BTV Tiếng Dân

Tin Biển Đông

Viet Times đưa tin: Eo biển Đài Loan và Biển Đông lại dậy sóng, Trung Quốc và Mỹ cùng phô trương sức mạnh. Trang Đông Phương của Hồng Kông thông báo, sáng nay, hai tàu khu trục USS Curtis Wilbur (DDG-54) và USS John McCain (DDG-56) của Mỹ đi qua eo biển Đài Loan. “Đây là lần thứ hai tàu chiến Mỹ đi qua eo biển Đài Loan trong tháng này, cũng là lần thứ hai Mỹ lại cho cặp đôi tàu chiến đi qua eo biển Đài Loan cùng lúc, sau hơn một năm rưỡi”.

Hành động của Mỹ nhằm đáp lại vụ TQ vừa tổ chức 3 cuộc tập trận ở các khu vực xung quanh đảo Hải Nam và cuộc tập trận ở vịnh Bắc Bộ. Các cuộc tập trận có sự tham gia của tàu tấn công đổ bộ Type 075 đầu tiên của TQ và tàu sân bay Sơn Đông.

Báo Thanh Niên có bài phân tích hậu trường chính trị: Trò dọa nạt cuối năm trên Biển Đông. Trong năm 2020, lợi dụng tình hình đại dịch hoành hành, TQ liên tục tập trận đa quân chủng, với quy mô lớn ở Biển Đông. Hành động của TQ “đã bị cộng đồng quốc tế lên án như những hành vi dọa nạt, đe dọa các bên trong khu vực nhằm đạt được tham vọng chủ quyền ở Biển Đông, bất chấp việc tuyên bố chủ quyền mà Bắc Kinh đưa ra trên Biển Đông đã bị Tòa trọng tài quốc tế bác bỏ vào năm 2016”.

VietNamNet đặt câu hỏi: Ông Biden sẽ tiếp cận với Trung Quốc thế nào? Ông Biden thừa nhận, TQ và Nga là các đối thủ cạnh tranh quyết liệt của Mỹ: “Chúng tôi đã nói về những thách thức chiến lược khác nhau mà chúng ta sẽ đối mặt từ cả Nga và Trung Quốc, và những cải cách mà chúng ta phải thực hiện để tự đặt mình vào vị thế tốt nhất có thể nhằm giải quyết những thách thức đó”.

VTC đặt câu hỏi: Viễn cảnh nào cho châu Á trong năm 2021?  Chuyên gia Collin Koh, thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế Rajaratnam, Singapore, cho rằng, tình hình Biển Đông năm 2021 vẫn sẽ “diễn biến khó lường, có cả hy vọng song cũng không ít thách thức. Sau khi tình hình dịch bệnh COVID-19 được cải thiện với việc các nước trong khu vực bắt đầu tiêm chủng vaccine, Trung Quốc và ASEAN sẽ nối lại đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), vốn bị ngưng trệ do đại dịch”.

Mời đọc thêm: Tàu chiến Mỹ qua eo biển Đài Loan, Bắc Kinh lên án Washington “khiêu khích” (RFI). – Các tàu chiến Mỹ đi qua eo biển Đài Loan, Trung Quốc gọi đó là ‘khiêu khích’ (VOA). Cuộc đối đầu Mỹ – Trung sẽ làm thay đổi quan hệ quốc tế trong năm 2021? (TT). – Ngư dân Indonesia tìm thấy tàu ngầm UUV nghi của Trung Quốc (Zing). 

Tin môi trường

Bộ Tài nguyên – môi trường công bố nguyên nhân ô nhiễm không khí ở Hà Nội, TP.HCM, báo Tuổi Trẻ đưa tin. Bộ TN&MT thừa nhận, thời gian gần đây mức độ ô nhiễm không khí tại một số đô thị lớn ở VN, đặc biệt là Hà Nội và Sài Gòn, có xu hướng gia tăng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và các hoạt động phát triển kinh tế – xã hội. Nguyên nhân chính “do bụi, khí thải từ xe cộ, xây dựng, công nghiệp với lượng thải lớn chưa được kiểm soát hiệu quả” kết hợp với hiện tượng nghịch nhiệt.

Tình hình ô nhiễm ở huyện Mỹ Đức – Hà Nội: Rác thải chất đống gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, theo trang Tài Nguyên và Môi Trường. Một người dân sống gần tỉnh lộ 419 cho biết: “Nhiều ngày qua nhân dân bức xúc trước tình trạng rác thải từ khắp nơi kéo về các điểm tập kết ngày một lớn, ngày một nhiều dần dần chất thành từng đống lớn, đống nhỏ. Theo quy định của UBND thành phố Hà Nội rác thải không được phép để tồn đọng gây ô nhiễm. Tuy vậy, không hiểu vì lý do gì rác tại đây không được các đơn vị cho lực lượng, nhân công xuống thu gom, vận chuyển đi”.

