Theo RFA 

Theo ghi nhận của giới luật sư tại Việt Nam thì rất nhiều những vụ án oan sai, trong đó có những vụ án giết người được cơ quan tố tụng dàn xếp bằng hình thức thỏa hiệp nhận tội để bị can được tòa tuyên án bằng thời gian đã bị tạm giam.

Đài RFA ghi nhận thông tin vừa nêu qua trường hợp Phạm Duy Lăng nhận tội “giết người” sau 11 năm kêu oan, cũng như tìm hiểu xem liệu rằng sẽ có một sự dàn xếp nào phía sau phiên tòa trong vụ án tử tù Hồ Duy Hải?

Phạm Duy Lăng nhận tội sau 11 năm kêu oan

TAND tỉnh Bình Phước, vào ngày 29/4, mở phiên tòa sơ thẩm xét xử bị can Phạm Duy Lăng (30 tuổi) trong một vụ án giết người và bị can đã kêu oan hơn 11 năm qua.

Theo cáo trạng, vụ án mạng xảy ra ngày 23/3/2009 trong cuộc ẩu đả giữa hai nhóm thanh niên do có nảy sinh gây hấn tại một đám cưới, ở huyện Bù Đăng. Nạn nhân là Trương Thanh Thức (sinh năm 1990) đã bị Phạm Duy Lăng mang giày da đá mạnh vào đầu khoảng 2,3 cái trong lúc bị ngã xuống đường do đánh nhau và được đưa đi cấp cứu; tuy nhiên đã bị tử vong 3 ngày sau đó.

Vụ án này được nói là đã kéo dài trong nhiều năm do bị can Phạm Duy Lăng liên tục kêu oan, không thừa nhận hành vi phạm tội giết người của mình trong các phiên tòa.

TAND cấp cao tại TP.HCM, hồi tháng 10/2018, ra quyết định bản án hình sự phúc thẩm, tuyên hủy bản án hình sự sơ thẩm của TAND tỉnh Bình Phước đã tuyên trước đó vào tháng 7/2016 để giải quyết theo thủ tục chung.

Luật sư Phạm Công Út, một trong các luật sư tham gia bào chữa cho bị can Phạm Duy Lăng, cho biết Tòa án tỉnh Bình Phước đã tuyên án 14 năm tù giam đối với Phạm Duy Lăng, với cáo buộc gây ra cái chết cho Trương Thanh Thức. Luật sư Phạm Công Út nhấn mạnh tội giết người là rất nặng. Tuy nhiên, bởi do chứng cứ phạm tội của Phạm Duy Lăng không đủ mạnh nên Hội đồng xét xử đã tuyên mức án như thế. Mặc dù vậy, Phạm Duy Lăng cùng gia đình một mực kêu oan và kháng cáo phúc thẩm.

Luật sư Phạm Công Út kể lại cuộc gặp gỡ với Phạm Duy Lăng, khi ông nhận tham gia bào chữa thiện nguyện cho bị can trong thời gian kháng cáo phúc thẩm bị kéo dài quá thời hạn tố tụng nhiều năm.

“Khi tôi vào trong trại giam gặp Phạm Duy Lăng, thanh niên mới 21-22 tuổi mà giống như ông cụ già tức tai lãng mắt mờ, không nhìn thấy rõ luật sư của mình. Bảo ký tên thì Lăng nói mắt bị mờ lắm. Để trả lời thì Lăng nghe cũng không rõ luôn vì bị lãng tai. Hỏi vì sao bị mắt mờ tai lãng, mà phải hỏi nhiều lần thì Lăng mới trả lời là Lăng bị biệt giam trong 4 bức vách của phòng tối, không thấy ánh sáng mặt trời. Thành ra khi ra ngoài khỏi cửa buồng giam để gặp luật sư thì bị chóa ánh sáng nên Lăng nhìn không được rõ. Còn tai bị lãng là do bị giam lâu ngày trong phòng biệt giam và không được rái tai, giống mấy người bị lãng tay bởi rái tai đóng dày đặc, nên Lăng cũng nghe không rõ. Lúc đó phải nói rằng tôi rất là phẫn nộ và tôi đã đăng vụ việc này lên Facebook. Sau khi thông tin được tôi đăng lên, Lăng được chuyển phòng, không bị biệt giam nữa.”

