Tú Anh

Hai nhân vật ở châu Mỹ chiếm trang nhất thời sự là Evo Morales và Donald Trump. Người thứ nhất là tổng thống Bolivia, vừa tuyên bố từ chức đã bay sang Mêhico lưu vong. Người thứ hai là tổng thống Mỹ mà thủ tục truất phế, với các cuộc điều trần công khai tại Quốc Hội, bắt đầu từ hôm nay 13/11/2019.

Donald Trump là người hùng hay thực chất là một nhà chính trị yếu đuối dễ bị khai thác ?

Libération và Le Monde phân tích hai mặt trái phải của tổng thống Mỹ.

Với ảnh Donald Trump chân bước tự tin, và với tựa đen trên nền đỏ màu chiến đấu, nhật báo cánh tả khẳng định : Đối mặt với Impeachment, Trump không sợ. Lý do là trong bầu không khí chính trị hóa lưỡng cực tối đa, tổng thống Trump khó bị truất phế. Ông có thể tin cậy vào thành phần trung thành. Ngay trong phe Cộng Hòa tại Thượng viện, những người biểu quyết truất phế tổng thống cũng ngần ngại, không dám bỏ rơi chủ nhân Nhà Trắng. Sức thu hút của Donald Trump trong giới cử tri bình dân cho phép ông yên tâm đối đầu với phe Dân Chủ, theo kết luận của Libération.

Vấn đề là những lợi khí trong chính trị nội bộ rất có thể là nhược điểm của Donald Trump trong chính sách đối ngoại. Theo Le Monde, tổng thống Mêhicô thấy rõ điểm yếu của Donald Trump là thích làm người hùng. Cho nên, chỉ cần ký một thỏa thuận thương mại « giả vờ » với Mỹ và chịu khó ngăn chận làn sóng di dân là Mêhicô của tổng thống Oprodor tìm được quan hệ « trăng mật » với nước Mỹ của Donald Trump. Các chế độ độc tài cũng ủng hộ Trump. Putin thấy được lá bài tẩy yếu xìu của chủ nhân Nhà Trắng nên thoải mái đẩy các quân cờ đi tới.

Còn Trung Quốc thì sao ? Trong bài « Liệu Donald Trump là ứng cử viên của Tập Cận Bình ? », Le Monde cho rằng khủng hoảng ở Chilê có một cái lợi : thượng đỉnh APEC bị hủy bỏ, lễ ký kết thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung, phần l, bị dời lại. Donald Trump muốn ký với Tập Cận Bình tại một địa điểm hay một dịp biểu tượng, nếu không được tại APEC thì ở bang nông nghiệp Iowa nơi nông dân trồng đậu nành bị lao đao vì biện pháp trả đũa của Trung Quốc. Tập Cận Bình cũng sẵn lòng trở lại Iowa, nơi lúc còn là quan chức cấp huyện, ông đã đến tham quan.

Câu hỏi đặt ra là vì sao Bắc Kinh muốn làm vui lòng chủ nhân Nhà Trắng ? Theo Le Monde, « Trump là lá chủ bài số một của Bắc Kinh : giới lãnh đạo Trung Quốc muốn tổng thống Mỹ tái đắc cử bởi vì ông ta quá YẾU ». Donald Trump có lợi cho Trung Quốc bởi vì Donald Trump làm nước Mỹ suy yếu. Donald Trump rút bỏ hiệp định TPP do Obama đề xuất làm đê điều ngăn chận Trung Quốc. Trump bỏ rơi người Kurdistan. Từ Trung Đông đến Philippines ở châu Á, ai còn tin vào Washington ? Nước Mỹ càng yếu thì Trung Quốc càng có lợi. Nếu để một chính trị gia của đảng Dân Chủ đắc cử tổng thống thì phong trào chống Trung Quốc càng mạnh vì Cộng Hòa và Dân Chủ đều một lòng không muốn siêu cường bị Trung Quốc đẩy xuống hàng thứ hai.

Tóm lại, nếu đảng Dân Chủ trở lại chính quyền, nước Mỹ có được một chính sách nhất quán và nghiêm khắc thật sự, chứ không phải nói mà không làm, thì Tập Cận Bình sẽ gặp khó khăn hơn là với nước Mỹ sớm nắng chiều mưa của Donald Trump, tác giả kết luận.