Biến đổi khí hậu đe dọa nhiều diện tích sầu riêng ở Tiền Giang, theo Thông Tấn Xã VN.  Những cây sầu riêng ở tỉnh này liên tục bị đốn hạ do không thích nghi được với tình trạng xâm nhập mặn, một trong các hệ lụy của biến đổi khí hậu. “Cuộc sống của người dân bị ảnh hưởng nặng nề khi không còn nguồn thu nhập chính. Nhiều chuyên gia dự đoán hạn mặn sẽ còn quay trở lại đe dọa diện tích sầu riêng còn lại cũng như diện tích sầu riêng được người dân trồng mới trong thời gian qua”.

VnExpress đưa tin: 2020 là năm nóng nhất từng được ghi nhận ở Pháp. Cơ quan thời tiết Météo-France của Pháp thông báo, nhiệt độ trung bình tại nước này trong năm 2020 đạt 14°C, cao hơn 0,1°C so với kỷ lục năm 2018, bất chấp thời tiết lạnh giá tại một số khu vực ở nước Pháp trong những ngày cuối năm 2020. 

Tin cho biết, “sự gia tăng nhiệt độ ở Pháp là biểu hiện của xu hướng nóng lên toàn cầu. Trong báo cáo tạm thời về biến đổi khí hậu hôm 2/12, Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) xếp 2020 là một trong ba năm nóng nhất lịch sử, bên cạnh 2016 và 2019, với nhiệt độ trung bình toàn cầu cao hơn 1,2°C so với thời kỳ tiền công nghiệp”.

BBC có bài: 7 hành động để cứu môi trường trên Trái Đất từ 2021. Các hành động đó là: 1. Đặt con người và hành tinh lên trên lợi nhuận; 2. Thay dầu lửa bằng năng lượng tái tạo; 3. Chọn lối sống bền vững; 4. Lập các vùng cấm đánh bắt ngoài đại dương; 5. Nuôi trồng thông minh hơn và ăn ít thịt hơn; 6. Bảo vệ rừng; 7. Giúp người dân thoát nghèo nhờ giảm sinh suất. 

Mời đọc thêm: Hải Dương: Cần sớm giải quyết ô nhiễm môi trường tại Công ty giày Cẩm Bình (TNMT). – Bãi biển bị sóng nuốt chửng, Đà Nẵng cảnh báo nguy hiểm (VTC). – Thách thức về biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường (PLTP). – Ứng phó với biến đổi khí hậu là vấn đề sống còn (LĐ). – Cách sống chung với lũ của người dân Bangladesh (BBC). – Năm 2020 đáng ra là năm của hành động vì khí hậu, nhưng cuối cùng lại trở thành đỉnh cao của một thập niên bị lãng phí (CNN). – Các câu chuyện biến đổi khí hậu lớn nhất của năm 2020 (Bloomberg). 

Tin nước Mỹ

Báo Người Việt dẫn tin từ Fox News: Biden sẽ ban hành sắc lệnh thu hồi tất cả quy định ‘cuối trào’ của Trump. Bà Jen Psaki, người phát ngôn của chính phủ Tổng Thống đắc cử Joe Biden thông báo: “Hôm nay, Thứ Tư, 30 Tháng Mười Hai, giống như các chính phủ tiền nhiệm trước đây, chúng tôi tuyên bố chính phủ Biden-Harris sẽ ban hành sắc lệnh vô hiệu hóa tất cả các ‘midnight regulations’ của chính phủ Trump vào buổi trưa, giờ miền Đông, ngày 20 Tháng Giêng”. 

Fox News giải thích, “midnight regulations” là thuật ngữ nói về những quy định được chính phủ sắp mãn nhiệm đưa ra một cách vội vã trong thời kỳ chuyển giao quyền lực. Tin cho biết, ông Biden không chỉ dự định vô hiệu hóa những quy định vội vã được đưa ra trong các tuần cuối cùng của chính quyền Trump, mà còn lập tức tham gia lại thỏa thuận khí hậu Paris và Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO), đảo ngược những gì ông Trump đã làm.  

Báo Lao Động đưa tin: Đề cử lịch sử của ông Joe Biden ở Lầu Năm Góc. Nhóm chuyển giao của Tổng thống đắc cử Joe Biden thông báo, ông Biden đề cử TS Kathleen Hicks làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ, nếu được thông qua thì bà Hicks sẽ trở thành nữ Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đầu tiên của Mỹ. Ông Biden cũng đề cử TS Colin Kahl làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng phụ trách về chính sách. “Đây là cương vị được xem là vị trí dân sự quyền lực thứ 3 trong Lầu Năm Góc”.