Sau 11 năm 25 ngày kêu oan, bị can Phạm Duy Lăng thừa nhận hành vi phạm tội giết người trong phiên tòa sơ thẩm của TAND tỉnh Bình Phước, được mở lại vào hôm 29/4/2020. Truyền thông trong nước tường thuật rằng bị can Phạm Duy Lăng đã lý giải về việc kêu oan, chối bỏ tội lỗi gây ra là do sợ nhận mức án tử hình.

TAND tỉnh Bình Phước tuyên án 11 năm và 25 ngày tù giam sau khi Phạm Duy Lăng nhận tội giết người. Thời hạn tuyên phạt tù bằng với thời gian đã tạm giam bị can Phạm Duy Lăng trước đó.

Những sự dàn xếp “thầm kín” phía sau phiên tòa

Luật sư Phạm Công Út, vào tối ngày 15/5 xác nhận với RFA rằng Phạm Duy Lăng đã nhận tội sau hơn 11 năm kêu oan là do bị áp lực bởi sự thỏa hiệp. Luật sư Phạm Công Út trình bày chi tiết:

“Phạm Duy Lăng ra tòa kêu oan. Kêu oan xong rồi họ biệt giam. Biệt giam cho đến giai đoạn phúc thẩm, kéo dài trong nhiều năm đến bây giờ mới xử. Và có một sự thỏa hiệp rằng đừng kêu oan nữa mà ra tòa hãy nhận tội và tòa sẽ xử bằng thời hạn tạm giam 11 năm 25 ngày.

Phạm Duy Lăng bị bắt lúc 19 tuổi. Bây giờ 11 năm rồi, đã mất tuổi thanh xuân trong tù mà còn tiếp tục kêu oan nữa là chỉ có chết thôi. Thế nên nhận tội và khi ra tòa thì Phạm Duy Lăng, thứ nhất phải từ chối hết tất cả gần 10 luật sư bào chữa thiện nguyện miễn phí và thứ hai là nhận tội mặc dù trước đó gia đình quyết liệt kêu oan.”

Luật sư Phạm Công Út lưu ý, theo hồ sơ cáo trạng của vụ án thì nguyên nhân dẫn đến nạn nhân Trương Thanh Thức bị tử vong là do bị chấn thương sọ não bởi một cái chày đâm tiêu đập vào đầu. Do đó, bị can Phạm Duy Lăng thừa nhận tại phiên tòa hôm 29/4 về hành vi đá vào đầu nạn nhân 2,3 cái gây ra tử vong cho nạn nhân hoàn toàn không giống như ghi trong cáo trạng.

Theo quy định pháp luật, bản án được tuyên tại phiên tòa ngày 29/4/2020 sẽ có hiệu lực, nếu như trong vòng 15 ngày bị can Phạm Duy Lăng không kháng cáo.

Thế nhưng, Đài RFA nhận được tin báo rằng gia đình của Phạm Duy Lăng đã liên lạc với các luật sư để nhờ giúp đỡ pháp lý về kháng cáo liên quan bản án mới nhất vừa được tuyên hôm cuối tháng 4.

Luật sư Ngô Anh Tuấn, vào tối ngày 14/5 cho RFA biết thông tin liên quan.

“Trước ngày tuyên phán quyết đối với Hồ Duy Hải, mẹ của Phạm Duy Lăng đã thống nhất với tôi là ký vào đơn kháng cáo phúc thẩm. Tuy nhiên đến ngày cuối cùng sau khi tòa giám đốc thẩm đó tuyên bố phán quyết (đối với Hồ Duy Hải) thì gia đình họp lại và quyết định không kháng cáo và không chống án nữa. Vì họ sợ rằng sẽ bị bắt. Sự lo sợ này là có thực vì trên thực tế nếu như Phạm Duy Lăng kháng cáo và Viện Kiểm sát kháng nghị thì có thể trong quá trình xử họ sẽ bắt lại.”

Không phải ngẫu nhiên Luật sư Ngô Anh Tuấn đề cập đến thời điểm xét xử giám đốc thẩm vụ án “giết người”, “cướp tài sản” của Hồ Duy Hải. Tại vì, gia đình của Phạm Duy Lăng cũng trông đợi công lý được thực thi qua phiên giám đốc thẩm đối với tử tù Hồ Duy Hải và cũng là động lực cho gia đình của Phạm Duy Lăng theo đuổi, tìm công lý cho con trai của họ. Kết quả phiên tòa giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải đã làm họ nản lòng và chùn bước.

