lõa, nhưng cuộc điều tra cũng không khẳng định là tổng thống vô tội. Theo The Washington Post, một khi toàn bộ kết quả cuộc điều tra chưa được công bố thì các nghi vấn vẫn còn. Bên cạnh đó, việc ông Trump liên tục sỉ nhục các cơ quan tư pháp tiến hành điều tra trong hai năm qua, cũng đặt ra các vấn đề trách nhiệm của tổng thống. Việc tổng thống Trump tỏ ra quỵ lụy trước nguyên thủ Nga cũng là một điều gây hoài nghi, và đáng lo ngại.

Tuần báo Le Point dành nhiều trang cho chủ đề Bellamy, nhân vật mới nổi lên trong cánh hữu Pháp. Vị giáo sư ngành triết học, trạc 30 tuổi này, được đảng cánh hữu LR chọn làm người dẫn đầu cuộc tranh cử Nghị Viện Châu Âu. François-Xavier Bellamy được coi là một thách thức đáng gờm đối với đảng Cộng Hòa Tiến Bước của tổng thống và đảng cực hữu của bà Le Pen.

Chính trị gia Bellamy sinh trưởng tại Versailles, thành phố mà ông làm trợ lý cho thị trưởng. Trước đó Bellamy từng là chỉ huy hướng đạo sinh, và tham gia vào nhiều hiệp hội tái hòa nhập người thất nghiệp. Bellamy công khai khẳng định đức tin và nền giáo dục Công Giáo đã hun đúc nên con người ông.

Chính trị gia Bellamy là một tín đồ Công Giáo. Đối thủ của chính trị gia LR trong cuộc tranh cử Nghị Viện Châu Âu là Nathalie Loiseau, nguyên bộ trưởng phụ trách châu Âu, lãnh đạo nhóm Cộng Hòa Tiến Bước. Theo Le Point, bà Loiseau cũng là một tín đồ Công Giáo sùng đạo, nhưng gần như không bao giờ phát biểu trước công chúng về đức tin của mình. Tuần báo Le Point trong số này cũng dành nhiều bài vở để giới thiệu về chủ đề « những người Công Giáo » đang ngày càng có vai trò lớn hơn trong xã hội Pháp, về văn hóa hay chính trị, ngược hẳn với Giáo Hội Công Giáo đang lâm vào khủng hoảng.

Nước Pháp chuẩn bị đón hàng trăm người từng đứng trong hàng ngũ của Daech tại Syria. Chính quyền đã chuẩn bị sẵn hàng loạt biện pháp để đối phó. Trước hết là tạm giữ những cựu binh thánh chiến trong vòng 96 giờ.

Bài về « Chương trình của Nhà nước » quản lý cựu binh thánh chiến trên L’Express cho biết về mặt chính thức tất cả đã sẵn sàng. Từ nhiều tháng nay, bộ Tư Pháp đã tích cực chuẩn bị cho việc tiếp nhận. Danh sách khoảng 20 trại giam – an ninh nhất – đã được lập ra. Một số phần từ được coi là nguy hiểm bị cách ly tại một số nơi giam giữ đặc biệt trong khoảng bốn tháng, để xác định mức độ « cuồng tín » của họ, nhằm có biện pháp đối phó tương xứng. Từ tháng 6/2014 đến nay, nước Pháp đã phải khá thường xuyên quản lý sự trở về của nhiều cựu binh thánh chiến, bằng phương tiện của riêng họ, hoặc bị Thổ Nhĩ Kỳ trục xuất.

Đa dạng sinh học trên Trái đất đang lâm nguy, tuy nhiên một điều ít được biết đến khác là « đa dạng sinh học trong hệ thống đường ruột con người » cũng bị đe dọa. Courrier International dẫn lại bài phỏng vấn một khoa học gia Viện Massachusetts (Anh Quốc), giới thiệu về công trình thống kê các vi khuẩn trong ruột người.

Mục tiêu là nhằm chuẩn bị đối phó với các khủng hoảng y tế trong tương lai, do tình trạng vi khuẩn trong ruột người suy kiệt. Theo nhà khoa học Eric Alm, việc hệ vi khuẩn đường ruột suy kiệt là một trong những nguyên nhân khiến các căn bệnh viêm đường ruột, dị ứng hay suy giảm hệ miễn dịch tăng vọt tại các nước phát triển, nguồn gốc của nhiều dịch bệnh. Chương trình xây dựng một « thư viện » thế giới về vi khuẩn đường ruột đặc biệt chú ý đến dân cư các nước nghèo, dân cư thuộc các vùng có lối sống truyền thống, như các cộng đồng săn bắt, hái lượm, sống gần thiên nhiên, xa lạ với xã hội công nghiệp hiện đại.

Nguyên tắc của Global Microbiome Conservancy, cơ sở sưu tập các vi khuẩn này, là rõ ràng. Cộng đồng dân cư nơi tìm được một loại vi khuẩn nào thì coi như là chủ nhân. Một công ty muốn khai thác tài nguyên này vào mục tiêu trị liệu chẳng hạn trước hết phải được sự cho phép của cộng đồng.

http://vi.rfi.fr/phap/20190330-khong-nam-khong-nu-cuoc-cach-mang-tham-lang-o-phap

(AFP) – Mỹ yêu cầu Philippines để nhà báo Ressa được tự do hành nghề.

