Hỏi thêm ông Dũng

Nguyễn Đình Cống

Đây là TS Nguyễn Sĩ Dũng, sinh năm 1955, nguyên Phó chủ nhiệm văn phòng Quốc hội, người được cho là một trong những nhà khoa học chính trị uy tín nhất hiện nay. Tôi vừa đọc bài của Phan Đăng : “Phải khơi gợi những giá trị đứt gãy, kiến tạo đội ngũ tinh hoa thực chất” (An ninh Thế giới ngày 25/2/2019; Viet-studies ngày 26/2). Phan Đăng tường thuật các câu trả lời của ông Dũng trong một cuộc phỏng vấn về tình hình Việt Nam hiện tại.

Trong phần đầu của bài, ông Dũng trả lời các vấn đề về tổ chức nhà nước và mô hình phát triển kinh tế. Tôi cảm nhận được sự lúng túng khi ông vừa muốn nêu ra, vừa muốn che giấu một sự thật nào đó. Tạm bỏ qua phần này. Phần sau ông đề cập đến tác dụng của nền văn hóa để nêu lên ý kiến rằng, chúng ta khó có thể học và làm theo các nước Bắc Âu, chỉ nên làm theo các nước Đông Bắc Á như Nhật Bản, Nam Hàn, Đài Loan với Nhà nước kiến tạo. Nhà nước đó dẫn dắt nền kinh tế phát triển vì bộ máy hành chính - công vụ của nó là tinh hoa.

Trong lịch sử các nước Đông Bắc Á, kể cả Việt Nam đội ngũ tinh hoa có năng lực lớn, có liêm chính cao, nhờ vào truyền thống Nho giáo với việc học hành và thi cử nghiêm túc. Thế nhưng tại Việt Nam các giá trị tinh hoa đã bị đứt gãy. Bây giờ phải kiến tạo đội ngũ tinh hoa thực chất. Ông phát biểu: “Và tôi có thể nói rằng, vấn đề số 1, vấn đề nghiêm trọng nhất của chúng ta bây giờ chính là sự thiếu vắng của một đội ngũ công chức tinh hoa”. Và ông tiếp: ”Bây giờ chúng ta phải tìm cách khơi gợi, nuôi dưỡng trở lại cái tinh thần bị đứt gãy ấy”.

Phát biểu của ông Dũng khá phù hợp với suy nghĩ của tôi và nhiều người, nhưng có điều quan trọng chưa thấy ông đề cập, đó là nguyên nhân nào tạo ra đứt gãy và làm sao để kiến tạo được đội ngũ tinh hoa thực chất. Chưa đề cập vì không được hỏi tới, vì thiếu thì giờ hay do ông né tránh bởi dễ chạm đến điều nhạy cảm.

Vậy xin hỏi thêm ông Dũng. Theo ông thì nguyên nhân nào làm đứt gẫy tinh hoa Việt và làm sao để kiến tạo được đội ngũ tinh hoa thực chất. Hỏi để ông có dịp trình bày ý kiến còn câu trả lời thì đã có sẵn. Chỉ là ông xem trả lời như sau đây có hợp ý ông hay không.