Hai tập đoàn năng lượng hàng đầu Việt Nam và công ty dầu khí ExxonMobil của Mỹ chuẩn bị hoàn thành đàm phán hợp đồng bán khí từ mỏ Cá Voi Xanh (Blue Whale), dự án năng lượng ngoài khơi lớn nhất của Việt Nam từng được cho là gặp khó khăn trước sức ép của Trung Quốc.

Hồi tháng 9 năm ngoái, trong bối cảnh tàu hải cảnh Trung Quốc đưa một tàu thăm dò vào khu vực Bãi Tư Chính mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền, đã xuất hiện các đồn đoán về việc tập đoàn ExxonMobil rút lui khỏi dự án giữa lúc có tin nói rằng Bắc Kinh “gây áp lực” với Hà Nội về các dự án dầu khí với nước ngoài trên Biển Đông. Bộ Ngoại giao Việt Nam ngay sau đó lên tiếng phủ nhận những thông tin rằng ExxonMobil sẽ bán 64% cổ phần trong dự án này.

Tạp chí Năng lượng Việt Nam hôm 21/7 trích thông tin từ Ban chỉ đạo Quốc gia về Phát triển Điện lực cho biết Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang phối hợp với ExxonMobil “khẩn trương hoàn thành đàm phán và thống nhất các hợp đồng, thoả thuận mua bán khí, điện” trong đó mục tiêu hoàn thành đàm phán các hợp đồng bán khí vào cuối năm nay.

Cụ thể, PVN, EVN phối hợp với ExxonMobil khẩn trương hoàn thành đàm phán và thống nhất các hợp đồng, thỏa thuận mua bán khí, điện của các dự án Nhà máy điện miền Trung 1 và 2, Dung Quất 1 và 3 đảm bảo tính đồng bộ giữa các hợp đồng, theo tạp chí của Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam.

Từ năm 2009, ExxonMobil và PetroVietnam hợp tác thăm dò mỏ “Cá Voi Xanh” “nằm cách bờ biển miền Trung Việt Nam khoảng 80km” mà tập đoàn Mỹ cho rằng có khả năng “thúc đẩy tăng trưởng kinh tế” của quốc gia nằm ở Đông Nam Á. Tuy nhiên vị trí của mỏ này nằm ngay gần đường ‘lưỡi bò’ 9 đoạn mà Trung Quốc đơn phương đưa ra để tuyên bố chủ quyền trên hầu hết Biển Đông nhưng bị toà quốc tế ở La Haye bác bỏ hồi năm 2016.

Trước đây, ExxonMobil từng khẳng định với VOA rằng dự án Cá Voi Xanh, dự tính tạo ra 20 tỷ USD cho nguồn thu của chính phủ Việt Nam từ nguồn dự trữ khí ga có thể cung cấp điện cho một thành phố tương đương với Hà Nội trong vòng hơn 20 năm, “không nằm ở vùng có tranh chấp.”

“Dường như Việt Nam đang vô cùng muốn giữ được dự án Blue Whale (Cá Voi Xanh) của ExxonMobil,” nhà nghiên cứu Bill Hayton của viện nghiên cứu Chatham House ở Anh nhận định trong một đăng tải trên trang Twitter cá nhân về thông tin mà tạp chí Năng Lượng đưa ra. “PetrolVietnam (PVN) và Điện lực Việt Nam (EVN) có thể đã được yêu cầu phải đưa ra những điều khoản thương mại tốt hơn nhiều như một sự khích lệ. Chưa có thoả thuận nào – nhưng mong đợi thêm thông báo trong những tháng tới.

Việt Nam được cho là phải dừng hai dự án hợp tác thăm dò dầu khí với Repsol, công ty dầu khí Tây Ban Nha, trước sức ép của Trung Quốc chỉ trong vòng chưa đầy 1 năm, từ 2017 đến 2018.

Mỹ trong thời gian gần đây nhiều lần lên tiếng cáo buộc Trung Quốc là đã “bắt nạt” Việt Nam và các quốc gia có tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông trong các hoạt động khai thác dầu khí ngoài khơi vùng biển có tranh chấp. Trong tuyên bố chung giữa các bộ trưởng Mỹ và Úc đưa ra hôm 28/7, hai bên đều “ủng hộ các quyền của những bên tuyên bố chủ quyền được khai thác cá nguồn tài nguyên ngoài khơi một cách hợp pháp, bao gồm các dự án dầu khí lâu đời cũng như các hoạt động đánh bắt cá trên Biển Đông, mà không bị quấy rầy hay cưỡng bức.”