Luật sư Phạm Công Út khẳng định với RFA rằng không chỉ trường hợp của Phạm Duy Lăng mà tại Việt Nam, những sự thoả hiệp phía sau phiên tòa như thế xảy ra rất nhiều và việc kháng cáo, kháng nghị không hề đơn giản.

“Còn có nhiều vụ nữa và nếu cần thiết thì thân chủ của tôi đứng ra lên tiếng rằng tôi phải thỏa hiệp, nếu không thì tôi sẽ bị thế này thế nọ…Bởi vì họ hăm dọa. Tôi có rất nhiều thân chủ kêu oan rồi cuối cùng phải chấp nhận thỏa hiệp. Nhiều lắm. Không phải là ít đâu.”

Số phận của Hồ Duy Hải sẽ ra sao?

Vào hôm 7/5, ngày thứ hai diễn ra phiên tòa giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải, Luật sư Phạm Công Út nhận định với RFA rằng việc xét xử vụ án Hồ Duy Hải là “một bài toán nan giải”. Vị luật sư này lập luận không loại trừ khả năng vụ án Hồ Duy Hải cũng được dàn xếp, thỏa hiệp cách nào đó tương tự trường hợp Phạm Duy Lăng.

Sau một tuần TAND Tối cao tuyên bác kháng nghị của Viện KSND Tối cao về hủy bản án sơ thẩm và phúc thẩm vụ án Hồ Duy Hải, Đài RFA nêu câu hỏi với Luật sư Phạm Công Út rằng sẽ có một sự dàn xếp hay thỏa hiệp nào đối với vụ án Hồ Duy Hải, sau khi luật sư đại diện Trần Hồng Phong, vào hôm 14/5, trưng ra thêm chứng cứ mới của vụ án Hồ Duy Hải? Luật sư Phạm Công Út trả lời RFA:

“Nếu vụ án bình thường có 100 tình tiết mới để minh oan thì người ta cũng không thèm ngó tới. Họ chỉ trả lời với một văn bản rằng không có căn cứ để kháng nghị giám đốc thẩm. Dập tắt mọi hy vọng. Nhưng riêng vụ Hồ Duy Hải thì chỉ cần một tình tiết mới thôi và người ta chờ đợi một tình tiết mới nào đó thuyết phục để người ta xét xử lại.

Bây giờ không thể nào giám đốc thẩm lần thứ hai, để xoa dịu bằng cách lật ngược lại bản án giám đốc thẩm ngày 8/5 vừa rồi, thì họ sẽ dùng biện pháp khác và tôi nghĩ rằng họ sẽ tái thẩm.”

Luật sư Phạm Công Út bày tỏ trước áp lực gay gắt và dữ dội của công luận liên quan phiên tòa giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải, ông có niềm tin rằng Quốc hội sẽ kháng nghị tái thẩm và trong bối cảnh Đại hội Đảng XIII sắp diễn ra, Tổng Bí Thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng cũng sẽ can thiệp qua yêu cầu giám sát vụ án Hồ Duy Hải.

Luật sư Ngô Anh Tuấn cũng từng chia sẻ với RFA về niềm tin tương tự. Tuy nhiên, Luật sư Ngô Anh Tuấn vào tối hôm 14/5 thừa nhận rằng niềm tin đó của ông đã bị rơi rụng nhiều và hiện tại ông chỉ dám hy vọng vào sự can thiệp của Quốc hội, trước kiến nghị của các Đại biểu Quốc hội, của cử tri và cả công luận trong và ngoài nước liên quan sự sống chết của thanh niên Hồ Duy Hải.

Trong khi số phận của tử tù Hồ Duy Hải chưa biết sẽ ra sao, nhiều người dân tại Việt Nam lo ngại rằng họ không biết “sống và làm theo pháp luật” như thế nào khi mà những vị thẩm phán của TAND Tối cao tuyên bố kháng nghị của Viện KSND Tối cao và phát biểu của các Đại biểu Quốc hội về vụ án Hồ Duy Hải không đúng luật.