Báo Pháp Luật TP HCM có bài: Nhân tố Biden trong căng thẳng Nga – NATO. Theo đó, từ ngày ông Biden chính thức nhậm chức Tổng thống Mỹ đến lúc Hiệp ước New Start hết hạn chỉ có 16 ngày. Nếu không có hiệp ước thay thế thì Nga và Mỹ có thể bị cuốn vào một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân mới. Tin cho biết: “Khả năng Mỹ gia nhập lại sau khi ông Biden nhậm chức rất cao, khi ông đã nói ủng hộ hiệp ước này”.

Từ tháng 11/2020, ông Biden đã đề nghị gia hạn New Start thêm 5 năm nữa mà không cần điều kiện gì. Trong cuộc họp báo thường niên ngày 17/12/2020, ông Putin đã kêu gọi Mỹ gia hạn New Start thêm một năm. “Ông Biden đang được kỳ vọng có thể làm giảm sự căng thẳng giữa NATO và Nga”.

Dịch Covid-19 vẫn đang lan tràn khắp nước Mỹ, báo The Hill có clip: Tổng thống đắc cử Joe Biden lên tiếng cảnh báo, những ngày tồi tệ nhất của dịch Covid-19 có thể vẫn đang ở phía trước.

Báo Người Việt dẫn lời sử gia Michael Beschloss, ‘Di sản’ của Trump là hàng trăm ngàn người đáng lẽ không chết. Sử gia Beschloss nói trong cuộc phỏng vấn của đài MSNBC: “Ông Donald Trump không thể nào xóa nổi thành tích: ‘Người chịu trách nhiệm chính của hàng trăm ngàn người Mỹ đáng lẽ không cần phải chết’… Hàng triệu người Mỹ khác đáng lẽ cũng không bị đau đớn. Đây chính là cảnh Hoàng Đế Nero đốt thành Rome”.

Số ca nhiễm và số người tử vong ở Mỹ luôn đứng đầu thế giới do ông Trump coi thường Covid-19. Tính đến thời điểm hiện tại, nước Mỹ đã có hơn 20 triệu ca nhiễm và hơn 350,000 người tử vong do Covid-19, theo Worldometers. Từ khi dịch bùng phát tới nay, giới chức y tế thường xuyên chỉ trích cách đối phó của ông Trump trước đại dịch. Hàng chục ngàn người ở Mỹ đã không phải bỏ mạng, nếu ông ta chịu lắng nghe các nhà khoa học, giới chức y tế.

Video clip ngày 6/8/2020 của báo The Guardian, ông Trump khẳng định dịch Covid-19 sẽ tự biến mất:

VOA dẫn tin từ báo Politico: Các công ty Mỹ hối thúc USTR giao cuộc điều tra Việt Nam thao túng tiền tệ cho Bộ Tài chính.  Một số công ty Mỹ yêu cầu Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) bỏ cuộc điều tra cáo buộc VN thao túng tiền tệ vốn có thể dẫn tới việc Mỹ áp thuế lên hàng loạt sản phẩm VN, đồng thời giao trách nhiệm điều tra lại cho Bộ Tài chính. Bởi vì “bất cứ hành động nào của USTR tại thời điểm này đều có nguy cơ phá vỡ đòn bẩy của Bộ Tài chính với Việt Nam”.

Mời đọc thêm: Tổng thống đắc cử sẽ hành động đối phó ông Trump ngay sau khi nhậm chức, thêm một ‘lần đầu tiên’ dưới thời ông Biden (TG&VN). – Joe Biden sẽ đình chỉ toàn bộ quyết định của Trump ngay khi nhậm chức (GT). – Bầu cử Thượng viện ở Georgia: Ông Biden, bà Harris nỗ lực vận động giờ chót (LĐ). – Tổng thống Nga Putin viết gì trong thư riêng gửi ông Joe Biden? (TP).

– California xác nhận ca nhiễm biến thể COVID-19 đầu tiên (NV). – Thống kê sốc: Cứ 17 người Mỹ có 1 người mắc COVID-19 (TT). – Mỹ có thể mở rộng yêu cầu xét nghiệm với mọi du khách quốc tế (PLTP). – Nước Mỹ 2020: một năm nhiều biến động — Những điều nước Mỹ “không thể quên” trong năm 2020 đầy biến động (VOV).

Thế giới đón năm 2021

Thông Tấn Xã VN đưa tin: Các quốc gia trên thế giới bắt đầu đón mừng Năm mới 2021. Tin cho biết, vào lúc 17h hôm nay, giờ VN, “tiếng chuông chào đón Năm mới ở đảo Tonga, đảo Christmas của CH Kiribati và Tây Samoa vang lên. Sau đó một giờ, New Zealand đã chính thức bước sang năm mới 2021 với màn bắn pháo hoa và trình diễn ánh sáng kéo dài 5 phút diễn ra tại Cầu cảng Auckland và Tháp Sky”.

