Một biến thể virus corona, đầu tiên được xác định là xuất hiện tại Ấn Độ và nay đã lan sang tới nước Anh, đã được các chuyên gia y tế xếp vào loại "gây quan ngại".

Thế giới đang theo dõi cẩn thận loại biến thể này và một số kiểu gene mới của virus đang gây đại dịch, là những loại có thể lây lan một cách dễ dàng hơn, khiến người nhiễm bị ốm bệnh nặng hơn, hoặc có thể chống lại được vaccine.

Việc hiểu rõ các biến thể mới sẽ giúp cho chính phủ các nước điều chỉnh thích hợp chương trình chủng ngừa, và kiểm soát được tốc độ lây lan của virus.

Tại sao Covid biến hóa, thay đổi?



Tất cả các loại virus đều thay đổi khi chúng tự nhân bản để có thể tồn tại và lây lan.

Hầu hết các thay đổi diễn ra không theo quy luật gì, và một số thậm chí còn gây hại cho virus.

Tuy nhiên, những thay đổi khác có thể khiến cho dịch bệnh trở nên dễ lây nhiễm hơn hoặc nguy hiểm hơn, và những thay đổi này có xu hướng chiếm ưu thế so với những thay đổi gây hại cho virus.

Nếu rất nhiều người đạt được miễn dịch do đã bị lây nhiễm hoặc do được tiêm vaccine, thì một virus với các thay đổi giúp chúng qua mặt được tầng bảo hộ này sẽ xuất hiện và sinh sôi nảy nở.

Để xác định xem liệu một thay đổi nào đó trong virus có tạo ra nguy hiểm hay không, các khoa học gia sẽ nhìn vào những dấu hiệu cảnh báo trong bộ mã gene của virus để xem nó hành xử ra sao trong phòng thí nghiệm, và theo dõi, giám sát việc nó lây lan ở người.

Chúng ta biết những gì về các biến thể khác nhau của virus corona?



Hiện có hàng ngàn loại biến thể khác nhau của Covid đang lây lan trên toàn cầu.

Những biến thể mang các thay đổi có thể sẽ khiến ta lo lắng nhất được gọi là "các biến thể đáng quan ngại", và chúng được các quan chức y tế theo dõi sát sao nhất. Hiện nay gồm:

- Biến thể Anh, hay còn gọi là biến thể Kent (cũng được biết đến với ký hiệu B.1.1.7), là loại hoành hành mạnh ở Anh, với hơn 200.000 ca đã được xác định, và đã lan ra hơn 50 quốc gia. Biến thế này có vẻ như đang lại tiếp tục thay đổi.

Hiện chưa có bằng chứng cho thấy bất kỳ biến thể nào nêu trên gây ra tình trạng ốm bệnh nặng hơn cho đa số những ai bị nhiễm.

Cũng giống như virus đời đầu, nguy cơ vẫn ở mức cao nhất đối với người cao tuổi hoặc có bệnh nền.

Nhưng khi một virus trở nên lây nhiễm dễ dàng hơn và có mức nguy hiểm tương đương, thì bản thân nó sẽ dẫn tới nhiều ca tử vong hơn ở nhóm dân cư không hoặc chưa tiêm vaccine.

Một số nghiên cứu nói rằng biến thể Anh có liên hệ tới nguy cơ gây tử vong cao hơn 30%, tuy nhiên chưa có bằng chứng rõ rệt để chứng minh cho nhận định này.

Lời tư vấn nhằm tránh bị lây nhiễm vẫn được giữ nguyên cho toàn bộ các biến thể khác nhau: đó là cần rửa tay sạch sẽ, duy trì giãn cách xã hội, đeo khẩu trang và thận trọng với việc sử dụng hệ thống thông gió.

Các biến thể mới thay đổi ra sao?



Các biến thể Anh, Nam Phi, Brazil và Ấn Độ đều đã có những thay đổi ở phần protein gai của chúng, là phần mà virus dùng để bám vào tế bào trong cơ thể người.

Một thay đổi, được đặt tên là N501Y - xuất hiện trong một số biến thế trên - có vẻ như khiến virus trở nên dễ dàng bám vào tế bào hơn và dễ lây lan hơn.



Một số chuyên gia nghĩ rằng biến thể Anh/Kent có thể gây lây nhiễm cao hơn tới 70%, tuy nhiên nghiên cứu của Cơ quan Y tế Công xứ Anh nói rằng tỷ lệ này là vào khoảng từ 30 đến 50%.

Các biến thể Nam Phi và Brazil cũng có một thay đổi then chốt, được gọi là E484K, là thay đổi giúp cho virus có thể qua mặt được kháng thể, tức là những phần trong hệ thống miễn dịch giúp cơ thể ta chống lại tình trạng nhiễm trùng.

Các chuyên gia gần đây phát hiện ra rằng một lượng nhỏ các ca mắc biến thể virus Anh cũng đã có những thay đổi.

Biến thể Ấn Độ có một số thay đổi quan trọng (chẳng hạn như L452R) khiến nó có thể dễ truyền sang người khác hơn.

Hiện chưa có đủ bằng chứng để xác định rằng bất kỳ biến thể nào trong những loại gần đây được phát hiện tại Ấn Độ - có một số loại biến thể khác nhau, nhưng trong đó chỉ có một được coi là "biến thể gây quan ngại" - gây ra tình trạng bệnh dịch nghiêm trọng hơn hoặc có thể làm giảm tác dụng của vaccine.







Vaccine hiệu quả với các biến thể khác nhau hay không?

Các loại vaccine hiện thời được được tạo ra để đối phó với những biến thể virus corona thời đầu, nhưng các khoa học gia tin rằng chúng vẫn có tác dụng đối với những biến thể mới, dù mức độ hiệu quả không cao bằng.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy biến thể Brazil có thể chống cự được kháng thể ở những người đã từng nhiễm Covid và do vậy đã có khả năng miễn dịch ít nhiều.

Tuy nhiên, các kết quả ban đầu từ phòng thí nghiệm và dữ liệu thu thập từ thực tế cho thấy vaccine Pfizer có thể bảo vệ chống lại được các biến thể mới, cho dù mức hiệu quả thấp hơn một chút.



Covid-19: Tiêm loại vaccine nào thì tốt?

Một dữ liệu từ nhóm nghiên cứu vaccine Oxford-AstraZeneca nói rằng vaccine này cũng bảo vệ hiệu quả trước biến thể Kent/Anh Quốc. Nó có tác dụng thấp hơn trước biến thể Nam Phi, nhưng vẫn giúp chống được tình trạng bị bệnh nặng.

Một số kết quả ban đầu cho thấy vaccine Moderna có hiệu quả đối với biến thể Nam Phi, tuy việc kích hoạt phản ứng miễn dịch yếu hơn và thời gian có tác dụng bảo vệ đạt được ngắn hơn.

Các chuyên gia tin tưởng rằng các loại vaccine hiện thời có thể được điều chỉnh để đối phó tốt hơn đối với các biến thể mới.

----------