Tin Biển Đông – 31/07/2019
Vấn đề Biển Đông được cho là sẽ trở thành
một trong những tâm điểm được bàn luận
tại các hội nghị của ASEAN đang diễn ra tại Thái Lan.
Đông Nam Á đang trong tuần lễ sôi động với chuỗi sự kiện diễn ra từ ngày 29.7 – 3.8, bao gồm Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 52 (AMM 52), Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN+3, Hội nghị Cấp cao Đông Á và Diễn đàn Khu vực ASEAN. Đại diện hơn 30 quốc gia sẽ góp mặt, trong đó có Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị. Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh sẽ dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự các hội nghị.
Biển Đông phủ bóng
Theo giới chuyên gia, Biển Đông sẽ là một trong những nội dung quan trọng nhất trong chương trình nghị sự của đợt hội nghị, nhất là sau khi những diễn biến gần đây tại Biển Đông đã đánh động sự quan tâm của các nước trong và ngoài khu vực. Theo bản dự thảo tuyên bố chung của Hội nghị AMM 52 mà tờ Nikkei (Nhật Bản) có được, ASEAN sẽ bày tỏ quan ngại về các hành động “làm xói mòn lòng tin” và “gia tăng căng thẳng” của Trung Quốc trên Biển Đông. Ngôn ngữ trong bản dự thảo thống nhất với tuyên bố chủ tịch tại hội nghị các nhà lãnh đạo ASEAN hồi tháng 6.
Bên cạnh đó, nhiều nghị sĩ Mỹ đã gửi thư hối thúc Ngoại trưởng Pompeo phải ưu tiên thảo luận việc Trung Quốc gây hấn ở Biển Đông. Trong bức thư đề ngày 29.7, các thượng nghị sĩ Bob Menendez, Ed Markey, Patrick Leahy và Brian Schatz mạnh mẽ chỉ trích Trung Quốc vi phạm vùng đặc quyền kinh tế các nước khác, quân sự hóa các đảo nhân tạo phi pháp, phớt lờ phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế cũng như gây sức ép khi đàm phán Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC).
Các nghị sĩ cho rằng cần hành động nhiều hơn để ngăn chặn xu hướng hành xử bất chấp của Trung Quốc ở Biển Đông. “Chúng tôi kêu gọi ông hãy coi cuộc gặp tới đây ở Bangkok là cơ hội tạo đồng thuận để bảo vệ quyền lợi của các đồng minh và đối tác của Mỹ theo Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS), chấm dứt việc Trung Quốc xâm phạm quyền hợp pháp của các nước ven biển, tạo sự tôn trọng luật pháp và thể chế quốc tế, chống lại nỗ lực của Trung Quốc nhằm phá hoại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở”, các nghị sĩ nhắn gửi ông Pompeo.
Vai trò của ASEAN
Trả lời Thanh Niên, chuyên gia Hoàng Việt (thành viên Ban Nghiên cứu luật Biển và hải đảo thuộc Liên đoàn Luật sư Việt Nam) đánh giá dù có nhiều ý kiến khác nhau về vai trò của ASEAN hiện nay (khi một số thành viên đơn phương vì lợi ích riêng đã ảnh hưởng đến vai trò và lợi ích chung), nhưng ASEAN vẫn là tổ chức quan trọng trong khu vực và trên thế giới. “Trong vấn đề Biển Đông, vai trò
của ASEAN vẫn rất cần thiết để có thể đối thoại với Trung Quốc. Mặc dù còn nhiều hạn chế, nhưng Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) cũng thể hiện phần nào vai trò của ASEAN trước một Trung Quốc hung hăng. Tiến trình COC là bước nối tiếp ở mức độ cao hơn của DOC cũng rất quan trọng đối với khu vực. COC được kỳ vọng sẽ là phương tiện quan trọng để kiểm soát tình trạng căng thẳng. Tuy nhiên, tiến trình thúc đẩy COC vẫn còn chậm, một phần do Trung Quốc và phần nữa do một số nước ASEAN đã thỏa hiệp. ASEAN cần mạnh mẽ, năng động hơn, đoàn kết hơn thì mới có thể có tiếng nói đối trọng trước một Trung Quốc ngang ngược như hiện nay”, ông Việt nói.