Đó là lời phê phán của giới phân tích Bolivia về quyết định lưu vong của tổng thống, Evo Morales. Liệu các nước láng giềng, cũng đang bị sức ép đường phố có bị tác động hay không ?

Tất cả báo Pháp đều chạy tựa : Bolivia rối loạn sau khi Morales ra đi. Le Monde dành hai bài dài để mô tả chân dung người hùng Bolivia, xuất thân là nông dân bản địa, sau 14 năm lãnh đạo, không ý thức là mình đã hết thời, nên phải bỏ chạy trước áp lực đường phố, sau cuộc bầu cử sau cùng nhiều tai tiếng. Theo một nhà xã hội học Bolivia, thái độ đáng chê trách của tổng thống Morales là trong suốt 14 năm lãnh đạo, không chuẩn bị cho phe tả có một nhân vật thay thế. Ông từ chức một cách vô trách nhiệm như là cố tình cho Bolivia rơi vào tình trạng hỗn loạn. Le Figaro thì chú ý lời tuyên bố của tổng thống Mỹ Donald Trump « chào mừng nhân dân Bolivia giành được tự do và quân đội Bolivia từ nay không bảo vệ một cá nhân mà bảo vệ Hiến Pháp Bolivia ».

Nhật báo thiên hữu dự phóng sự kiện này sẽ tác động đến các chế độ « mất tính chính đáng » lân cận, từ Venezuela cho đến Nicaragua.

Les Echos cũng cho là sẽ có tác động dây chuyền tại Nam Mỹ : Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OEA) có hành động đáng khen là nhanh chóng tố giác những điều bất thường cuộc bầu cử. Tổ chức cũng rất công bình phê phán các hành động quá trớn của tổng thống Morales nhưng lại im lặng về bối cảnh ông phải từ chức. Nếu OEA hành động như bênh vực một bên thì khó tránh được một cuộc khủng hoảng chính trị lan rộng tại Nam Mỹ.

Les Echos và Le Monde trở lại ba ngày xung đột ở Hồng Kông. Từ Bolivia, báo Pháp đưa độc giả qua các phong trào đòi cải cách chính trị tại Chilê, và Algeri. « Chiến tranh tiêu hao của người dân Algeri chống chế độ » và « Chính phủ Chilê chấp nhận thay đổi Hiến pháp do chế độ Pinochet để lại », tựa của La Croix. Nhật báo kinh tế Les Echos nhấn mạnh đến tình hình Hồng Kông « đang căng thẳng cao độ ». Cảnh sát xông vào khu đại học, đang bãi khóa, để giải tán biểu tình bằng hơi cay. Le Monde, với một bài tường thuật dài kể lại vụ một người biểu tình bị cảnh sát bắn và một người chống biểu tình bị hỏa thiêu. Vụ châm xăng đốt người cho dù bị cảnh sát lên án là « dã man » không làm cho phe phản kháng nao động. Phương châm của họ là « đoàn kết keo sơn và xin lỗi khi phạm sai trái ».

Cho dù hành động bạo lực liên tiếp xảy ra, cho dù người biểu tình ngày càng ít dung thứ những người không cùng quan điểm nhưng vì thái độ thiếu chuyên nghiệp của cảnh sát làm cho dân chúng ngày càng bất bình, cho nên công luận tiếp tục ủng hộ « giới trẻ phẫn nộ ».

Le Figaro cho biết có lý do để lạc quan :

Sau nhiều tháng đàm phán, Washington sẽ từ bỏ ý định tăng thuế đánh lên xe hơi châu Âu. Tuy chưa chính thức nhưng tin này được nhiều báo Mỹ loan trước. Vì sao ? Vì lý do bầu cử : Các hãng xe Đức đã tạo ra 12.000 công ăn việc làm tại Mỹ và hứa sẽ đầu tư thêm tạo thêm 25.000 chỗ làm. Phần lớn các hãng này đặt ở các tiểu bang bầu cho Donald Trump năm 2016.

Lý do thứ hai làm Donald Trump phải do dự là ngay các tập đoàn xe hơn Mỹ cũng chống các biện pháp bảo hộ thị trường. Ford, Genaral Motors, Chrysler nhập cảng nhiều trang thiết bị của châu Âu và chỉ riêng các công ty linh kiện này thôi cũng tạo cho Mỹ 400.000 việc làm.