Tại Australia, các thành phố bờ Đông châu lục gồm Melbourne, Sydney và Canberra sẽ là những nơi đón 2021 đầu tiên. Do dịch Covid-19, sự kiện bắn pháo hoa mừng năm mới tại TP Sydney đã phải thu nhỏ quy mô đáng kể, nhằm hạn chế đám đông tụ tập. Các nước Đông Á và Đông Nam Á như TQ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Triều Tiên, VN, Indonesia, Malaysia, Thái Lan… sẽ lần lượt đón năm mới đêm nay, theo giờ VN.  

Hãng tin Reuters có clip: New Zealand đón năm mới với màn trình diễn pháo hoa.

Mời đọc thêm: 10 sự kiện nổi bật thế giới năm 2020 (LĐ). – Chuyện gì đã xảy ra với thế giới trong năm 2020 (Zing). – Giao thừa khác lạ khắp thế giới giữa đại dịch (VNE). – Thế giới đón năm mới giữa nỗi lo Covid-19 (VNN). – Sydney bắn pháo hoa rực rỡ đón năm mới 2021 (DT). – Chào 2021: Úc bắn pháo hoa nhưng người dân không được tụ tập xem (TT). – Những lời chúc mừng năm mới 2021 hay và ý nghĩa nhất bằng tiếng Anh (LĐ). 

***

Thêm một số tin: 2021: Kinh tế VN từ 1975 đến đổi mới nhu cầu cải cách sắp tới (BBC). – Nguyên nhân ban đầu vụ thảm án kinh hoàng chiều cuối năm ở Bình Dương (VOV). – Thỏa thuận đầu tư : EU đã “bán một phần linh hồn” cho Trung Quốc? — Thỏa thuận đầu tư với Liên Âu: Báo Trung Quốc phớt lờ hồ sơ lao động cưỡng bức (RFI). 

 RFI

Trong không khí cảnh giác cao độ với đại dịch Covid-19, hôm nay, 31/12/2020, hàng tỉ người trên thế giới phải đón năm mới 2021 tại nhà, trong lúc các biện pháp phòng dịch được siết chặt tại đa số các quốc gia, khu vực, với mức độ nghiêm ngặt khác nhau tùy theo tình hình dịch tại chỗ.

Đại dịch Covid - với ít nhất 1,7 triệu người tử vong, và khoảng 80 triệu người dương tính với virus – khiến đa số các hoạt động mừng Năm Mới tập hợp đông người bị hủy bỏ. Từ Sydney, nước Úc, thành phố lớn đầu tiên đón Năm Mới, đến Roma, nước Ý, tuyệt đại đa số dân chúng sẽ thưởng thức các màn pháo hoa, trình diễn, qua vô tuyến truyền hình hay màn hình máy tính, nếu  các hoạt động nói trên vẫn được duy trì.

Theo AFP, tại Sydney, hội pháo hoa nổi tiếng mừng Năm Mới vẫn diễn ra, nhưng gần như sẽ không có người tham dự tại chỗ, sau khi phát hiện một ổ dịch Covid mới với 150 người bị lây nhiễm. Kế hoạch cho phép 5.000 người làm việc trên tuyến đầu chống dịch, được tham dự hội pháo hoa, để tri ân các đóng góp của họ, rút cục đã bị hủy bỏ. Đa số người dân Sydney đón giao thừa tại nhà, với không quá 5 người tham dự, theo quy định.

Tại Roma, thủ đô nước Ý, quốc gia châu Âu đầu tiên là nạn nhân của đại dịch đến từ Vũ Hán, dân chúng sẽ thưởng thức qua truyền hình các màn trình diễn tại Circus Maximus, sân vận động lâu đời nhất của thành phố. Nước Ý, nơi mà những bức hình về các xe tải chở người chết và các nhân viên y tế kiệt sức trong cuộc chiến với đại dịch Covid đã khiến toàn thế giới thức tỉnh trước mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng, sẽ phải tiếp tục sống trong phong tỏa cho đến ngày 7 tháng Giêng năm tới, với lệnh giới nghiêm được áp dụng từ 22 giờ.

Mỹ : Gần 4.000 người chết trong 24 giờ

Tình hình đặc biệt căng thẳng tại Hoa Kỳ, với 3.927 người chết trong ngày 30/12. Vac-xin mang lại hy vọng cho việc đẩy lùi đại dịch. Chiến dịch tiêm chủng được khởi sự tại Mỹ từ hai tuần nay, với gần 2,8 triệu người được tiêm mũi đầu tiên, đã không giúp ngăn chặn đà tăng vọt của dịch. Chỉ riêng trong ngày hôm qua, nước Mỹ đã có thêm hơn 189 nghìn ca nhiễm. Bác sĩ Anthony Fauci, nhà miễn dịch học nổi tiếng của Mỹ, hôm Chủ Nhật vừa qua dự đoán là đối với nước Mỹ, đỉnh dịch còn đang ở phía trước.