Trong khi đó, tiến sĩ Nguyễn Thành Trung (Giám đốc Trung tâm nghiên cứu quốc tế – ĐH KHXH-NV TP.HCM) cho rằng ASEAN hiện vẫn chưa thành công trong việc xử lý vấn đề Biển Đông do một số yếu tố. Thứ nhất, cơ chế hoạt động theo nguyên tắc đồng thuận đòi hỏi toàn bộ các thành viên ASEAN phải thống nhất trong cách tiếp cận đối với Biển Đông nhưng các nước lại có lợi ích khác nhau ở Biển Đông cho nên khó có tiếng nói chung. Thứ hai, Trung Quốc vẫn chưa coi ASEAN là một cơ chế đa phương đủ năng lực thẩm quyền để giải quyết vấn đề Biển Đông, thay vào đó đòi đưa về vấn đề riêng với từng nước có tranh chấp. Thứ ba, các hiệp ước hay thỏa thuận ký trước đây giữa hai bên về an ninh khu vực như DOC hay Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (năm 2003) đều mang tính chuẩn tắc, thiên về quy trình tham vấn, và không có tính bắt buộc nên hoàn toàn phụ thuộc vào thiện chí của các quốc gia ký kết.
“Do các yếu tố về nguyên tắc hoạt động, vai trò dẫn dắt, và cấu trúc thể chế của ASEAN chưa phù hợp đối với một Trung Quốc ngày càng quyết liệt cho nên việc giải quyết vấn đề Biển Đông đối với ASEAN rõ ràng rất khó. Về lâu dài, ASEAN phải thay đổi nguyên tắc và cấu trúc hoạt động, cũng như phải trở thành trung tâm trong việc giải quyết các vấn đề hiện nay”, ông Trung nói với Thanh Niên.
Philippines chính thức phản đối
hành động của Trung Quốc ở eo biển Sibutu, đảo Thị Tứ
Cố vấn An ninh Quốc gia Philippines hôm thứ Tư 31/7 cho hay chính phủ Philippines đã chính thức phản đối ngoại giao Trung Quốc về hai sự cố trên các vùng biển đang tranh chấp.
Cố vấn An ninh Hermogenes Esperon cho biết trước hết, Manila phản đối việc các tàu chiến Trung Quốc đi ngang qua eo biển Sibutu ở vùng cực Nam Philippines mà không báo trước, và 113 tàu Trung Quốc đã kéo đến bao quanh đảo Thị Tứ, người Philippines gọi là đảo Pagasa. Đảo này đang do Philippines kiểm soát.
Ông Esperon nói Manila không có công văn ngoại giao nào của Trung Quốc yêu cầu cho tàu chiến đi ngang qua eo biển Sibutu.
Ông nói:
“Lý do phía Trung Quốc viện ra là họ có quyền qua lại vô hại trên tuyến hàng hải một cách bình thường. Theo một nghĩa nào đó thì điều đó đúng. Nhưng theo các thông lệ và truyền thống Philippines, cũng như thỏa thuận giữa Philippines và các nước, chúng tôi luôn luôn khuyên họ nên có văn kiện ngoại giao đề nghị Philippines chấp nhận.”
Ông nói hành vi đó không khác nào với gõ cửa chủ nhà trước khi bước vào. Ông nói: “Chỉ cần họ gõ một tiếng.”
Cố vấn An ninh Philippines còn cho biết ông đã gửi văn kiện ngoại giao tới Ngoại Trưởng Teodoro Locsin Jr. để trao cho Trung Quốc văn kiện phản đối vụ hơn 100 tàu Trung Quốc bao quanh đảo Thị Tứ (người Philippines gọi là Pagasa) vào ngày 24/7.
