Dòng phim về những điều dung dị mà ý nghĩa

Không phải vô cớ mà cứ đến cuối năm, các đài truyền hình lại dành khá nhiều thời lượng phát sóng các bộ phim Giáng Sinh, từ những bộ phim kinh điển cho đến những bộ phim mới. Nhưng đâu là những nét đặc trưng làm nên dòng phim Giáng Sinh ? Trả lời phỏng vấn của RFI Việt ngữ ngày 16/12/2020, nhà biên kịch Hà Anh Thu, từ Việt Nam giới thiệu :

« Phim Giáng Sinh là một dòng phim mà theo tôi nghĩ là không hề mới. Hầu hết phim Giáng Sinh đều thuộc thể loại phim hài và tình cảm. Cũng có những loạt  phim hành động nhưng những phim này vẫn mang âm hưởng tính hài, tính nhẹ nhàng và cả lãng mạn nữa. Hầu hết đều có happy ending (cái kết có hậu). Cũng có những hỷ nộ ái ố, những buồn vui, những giận hờn và chia ly nhưng cuối cùng vẫn là cái kết rất có hậu và ấm áp, giống như ước nguyện của chúng ta vào mỗi dịp Giáng sinh và năm mới. Đó là mong ước về một cuộc sống hạnh phúc và tươi đẹp hơn.

Nhân vật trong phim Giáng sinh vô cùng đa dạng. Ngoài những nhân vật bình thường, những câu chuyện gia đình bình thường còn có nhân vật  liên quan đến Giáng Sinh như ông già Noel, thậm chí là bà già Noel, các chàng tiên, vị thần mùa đông … Phim Giáng Sinh có rất nhiều đề tài, mà nội dung xoay quanh đó là gia đình, tình bạn, tình yêu, đặc biệt rõ rệt nhất là nhận thức thay đổi rõ rệt của các nhân vật chính trong các bộ phim Giáng Sinh. Vào phim, nhân vật chính thường là mang cảm xúc, nhận thức A, nhưng ở kết phi thì lại mang cảm xúc, nhận thức B. Sự thay đổi này chúng ta có thể đoán trước được, bởi vì hầu hết phim đều có happy ending, thế nhưng vẫn đầy sức cuốn hút và níu chúng ta lại ngồi xem đến phút cuối.

Tại sao lại như vậy ? Thứ nhất là nhạc phim. Âm nhạc trong phim Giáng Sinh đầy rộn ràng, mang đầy âm hưởng của niềm vui, nhưng cũng rất sâu lắng. Thứ hai, bối cảnh phim rất vui mắt, với màu đỏ, màu vàng của vật trang trí, màu xanh của cây thông Noel, màu trắng của tuyết, và khiến ta thấy rạo rực hơn, cảm thấy muốn ôm lấy nhau bên lò sưởi rực lửa và ấm áp. Điều thứ ba mà tôi nghĩ là có thể hấp dẫn chúng ta, đó là sự hài hước, dí dỏm trong phim Giáng Sinh. Ngoài những tình tiết rất vui nhộn, diễn xuất của diễn viên cũng khiến cho ta thấy đôi khi có những điều rất phi lý và ngớ ngẩn nhưng lại làm chúng ta cảm thấy vui, nhẹ nhõm, sảng khoái hơn.

Điều thứ tư, và theo tôi cũng là điều quan trọng nhất, đó là chuyện phim. Đặc trưng của chuyện phim Giáng Sinh là những câu chuyện vô cùng bình dị, gần gũi, chân thực, đến mức đôi khi ta thấy có cả mình trong đó, thậm chí xem phim ta có thể rút ra bài học cho mình, để mình thay đổi theo chiều hướng tích cực hơn. Cái happy ending (kết có hậu) đóng vai trò vô cùng quan trọng, dù có bất cứ chuyện gì xảy đến thì cuộc sống vẫn luôn tươi đẹp. Nếu cánh cửa này đóng lại thì một cánh cửa khác sẽ mở ra. Cái kết của phim Giáng Sinh thì hầu hết đến 99% không chỉ là happy ending, là hạnh phúc mà còn là đầy ắp hy vọng.