Tại Brazil, quốc gia đứng thứ hai về số người chết do Covid (với hơn 190.000 người), các bác sĩ lo ngại một làn sóng dịch mới. Trên các mạng xã hội lan truyền các đoạn video người dân tham dự các cuộc hội hè nhưng không đeo khẩu trang, trong lúc truyền hình phổ biến hình ảnh cảnh sát đóng cửa một số quán bar chật cứng khách hàng.

Tại châu Âu, tình hình đặc biệt nghiêm trọng ở Đức, với gần 1.130 người chết trong vòng 24 giờ. Đây là con số kỷ lục. Cũng trong ngày hôm qua, hơn 22.500 trường hợp nhiễm virus được phát hiện tại Đức. Các biện pháp siết chặt và phong tỏa một phần có thể được triển hạn sau ngày 10/01/2021. Nước Anh cũng có 50.000 ca nhiễm trong hai ngày gần đây.

Tại châu Á, chính quyền Nhật Bản sẵn sàng ban hành tình trạng khẩn cấp mới, nếu dịch vẫn tiếp tục lan rộng. Hôm qua, Nhật có thêm hơn 3.800 ca nhiễm mới. Thái Lan, quốc gia láng giềng với Việt Nam, phát hiện thêm 194 ca nhiễm mới trong ngày hôm nay.

Trung Quốc : Phát hiện ca nhiễm virus biến thể đầu tiên

Tại Trung Quốc, hôm nay, cơ quan phòng chống dịch bệnh (CDC) khẳng định đã phát hiện một ca nhiễm virus corona biến thể tại Anh Quốc đầu tiên. Đó là một nữ sinh viên Trung Quốc du học từ Anh trở về nước. Theo cơ quan y tế Trung Quốc, virus biến thể nói trên xâm nhập vào Trung Quốc là một « mối đe dọa nghiêm trọng ». Virus biến thể ở Anh Quốc được coi là có mức độ lây nhiễm cao hơn nhiều so với virus hiện nay.

Trong những ngày gần đây, chính quyền Việt Nam liên tục thông báo các biện pháp siết chặt nhập cảnh trái phép từ Trung Quốc và Cam Bốt, để giảm bớt nguy cơ dịch bệnh xâm nhập từ bên ngoài. Hôm qua, Công An tỉnh An Giang Việt Nam, thông báo chuẩn bị hoàn tất hồ sơ khởi tố vụ án tổ chức đưa người vượt biên trái phép, liên quan đến bệnh nhân Covid 1440. 

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Ly cà phê của bạn ra sao nếu Colombia có dịch bệnh?

Con tàu nước Anh và hành trình lịch sử khám phá thế giới

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

"Đây là nơi mở quán cà phê đầu tiên của London, mang biển hiệu cái đầu của Pasqua Rosee, hồi năm 1652," là nội dung được vinh dự ghi trên tấm biển.

Lội bùn lùng cổ vật và kho báu ở sông Thames, London

Sealand, 'Cuba ngoài khơi' phía đông nước Anh

Đảo South Georgia, thiên đường nơi địa cực

Tấm bảng gốm kỷ niệm nằm ngay bên ngoài các bức tường của Xưởng rượu Jamaica có từ thời Victoria nằm ngay trung tâm ngõ hẻm St Michael quanh co.

Pasqua Rosee là người hầu gốc Armenia của thương gia người Anh Daniel Edwards, người làm việc cho Công ty Levant, công ty từng độc quyền thương mại giữa Anh với Đế chế Ottoman.

Năm 1652, Rosee mở một quầy hàng cà phê ở sân nhà thờ St Michael để phục vụ những vị khách của Edwards.

Rồi Edwards cảm thấy không thoải mái với cảnh tiếp đón khách khứa trong nhà mình, cho nên nhà kho của Rosee, nằm ở vị trí thuận tiện gần trung tâm thương mại Royal Exchange, đã trở thành tụ điểm nơi các thương gia của London gặp gỡ mỗi ngày.

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Chỉ trong vòng một đến hai năm, doanh thu từ việc bán thức uống tăng cường hưng phấn này đủ để Rosee nâng cấp quầy hàng nhỏ thành một quán cà phê trong ngõ.

Chuyến hành trình dài đến London của cà phê đã bắt đầu trước đó hàng trăm năm, từ những ngọn đồi ở đông bắc châu Phi.