Theo Le Figaro, tổng thống Erdogan đưa ra những lập luận hiềm thù và đe dọa. Sau khi dọa mở cửa biên giới cho 4 triệu người tị nạn chạy sang châu Âu, ông Erdogan sử dụng lá bài tống khứ thánh chiến quốc tịch Tây phương, bị giam tại Thổ Nhĩ Kỳ, về nước gốc. Trường hợp đầu tiên là một thành viên Daech người Mỹ : Washington không nhận, Hy Lạp không nhận, cuối cùng kẻ nguy hiểm này bị đưa vào khu vực trái độn giữa Thổ và Hy Lạp.

Paris cũng đang chờ hành động trả đũa. Tổng thống Erdogan không chấp nhận được sự kiện Pháp giúp dân quân Kurdistan cũng như chống hành động khoan dầu ở ngoài khơi đảo Chypriote.

Một năm Gilets Jaunes : Tiếng nói người phụ nữ

Về tình hình xã hội Pháp, Libération đặc biệt dành nhiều trang cho phong trào Áo Vàng Gillet Jaunes sau một năm tranh đấu và phỏng vấn ba phụ nữ, những người đã túc trực ở các ngã tư đường bất chấp thời tiết nóng lạnh trong suốt 12 tháng. Tại sao họ tranh đấu ? Đây là câu trả lời : « Khi Nhà nước không làm tròn bổn phận thì những người mẹ phải lên tuyến đầu ».

http://vi.rfi.fr/chau-a/20191113-donald-trump-ung-cu-vien-ly-tuong-cua-tap-can-binh

(AFP) - Anh Quốc : Công Đảng bị tin tặc tấn công. 

Đảng đối lập Anh, hôm qua 12/11/2019 cho biết đã bị tin tặc tấn công trong lúc đang vận động cho cuộc bầu cử 12/12. Máy chủ của đảng bị tê liệt từ hôm thứ Hai, 11/11 cho đến chiều hôm qua, tuy nhiên không có thông tin quan trọng nào bị đánh cắp. Công Đảng nói đến « một cuộc tấn công quy mô lớn, tinh vi, nhưng đã thất bại nhờ hệ thống an ninh vững chắc ». Cuộc tấn công diễn ra trong bối cảnh chính quyền thủ tướng Johnson bị tố cáo ngăn chặn không cho công bố báo cáo về can thiệp của Nga vào cuộc trưng cầu dân ý về Brexit năm 2016 ở Anh Quốc.

(AFP) - Ý: Venise bị ngập chưa từng thấy. 

Thủy triều lên cao ở mức độ chưa từng thấy vào hôm qua, 12/11/2019, lên đến 1,87 mét khiến khách du lịch phải bì bõm lội nước trên các đường phố Venise, gió thổi mạnh gây sóng trên quãng trường San Marco. Hôm nay, nước rút xuống ở mức 1,10 mét, nhưng thành phố lo ngại tình hình tiếp diễn trong những ngày tới. Theo AFP đây là mực nước cao nhất kể từ năm 1966. Ngày 4/11/1966, nước thủy triều lên 1, 94 mét.

(AFP) – Hoa Kỳ: Tòa Án Tối Cao có dấu hiệu tán đồng lập luận của Trump về « Dreamers ». 

Các thẩm phán bảo thủ, chiếm đa số ở Tòa Án Tối Cao Mỹ, vào hôm qua 12/11/2019 có vẻ thiên về lập luận của chính quyền Trump, đã bảo vệ quyết định trục xuất những thanh niên vào Mỹ không giấy tờ lúc còn nhỏ và được gọi là « Dreamers », hiện đang trong lứa tuổi dưới 30. Số « Dreamers » này hiện là 700.000. Tòa án sẽ không đưa ra quyết định trước 2020, năm bầu cử tổng thống. Tuy nhiên nếu có quyết định đúng theo yêu cầu của tổng thống, thì những thanh niên trên sẽ không bị trục xuất ngay, có điều sẽ rơi vào tình trạng cư trú bất hợp pháp.

(Reuters) – Bolivia: Phó chủ tịch thứ hai của Thượng Viện lên làm quyền tổng thống.