Với những tinh thần tuyệt vời như vậy, phim Giáng Sinh trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu vào dịp cuối năm, khi Giáng Sinh về và chúng ta chuẩn bị đón một năm mới ».

Tại Pháp, kể từ tháng 10, đài truyền hình TF1 (với các kênh TF1 và TMC) trình chiếu không dưới 24 bộ phim Giáng Sinh mỗi tuần và kể từ ngày 14/12 vào các ngày trong tuần, mỗi ngày có 3 bộ phim Giáng Sinh được chiếu, thay vì hai phim như trước đó. Trên kênh Europe 1, ông Jonathan Escarpiado, phó giám đốc chuyên trách mua bản quyền phim của đài truyền hình TF1 cho biết từ vài năm nay, khán giả ngày càng hứng thú với dòng phim Giáng Sinh. Trung bình, vào mùa Noel, mỗi ngày đài TF1 thu hút được 1,5 triệu khán giả xem phim Giáng Sinh.

Vậy còn ở Việt Nam, phim Giáng sinh có được chiếu nhiều hay không ? Nhà biên kịch Hà Anh Thu cho biết thêm : « Ở Việt Nam cũng không khác nhiều so với những nơi khác trên thế giới. Vào thời điểm này trên các kênh truyền hình tràn ngập phim Giáng Sinh và hầu hết là phim nước ngoài. Các nhà làm phim Việt Nam có sản xuất phim mới để công chiếu vào dịp Giáng Sinh, không phải đề tài về Giáng Sinh nhưng cũng là đề tài về tình yêu, cũng xoay quanh tình bạn, tình yêu, vui nhộn, lãng mạn và mang kết đẹp, phù hợp với tinh thần Giáng Sinh ». 

2020 : Năm Covid - năm của phim Giáng Sinh

2020 là năm đại dịch, năm phong tỏa, năm đau thương tang tóc cho người dân nhiều nước trên thế giới, từ Trung Quốc đến từ châu Âu, Hoa Kỳ, Mỹ La tinh … Trong bối cảnh đó, phim Giáng Sinh với chuyện phim nhẹ nhàng, tình cảm, lãng mạn với cái kết có hậu dường như là sự lựa chọn lý tưởng của các đài truyền hình để làm dịu nỗi tang thương do dịch bệnh gây ra, đưa người xem tạm thoát ra khỏi thực tại đớn đau, đầy bắt trắc, cũng như làm giảm sự nhàm chán của những tháng ngày phong tỏa dài dằng dặc.

Tại Pháp, không cần chờ đến cuối năm, mà ngay từ hồi mùa xuân, kênh truyền hình M6 đã thông báo phát lại các phim Giáng Sinh trong đợt phong tỏa đầu tiên kéo dài 2 tháng, với hy vọng mang lại không khí nhẹ nhàng, ấm cúng cho giai đoạn cuộc sống bị đảo lộn vì dịch bệnh. Tại Mỹ, kênh truyền hình Hallmark, vốn nổi tiếng với các bộ phim Giáng Sinh lãng mạn, cũng làm điều tương tự.

Theo một thăm dò ý kiến được thực hiện với 2.000 người, do trang mạng People của Mỹ tiến hành, 20% số người được hỏi đã bắt đầu xem phim Giáng Sinh ngay kể từ tháng 08, thậm chí là còn sớm hơn nữa, 37% bắt đầu xem từ tháng 09. Cuộc khảo sát của People cũng cho thấy 80% số người được hỏi khẳng định trong năm 2020 họ xem nhiều phim Giáng Sinh hơn mọi năm. 72% công nhận dòng phim này mang lại cho họ sự thoải mái.