Theo cuốn sách của Jeanette M Fregulia, 'A Rich and Tantalizing Brew: A History of How Coffee Connected the World' (Thức uống tuyệt hảo và đầy hấp dẫn: Cà phê đã kết nối thế giới như thế nào), vào thế kỷ thứ 9, chàng chăn dê người Ethiopia tên là Kaldi nhận thấy bầy dê thường nô đùa đặc biệt vui vẻ sau khi chúng gặm một loại quả mọng của loài cây mọc thành bụi, vì vậy chàng quyết định tự mình thử xem sao.

Khi Kaldi nếm thử loại quả này, truyền thuyết kể rằng "chàng đã làm thơ văn và ca nhạc tuôn trào lai láng".

NGUỒN HÌNH ẢNH,THOMAS LEWTON

Theo Judith Hawley, giáo sư chuyên về văn học thế kỷ 18 từ trường Royal Holloway thuộc Đại học London, lại có các dị bản của câu chuyện kể rằng một vị thầy tế hay thầy tu gì đó tình cờ gặp Kaldi sau khi chàng ăn quả mọng này và nhận thấy tác dụng kích thích tinh thần của nó.

Sau khi tự mình ăn thử, vị tu sĩ đó đã có thể thức trắng đêm để cầu nguyện. Chẳng bao lâu, cà phê bắt đầu trở thành một thức uống phổ biến giúp các tín đồ tôn giáo tỉnh táo và chăm lo việc thờ phượng suốt đêm cho đến tận đầu giờ sáng.

"Điều này đặc biệt quan trọng đối với đạo Sufi (dòng Hồi giáo Mật tông, hay còn gọi là Hồi giáo huyền bí), cà phê là thứ giúp các vị tu sĩ thực hiện được những động tác xoay tròn đầy huyền bí," Hawley giải thích.

Đến thế kỷ 16, cà phê đã vươn tới Constantinople và trở thành một thứ thực phẩm thiết yếu trong văn hóa hiếu khách của Đế chế Ottoman, nơi các quán cà phê đầu tiên ra đời như không gian để cánh đàn ông gặp gỡ và thư giãn vào các buổi chiều.

Là một trong những thức uống không cồn trong các hoạt động giao tế xã hội đầu tiên ở Đế chế Ottoman, cà phê được phục vụ ở bất cứ nơi nào có đàn ông gặp gỡ thương thảo chuyện buôn bán, và tập quán thưởng thức cà phê này dần dần lan rộng tới phương Tây.

Nhiều thập kỷ sau, khi cà phê lần đầu tiên xuất hiện tại Đông Âu, Ý và sau đó ở Anh, thức uống này còn được sử dụng như một loại thuốc cho hàng loạt bệnh tật, từ gút đến sỏi thận, theo Jonathan Morris, giáo sư lịch sử hiện đại tại Đại học Hertfordshire.

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Theo Morris, cà phê ban đầu được uống ở Anh vào thế kỷ 17 có vẻ giống như cà phê Thổ Nhĩ Kỳ thời nay, dù cho họ phải dùng cà phê không còn được tươi mới do phải vận chuyến khá xa từ các trung tâm chế biến của nhà máy ở Mocha (Yemen ngày nay).

Mặc dù có vị đắng, nhưng nó được hầu hết những người uống ở Anh thời kỳ đầu ca ngợi tác dụng làm tăng độ hưng phấn.

Có một nhận xét, được ghi lại trong cuốn sách của Morris, Coffee: A Global History ('Cà phê: Lịch sử Toàn cầu'), đã mô tả cà phê là "một loại đồ uống kiểu Thổ Nhĩ Kỳ… nóng và vị đắng khó uống nhưng tốt cho sức khỏe sau khi thưởng thức".

Quán cà phê của Rosee nhanh chóng phát đạt, một phần là do nó nằm ở trung tâm tài chính và thương mại bắt đầu trên đà phát triển của thành phố.

Cuốn sách của Morris ghi chép rằng những người chủ các quán rượu lân cận phàn nàn là Rosee đã cướp khách của họ, khi các thương gia đổ về tụ tập để nhâm nhi thức uống mang lại hưng phấn dưới mái hiên của quầy hàng nhỏ và sau đó là ngồi cả ngày bên trong cửa hàng ốp gỗ của Rosse.

Văn hóa uống cà phê của London nhanh chóng lan rộng ra ngoài khu vực ngõ hẻm St Michael, khi các quán cà phê thay thế các quán rượu trở thành không gian cho các doanh nhân giao lưu.

Đến năm 1663, chưa đầy một thập kỷ sau khi quầy hàng đầu tiên của Pasqua Rosee khai trương, đã có đến 83 quán cà phê ở London. Những quán này ban đầu này hầu như chỉ có khách hàng là nam giới.

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

"Tôi nghĩ điều này xuất phát từ mong muốn của cánh đàn ông thích trò chuyện về kinh doanh - cho dù họ làm việc trong lĩnh vực luật pháp hay buôn bán, hay trong mảng tân khoa học," Hawley nói. "Các quán cà phê cung cấp một số thứ mà các quán rượu không có được."