Ông Locsin nhắn trên trang Twitter rằng ông đã trao văn kiện ngoại giao cho phía Trung Quốc.
Đảo Thị Tứ (Pagasa) là hòn đảo lớn nhất mà Philippines kiểm soát ở quần đảo Trường Sa. Cố vấn An ninh Quốc gia Philippines nói hiện vẫn chưa rõ nguyên do cả trăm chiếc tàu Trung Quốc kéo tới đảo Thị Tứ.
Vì thời tiết xấu, các tàu Trung Quốc đã rời khỏi địa điểm này và chạy đến trú ẩn ở đảo Subi, 1 trong 7 hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc đã xây ở Biển Đông đầy đủ với một phi đạo riêng, là địa điểm gần nhất đảo Thị Tứ.
TQ không thể thắng
nếu chơi bài “tổng bằng 0” ở Biển Đông
Nếu Trung Quốc đơn phương áp đặt ý chí của mình lên khu vực, điều này sẽ gây tổn hại nghiêm trọng tới quan hệ của Trung Quốc với đối tác.
Việc Trung Quốc ngang nhiên đưa nhóm tàu khảo sát Hải Dương 8 vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa ở phía Nam Biển Đông của Việt Nam gần đây được đánh giá là sự vụ rất nghiêm trọng. Động thái nguy hiểm của Trung Quốc không chỉ vấp phải sự lên án gay gắt từ phía Việt Nam mà còn từ những tiếng nói yêu chuộng hòa bình, tôn trọng công lý khắp nơi trên thế giới.
Trung Quốc hành động sai trái không thể biện minh
“Đây rõ ràng là một sự vi phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), tôi không thấy có điều gì có thể biện minh cho các hoạt động hiện nay của Trung Quốc. Việt Nam có mọi quyền để bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế của mình. Theo UNCLOS và phán quyết của Tòa Trọng tài Quốc tế 3 năm trước đây thì khu vực biển đó thuộc về Việt Nam”, ông Bill Hayton, chuyên gia hàng đầu về Biển Đông của Viện Nghiên cứu Quốc tế Hoàng gia Anh nói.
Giáo sư Stein Tonnesson thuộc Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo, Na Uy cùng chia sẻ quan điểm trên: “Tôi cho rằng đây là một hành vi đáng chê trách từ phía Trung Quốc. Theo UNCLOS, Trung Quốc không có quyền được khai thác tài nguyên ở vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các nước khác”.
Nguyên Phó Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Katsuhito Asano thì khẳng định hành vi của Trung Quốc đã vi phạm UNCLOS 1982, gây ảnh hưởng tới an ninh của Biển Đông và khu vực. Trung Quốc không những xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam mà gần đây đang gia tăng những hành động quân sự hóa tại Biển Đông. Điều này kích động chiến tranh, coi thường luật pháp và dư luận quốc tế.Trước việc Trung Quốc có hành động coi thường luật pháp quốc tế, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông, Việt Nam đã tiếp xúc nhiều lần với phía Trung Quốc ở các kênh khác nhau, trao công hàm phản đối, kiên quyết yêu cầu chấm dứt ngay các hành vi vi phạm, rút toàn bộ tàu ra khỏi vùng biển Việt Nam; tôn trọng quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam vì quan hệ hai nước và ổn định, hòa bình ở khu vực.
Không ngừng gia tăng ảnh hưởng…
Không thể phủ nhận rằng Biển Đông là một vấn đề nhạy cảm. Trung Quốc đã đơn phương tuyên bố chủ quyền với gần như toàn bộ diện tích Biển Đông trong khi các quốc gia thành viên ASEAN như Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei cũng có tuyên bố chủ quyền tại vùng biển này. Trong những năm gần đây, cùng với việc nền kinh tế phát triển nhanh chóng, Trung Quốc cũng không ngừng tăng cường sức mạnh quân sự và ngày càng tỏ ra quyết đoán hơn đối với vấn đề Biển Đông.