Hôm qua, 29/03/2019, Hoa Kỳ đã yêu cầu chính phủ Philippines nhanh chóng giải quyết vụ liên quan đến nhà báo vừa bị bắt lại và để cho bà và trang mạng Rappler của bà được tự do hoạt động. Bà Maria Ressa, 55 tuổi, mang hai quốc tịch Mỹ – Philippines, chủ bút tờ báo mạng nổi tiếng, chỉ trích chiến dịch bài trừ ma túy của tổng thống Rodrigo Duterte, đã bị bắt giữ tại phi trường hôm qua. Bà được thả sau đó vài giờ, sau khi nộp một khoản tiền thế chân tương đương 1.500 euro.

(AFP) – Nam tài tử Mỹ George Clooney kêu gọi tẩy chay 9 khách sạn hạng sang có vốn đầu tư của quốc vương Brunei. 

Kêu gọi được đưa ra hôm 29/03/2019. Lý do là kể từ ngày 03/04/2014 Brunei sẽ áp dụng án tử hình với những người đồng tính, hay ngoại tình. Nạn nhân bị ném đá hoặc bị đánh đến chết bằng roi.

(AFP) – Úc sẽ phạt nặng những người phổ biến trên mạng xã hội các tuyên truyền khủng bố.

Thủ tướng Scott Morrisson ngày 30/03/2019 cho biết thêm những ai vi phạm có thể lãnh án tù và phải đóng những khoản tiền phạt rất nặng. Canberra đưa ra quyết định này hai tuần sau vụ thảm sát tại Christchurch, New Zealand. Hung thủ là một công dân Úc đã nổ súng nhắm vào 2 đền Hồi Giáo, làm 50 người chết.

(AFP) – Facebook sẽ hạn chế sử dụng Live. 

Hôm qua, 29/03/2019, tập đoàn Facebook đã hứa sẽ hạn chế việc phát video trực tiếp ( Live ) trên mạng xã hội này, sau vụ thảm sát tại hai nhà thờ Hồi Giáo ở Christchurh, New Zealand, ngày 15/03. Hung thủ đã dùng ứng dụng Live để phát trực tiếp những hình ảnh của vụ thảm sát và những hình ảnh này đã nhanh chóng lan truyền trên mạng. Facebook cho biết họ sẽ cấm sử dụng Live đối với những ai đã vi phạm các quy định về việc phát trực tiếp trên mạng xã hội này, nhưng không nói rõ khi nào sẽ áp dụng lệnh cấm này.

(AFP) – Trump dọa đóng cửa biên giới Mỹ-Mêhicô « vào tuần tới ».

Hôm qua, 29/03/2019, trên mạng Twitter, tổng thống Mỹ một lần nữa chỉ trích Mêhicô không có hành động gì để chống nạn nhập cư bất hợp pháp và dọa sẽ đóng cửa biên giới vào tuần tới, nếu không có thay đổi đáng kể. Ngoại trưởng Mêhicô Marcelo Ebrard đã ngay lập tức phản ứng trên mạng Twitter : « Mêhicô không hành động dưới sự đe dọa. Chúng tôi là một nước láng giềng quan trọng ».

(AFP) – Giáo hoàng Phanxicô thăm Maroc. 

Hôm nay, 30/03/2019, Giáo hoàng Phanxicô bắt đầu chuyến viếng thăm ngắn ngày tại Maroc, theo lời mời của quốc vương Mohammed VI. Nội dung chính là đối thoại với Hồi Giáo và vấn đề di dân, hai ưu tiên của giáo hoàng.

(AFP) – Pháp: Bảo tàng Quai-Braly quyên tiền phục chế nhạc cụ cổ truyền.

Viện bảo tàng hôm qua, 29/03/2019, thông báo đã phát động một chiến dịch quyên tiền phục chế nhạc cụ cổ truyền của các nền văn minh trên thế giới. Viện bảo tàng mang tên cựu tổng thống Pháp đang lưu giữ khoảng 10 ngàn nhạc cụ cổ truyền của năm châu, nhưng khoảng 130 nhạc cụ đang cần cấp tốc phục chế, với tổng chi phí khoảng 150 ngàn euro.

(AFP) – Ca sĩ Mỹ Janet Jackson bước vào bảo tàng Rock and Roll Hall of Fame. 

Trong đêm hòa nhạc 29/03/2019 nữ nghệ sĩ này tuyên bố : “Em gái anh cuối cùng cũng đến đích”. Đây là lời tâm sự riêng của cô với người anh quá cố Michael. Sinh thời, Michael và ban nhạc the The Jackson 5 từng có tên trong bảo tàng này. Cùng với cô còn phải kể đến những ban nhạc nổi tiếng của vương quốc Anh như Radiohead, The Cure, Roxy Music, The Zombie, Deff Lepard. Bảo tàng Rock and Roll Hall of Fame tại thành phố Claveland chỉ “kết nạp” những thành viên đã có ít nhất 25 năm đứng trên sân khấu.

http://vi.rfi.fr/tong-hop/20190330-tin-doc-nhanh