Trong một không gian bình đẳng hòa đồng độc đáo, cánh đàn ông tụ tập quanh chiếc bàn dài tại hầu hết các quán cà phê để bàn chuyện làm ăn, nhưng cũng để thảo luận về tin tức, chính trị và những ý tưởng.

Sự bùng nổ của các quán cà phê trên khắp London diễn ra vào đúng thời kỳ đầu của phong trào Khai sáng, và các quán cà phê đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển đó.

"Sự kết hợp giữa đọc tin tức báo chí, thảo luận và chia sẻ ý tưởng cực kỳ quan trọng đối với sự lan truyền mạnh mẽ của quán cà phê trong thời kỳ kiến thức gia tăng nhanh chóng," Hawley giải thích.

Đây cũng là nơi khai sinh ra các dòng văn học ở Anh, theo đó Hawley cho rằng "quán cà phê được đưa lên mặt báo" dưới dạng các bài tiểu luận.

Các tạp chí định kỳ Tatler và The Spectator lần lượt được thành lập vào năm 1709 và 1711, thông qua việc thu thập các câu chuyện từ quán cà phê - càng khiến những địa điểm này trở thành nơi đầu tiên để tìm hiểu tin tức nóng hổi nhất.

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Tuy nhiên, một số người cho rằng sự chia sẻ cởi mở về tin tức và các ý tưởng chính trị là mối đe dọa đối với vương quyền.

Năm 1675, các quan cận thần của Vua Charles II đã tìm cách đàn áp, đóng cửa các quán cà phê với lý do những nơi này "gây tác động xấu và nguy hiểm".

Nhà vua lo sợ rằng cà phê có thể kích động nổi loạn hoặc dùng bạo lực chống đối ngai vàng, cho nên đã ra lệnh "đóng cửa hoàn toàn các quán cà phê", mặc dù sau đó nhà vua đã rút lại lệnh cấm hai ngày trước khi nó có hiệu lực, Brian Cowan viết trong cuốn sách The Social Life of Coffee: The Emergence of the British Coffeehouse (Đời sống xã hội của cà phê: Sự trỗi dậy của quán cà phê ở Anh).

Bên ngoài London, các quán cà phê mọc lên khắp nơi ở các thành phố cảng như Bristol, York và Norwich, nơi phát triển mạnh mẽ văn hóa đọc, viết trong các quán cà phê.

Theo Cowan, các quán cà phê đã trở thành một phần thiết yếu của sự hiểu biết toàn cảnh về "thời kỳ phục hưng đô thị" ở Anh vào lúc những tranh luận công khai đang ảnh hưởng theo hướng làm xoay trục sự phát triển của văn hóa dân chủ và sự văn minh.

Những khách hàng quen của quán cà phê luôn ý thức giữ gìn phong thái lịch sự, vì người ta tin rằng cách cư xử nhã nhặn tạo điều kiện cho khả năng lập luận khoa học. "Cuộc cách mạng tư sản" này, Cowan giải thích, trùng hợp với "cuộc cách mạng thương mại" và sự phát triển của buôn bán ở hải ngoại.

Tuy nhiên, ngoài mối đe dọa đến chế độ chính trị, cà phê cũng được cho là gây ảnh hưởng xấu tới độ nam tính của đàn ông Anh. Một số người cho rằng quán cà phê khiến đàn ông trở nên yếu đuối hơn.

"Đàn ông mà buôn chuyện như phụ nữ vậy, và sau đó, khi họ về nhà… thì chẳng được tích sự gì... quán cà phê đã khiến cánh đàn ông trở thành đám vô dụng," Hawley giải thích về nhận thức phổ biến vào thời điểm đó.

Theo Cowan, một số người chỉ trích thậm chí còn cho rằng các quán cà phê khiến cho các ông hành xử như thể phụ nữ - một cách suy nghĩ còn tồn tại dai dẳng suốt tận nhiều thập niên sau đó.

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Khi cà phê tiếp tục lan tỏa khắp châu Âu vào thế kỷ 17, các nước thực dân đã thành lập đồn điền cà phê ở các nước thuộc địa để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng ở chính quốc.

Theo Morris, Pháp trở thành một trong những nhà sản xuất lớn nhất, trồng cà phê trên khắp vùng Saint-Domingue (Haiti ngày nay).

Đến thời thập niên 1760, những người nô lệ ở Saint-Domingue sản xuất ra hơn một nửa sản lượng cà phê toàn cầu.

Khi các ý tưởng Khai sáng lan truyền đến Saint-Domingue, những người nô lệ bắt đầu lên tiếng về quyền của họ, dẫn đến cuộc cách mạng Haiti và năm 1804 đã khai sinh nền độc lập của đất nước non trẻ mà người da đen chiếm đa số.