Bà Jeanine Añez đã tuyên bố như trên vào hôm qua, 12/11/2019, trước Quốc Hội Bolivia. Do tổng thống, phó tổng thống, chủ tịch và phó chủ tịch thứ nhất của Thượng Viện đều đã từ nhiệm, vị thượng nghị sĩ cánh hữu này đã tiếp nhận chức chủ tịch Thượng Viện rồi tuyên bố mình là quyền tổng thống chiếu theo Hiến pháp. Các nghị sĩ đảng MAS của ông Morales đã tẩy chay phiên họp ở Quốc Hội. Tại Mêhicô nơi ông lưu vong, cựu tổng thống Evo Morales tố cáo một « cuộc đảo chính thảm hại nhất của lịch sử Bolivia ». Hoa Kỳ cho rằng việc ông Morales ra đi là một bước tích cực, và ra lệnh cho gia đình viên chức Mỹ rời khỏi Bolivia.

(RFI) - Chilê : Hơn 2.500 người biểu tình bị thương từ đầu phong trào phản kháng.

Ngày 12/11/2019, hơn 150.000 người lại biểu tình ở Santiago và nhiều thành phố khác của Chilê để yêu cầu bầu Quốc Hội lập hiến và tiến hành cải tổ xã hội. Trong vòng một tháng, 5 người biểu tình bị chết, được cho là do cảnh sát, và ít nhất 200 người bị thương vào mắt vì đạn nhựa. Trong tuần, chính phủ hứa thanh toán viện phí cho những người bị thương ở mắt nhưng hiện vẫn từ chối cấm cảnh sát sử dụng đạn nhựa chứa kim loại.

(AFP) - Israel và lực lượng Hồi Giáo vũ trang Palestine ở dải Gaza không kích lẫn nhau.

Trong hai ngày 12 và 13/11/2019, có ít nhất 18 người thiệt mạng và 50 người bị thương ở dải Gaza vì pháo kích của Israel, nhằm trả đũa lực lượng Hồi Giáo vũ trang Palestine Jihad bắn 250 quả rocket về phía nhà nước Do Thái hôm 12/11. Trước đó, vào sáng sớm 12/11, Israel đã bắn vào căn hộ của Baha Abou Al Ata, một chỉ huy cao cấp của lực lượng Jihad, ở phía đông bắc dải Gaza. Dải Gaza do Hamas kiểm soát, nhưng lực lượng Hồi Giáo vũ trang hiện diện tại vùng đất Palestine này.

(Yonhap) - Quan chức Mỹ-Bắc Triều Tiên gặp nhau tại Matxcơva. 

Thông tin được ông Thomas M. Countryman, một cựu quan chức ngoại giao Mỹ tham dự Hội nghị Quốc tế không phổ biến vũ khí hạt nhân, đưa ra với đài VOA của Mỹ. Theo ông Countryman, chính quyền Mỹ và Bắc Triều Tiên đã gặp nhau vào tuần trước, bên lề Hội nghị trên nhưng ông không rõ nội dung đàm phán giữa hai bên. Hội nghị diễn ra tại Matxcơva trong ba ngày (07-09/11/2019) quy tụ khoảng 250 quan chức từ hơn 40 nước. Bắc Triều Tiên cử đại diện là ông Jo Chol Su, giám đốc Cục Bắc Mỹ của bộ Ngoại Giao, còn phía Mỹ là ông Mark Lambert, đặc phái viên Mỹ về Bắc Triều Tiên.

(AFP) - Việt Nam phát hiện một loài động vật hiếm.

Lần đầu tiên từ hơn 25 năm nay, loài hươu chuột lưng bạc, thuộc họ cheo cheo, đã được phát hiện ở miền nam Việt Nam. Loài động vật quý hiếm này chỉ xuất hiện ở Việt Nam và rất ít được nghiên cứu. Tác giả An Nguyen, thuộc tổ chức GWC (Global Wildlife Conservation) cùng đồng sự đã đăng kết quả điều tra trên tạp chí Nature Ecology & Evolution ngày 11/11/2019. Theo đó, phát hiện trên chỉ « là bước đầu để xác định biện pháp tốt nhất bảo vệ » loài hươu chuột.

(AFP) - Thượng đỉnh BRICS khai mạc ngày 14/11/2019 tại Brasilia.

Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro sẽ đón nguyên thủ Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi tham gia thượng đỉnh BRICS hàng năm. Đây được cho là bài trắc nghiệm ngoại giao đầu tiên của nguyên thủ Brazil với tư cách là nước chủ nhà.

http://vi.rfi.fr/quoc-te/20191113-tin-doc-nhanh