Trung Quốc đã bất chấp dư luận quốc tế, bồi đắp trái phép các bãi đá, rạn sạn hô ở Biển Đông thành các đảo nhân tạo và không ngừng quân sự hóa các thực thể này, hòng củng cố yêu sách chủ quyền phi lý của họ trên Biển Đông, phớt lờ phán quyết của Tòa trọng tài Quốc tế năm 2016 vốn phủ nhận các yêu sách của Trung Quốc tại vùng biển này.
Có thể hiểu được rằng Trung Quốc coi Biển Đông có ý nghĩa quan trọng đối với lợi ích của họ. 70% khối lượng dầu thô và 90% giao dịch hàng hóa của Trung Quốc đi qua vùng biển này. Biển Đông cũng là một trong những tuyến đường giao thương hàng hải quan trọng bậc nhất trên thế giới. Vì thế, những yếu tố cạnh tranh chiến lược trong khu vực là điều khó có thể tránh khỏi và đương nhiên, với tham vọng của mình, Trung Quốc muốn giành vị thế thống trị ở đây.
Tuy nhiên, Trung Quốc nên nhận ra rằng Biển Đông cũng quan trọng không kém đối với các nước láng giềng cũng như các quốc gia ngoài khu vực nhưng có lợi ích chiến lược ở Biển Đông. Có thể lấy một ví dụ rất đơn giản, đó là có gần 50% tàu của Ấn Độ đi qua khu vực và New Delhi có lợi ích hợp tác đầu tư khai thác dầu khí hợp pháp trong vùng biển này.
Không thể chơi bài “tổng bằng 0”
Bài bình luận trên tờ Times of India cho rằng, nhìn tổng thể, một số quốc gia có thể đưa ra tuyên bố chủ quyền chồng lấn ở Biển Đông nhưng không nước nào có thể giành thắng lợi nếu chơi trò “tổng bằng 0” (tôi được, anh mất; tôi mất, anh được). Nếu Trung Quốc đơn phương áp đặt ý chí của mình lên khu vực, điều này sẽ gây tổn hại nghiêm trọng tới quan hệ kinh tế của Trung Quốc với các nước ASEAN. Điều này sẽ không có lợi về lâu dài. Ngoài ra, Trung Quốc cần phải tự hỏi lại bản thân liệu nước này muốn “trỗi dậy hòa bình” hay “trỗi dậy phẫn nộ”. Nếu sự trỗi dậy của Trung Quốc khiến các nước khác phẫn nộ, Trung Quốc sẽ không thể đạt được mục tiêu của mình.
Một câu hỏi lớn hơn đặt ra cho Trung Quốc lúc này là, khi Bắc Kinh trỗi dậy, tư tưởng văn minh của họ đối với thế giới sẽ là gì? Liệu Trung Quốc có tin vào chủ nghĩa đơn phương hay không? Khi đó, một trong những cáo buộc mà Trung Quốc hay nhằm vào Mỹ sẽ chính là đòn “gậy ông đập lưng ông” mà Trung Quốc phải nhận. Trung Quốc có thể mời gọi các nước khác tham gia vào quá trình tăng trưởng của mình bằng những lợi ích kinh tế và thịnh vượng chung. Tuy nhiên, muốn có được điều đó thì Trung Quốc sẽ phải từ bỏ cách tiếp cận cưỡng ép, bắt nạt hiện nay mà họ đang theo đuổi, đặc biệt trong những vấn đề như Biển Đông.