Việc giải phóng những người từng là nô lệ ở Haiti là một bước ngoặt đối với cà phê trên toàn thế giới.

Theo Morris, với 1.000 đồn điền bị phá hủy, ngành công nghiệp cà phê của Haiti sụp đổ.

Việc uống cà phê sau đó đã giảm trông thấy ở Anh, đặc biệt là khi việc uống trà trở nên phổ biến hơn.

Trong thời gian đầu thế kỷ 19, Anh mở rộng sản xuất cà phê ở Ceylon (Sri Lanka) và Ấn Độ, nhưng một đợt bùng phát dịch bệnh đốm lá do nấm Hemileia vastatrix đã phá hủy các đồn điền cà phê ở cả hai thuộc địa này trong suốt một thập niên.

Do đó, các đồn điền chuyển sang trồng chè, củng cố vị thế của trà trong việc trở thành thức uống được lựa chọn vững chắc ở Anh.

Do sở thích về thức uống thay đổi ở Anh trong nửa sau của thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, các quán cà phê cũng trở nên kén khách hơn.

Một số nơi, chẳng hạn như những khu xung quanh St James ở London, các quán cà phê tiến hóa thành những địa điểm dành riêng cho giới tinh hoa, chỉ các hội viên tham gia cờ bạc mới được vào.

"Mọi người phê phán rằng cà phê làm lãng phí thời gian vô bổ, khi người ta cứ ngồi nhâm nhi trong lúc lẽ ra phải làm việc. Mọi người cũng trách cứ rằng đó là thức uống xa xỉ quái đản, khiến cả nước phí phạm tiền bạc vào thứ sản phẩm không có tí giá trị dinh dưỡng gì. Việc liên hệ nỗi sợ hãi tâm sinh lý trước những tác động mà cà phê gây ra đối với mức độ nam tính của đàn ông Anh đã trở thành cái cớ cho sự thù địch đối với các quán cà phê," Markman Ellis, giáo sư nghiên cứu về thế kỷ 18 tại Đại học Queen Mary ở London, cho biết.

Sự sụt giảm ghê gớm trong lượng cà phê được tiêu thụ ở Anh vào thế kỷ 19 xảy ra cùng lúc với việc cà phê cất cánh ở Bắc Mỹ, với việc Brazil trở thành nhà sản xuất cà phê chủ chốt, dựa trên sức lao động của nô lệ người gốc Phi.

Theo Hawley, ở Anh, "cà phê chưa bao giờ hồi phục hoàn toàn" để trở lại vị trí hàng đầu mà nó đã có được từ thuở ban đầu xuất hiện, khi nó lần đầu tiên được đưa tới ở Quần đảo Anh hồi thế kỷ 17.

Cho đến thập niên 1820, trong khi Anh và cả các nước trong Vương quốc Anh phần lớn trở thành các nơi uống trà phổ biến thì sự tái xuất hiện của văn hóa cà phê và quán cà phê ở Anh lại là hiện tượng không thể phủ nhận trong những thập kỷ gần đây.

NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Ngày nay, có vẻ như mọi thị trấn của Anh đều có chuỗi thương hiệu cà phê quốc tế và các quán cà phê espresso phù hợp cho việc chụp hình đăng lên Instagram mọc lên nhan nhản, và bạn có thể nói đây là "làn sóng cà phê thứ ba".

Sự phổ biến của các quán cà phê Anh theo phong cách Ý đã khiến các loại cà phê espresso, cappuccino và latte trở thành thức uống quen thuộc của Anh. Trong thập kỷ vừa qua, nhiều quán rượu thậm chí đã bắt đầu phục vụ cà phê vào ban ngày để cạnh tranh trong thị trường khá mới mẻ này.

"Chúng ta có thể xác định thời điểm quán cà phê đương đại bùng nổ trở lại là vào giữa những năm 1990, đó là thời điểm mà nó thực sự phát triển," Morris giải thích về sự tái sinh của văn hóa quán cà phê tại Vương quốc Anh, khi các chuỗi như Costa Coffee và Caffè Nero hình thành ở đây. "

"Các quán cà phê mở ra nhiều bao nhiêu thì quán rượu lại đóng cửa nhiều bấy nhiêu; số lượng quán rượu giảm dần theo năm tháng, trong khi số quán cà phê tăng lên. Trên thực tế, quán cà phê đã kế thừa không gian xã hội từ quán rượu truyền thống."

Hơn 350 năm sau khi Pasqua Rosee mở quầy hàng khiêm tốn ở London, có vẻ như các quán cà phê một lần nữa đang lấy lại vai trò ban đầu, là không gian để người Anh gặp gỡ giao lưu, truyền bá tin tức và chia sẻ những ý tưởng mới.

Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Travel.