Mạng phim Netflix ngay từ cuối tháng 09 cũng đã quảng bá chào mời khán giả xem phim Giáng Sinh mới. Các con số thống kê của các đài truyền hình cũng nói lên nhiều điều. Chẳng hạn, trên các kênh truyền hình Pháp TF1 và TMC của tập đoàn truyền hình quốc gia tư nhân TF1, phim Giáng Sinh năm nay thu hút 30% lượng người xem đối với nhóm khán giả là nữ giới dưới 50 tuổi, so với con số 22% của năm 2019. Mỗi ngày các phim Giáng Sinh thu hút khoảng 2 triệu khán giả, chiếm 21% tổng số khán giả của TF1 và TMC, con số này mọi năm là khoảng 1,5 triệu/ngày. Jonathan Escarpiado, phó giám đốc chuyên trách mua bản quyền phim của đài truyền hình TF1 gọi đó là một điều « khá đặc biệt ».

Không khí ấm áp và những điều diệu kỳ của Giáng Sinh dường như có thể sưởi ấm trái tim người dân của những nước chịu nhiều tang thương vì dịch bệnh như Mỹ và Pháp. Cũng chính vì được chiếu không chỉ vào mùa Noel nên năm 2020 còn được gọi là năm « không mùa phim Giáng Sinh », bởi cả năm 2020 là « năm của phim Giáng Sinh ».

Phim Giáng Sinh - phương thuốc giảm trầm uất

Đài BFMTV ngày 18/11/2020 dẫn lại nhận định trên NBC News của chuyên gia Mỹ về cách ứng xử, Pamela Rutledge, theo đó phim Giáng Sinh, với lối kể chuyện có thể đoán trước, lấy cảm hứng từ khuôn mẫu của những câu chuyện cổ tích, nhìn cuộc sống rất giản đơn và mang lại cho khán giả sự thoải mái và những giá trị tinh thần. Có cùng một kiểu mô-típ kịch bản, với chuyện phim giản đơn và cái kết kiểu « không thể đoán sai », nhưng với Covid, khi mọi chuyện đều trở nên khó đoán định, thì chính những điều tưởng chừng như bình thường có thể dễ gây nhàm chán cho người xem, lại khiến tâm trí chúng ta dễ chịu hơn.

Tạp chí mạng Slate phiên bản Pháp ngữ ngày 15/12/2020 trích dẫn chuyên gia trị liệu Kati Morton theo đó, « biết được điều gì sẽ xảy ra có tác dụng khiến mọi người thấy rất thư giãn. Những bộ phim Giáng Sinh cho chúng ta thấy một cuộc sống dễ dàng hơn nhiều, thoát khỏi tất cả những gì chúng ta không biết và rất phức tạp trong cuộc sống thường ngày ». Nhà trị liệu Morton hài hước nhận xét : « Tất cả đều được giải quyết chỉ trong vòng một tiếng rưỡi », trong khi ở ngoài đời thực, những vấn đề đó có khi cần nhiều tháng, nhiều năm, thậm chí là cả cuộc đời.

Trong khi đó, nhà trị liệu Saniaah Mayo giải thích với tạp chí mạng Slate là những bộ phim “feel good” khiến mọi người thấy thoải mái như thể loại phim Giáng Sinh có thể có tác dụng như thuốc chống trầm uất, cải thiện tinh thần của người xem trong bối cảnh họ đang phải trải qua giai đoạn khó khăn. Theo một số nhà nghiên cứu, những bộ phim hài lãng mạn như phim Giáng Sinh có thể kích hoạt não bộ người xem tiết ra dopamine, vốn được mệnh danh là « hormone hạnh phúc » và oxytocine, còn được gọi là « hormone tình yêu ».

Còn đối với Tamara Makana Chock, giáo sư chuyên về tâm lý xã hội truyền thông, phim Giáng Sinh đáp ứng nhu cầu tìm thú tiêu khiển trong giai đoạn căng thẳng. Chúng cho phép mọi người thoát khỏi cuộc sống hàng ngày và những áp lực. Mặc dù thường là không thực tế, nhưng phim Giáng Sinh khiến chúng ta được mơ mộng và nghĩ về một thế giới tốt đẹp hơn, một thế giới mà mọi chuyện đều kết thúc có hậu. Đó chẳng phải là mong ước lớn nhất của chúng ta trong thời Covid-19 hay sao !