Thay vào đó, cần phải đẩy nhanh các cuộc đàm phán để đạt được Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả, có ràng buộc về mặt pháp lý để quản lý những lợi ích chồng chéo hiện nay, góp phần duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực. Nhưng trước khi đạt được điều này, các bên liên quan như Việt Nam, Malaysia, ASEAN, Mỹ, Ấn Độ… cần phải lên tiếng về những hành vi sai trái của Trung Quốc, nhấn mạnh việc đảm bảo tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, tôn trọng luật pháp quốc tế và giữ gìn sự tôn nghiêm của EEZ hợp pháp.
Biển Đông: Ngư dân Việt Nam
đòi chính phủ kiên quyết với Trung Quốc
Một tổ chức ngư dân Việt Nam vừa kêu gọi chính quyền kiên quyết hơn để đòi Trung Quốc phải rút tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8, bị tố cáo là vi phạm chủ quyền Việt Nam tại Biển Đông. Trong một tuyên bố đề ngày 29/07/2019, Hội Nghề Cá Việt Nam đồng thời lên án hành động « xâm phạm chủ quyền ngang ngược, cản trở ngư dân hoạt động » của tàu Trung Quốc.
Theo ghi nhận của hãng Reuters, Hội Nghề Cá Việt Nam đã công bố lời kêu gọi này trên trang Web của Hội, và cho biết cũng gởi bản tuyên bố của mình cho các bộ Ngoại Giao, Quốc Phòng và các cơ quan chính phủ khác của Việt Nam.
Bản tuyên bố nói rõ là Hội Nghề Cá « kịch liệt lên án và phản đối hành động của phía Trung Quốc đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền biển đảo Việt Nam ». Theo bản tuyên bố, hành vi của Trung Quốc đã gây cản trở cho việc khai thác hải sản của ngư dân Việt Nam trên vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam.
Ngoài việc đề nghị các cơ quan chức năng Việt Nam có « các biện pháp đấu tranh kiên quyết với hành động của Trung Quốc », Hội Nghề Cá Việt Nam còn « đề nghị cơ quan chức năng chỉ đạo tăng cường các lực lượng tuần tra, giám sát trên biển, để kịp thời hỗ trợ, bảo vệ cho ngư dân ».
Từ nhiều ngày qua, tàu chấp pháp Việt Nam và tàu hải cảnh và Trung Quốc gờm nhau tại khu vực Bãi Tư Chính, phía cực nam Biển Đông, gần một lô khai thác dầu của Việt Nam.
Việt Nam đã tố cáo tàu khảo sát Trung Quốc Hải Dương Địa Chất 8 cùng đoàn tàu hải cảnh và dân quân biển hộ tống là đã tiến hành các hoạt động bất hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa ở Việt Nam, và yêu cầu Trung Quốc rút tàu đi.
Bắc Kinh ngược lại đòi Việt Nam phải tôn trọng chủ quyền Trung Quốc.
Bộ trưởng Quốc Phòng Philippines: Trung Quốc lấn chiếm thô bạo Biển Đông
Phát biểu ngày 30/07/2019 ông Delfin Lorenzana cho rằng lời lẽ ôn hòa của Bắc Kinh không đi đôi với hành động của nước này. Cách nay hai hôm, đại sứ Trung Quốc tại Manila tuyên bố Trung Quốc sẽ không “nổ súng trước”, không bắn vào thường dân trong các vùng biển có tranh chấp, và luôn tôn trọng luật pháp quốc tế. Nhưng theo ông Lorenzana, Trung Quốc “nói một đằng, làm một nẻo”. Ông nhắc lại Trung Quốc đã “chiếm bãi Scarborough của Philippines từ năm 2012″ và đó là một hành động “thô bạo”.
Biển Đông: Thượng nghị sĩ Mỹ
yêu cầu phản ứng mạnh với Trung Quốc
Vào lúc Trung Quốc tiếp tục xâm lấn Biển Đông, đặc biệt là cho tàu vào khu vực Bãi Tư Chính trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, để khảo sát và sách nhiễu hoạt động dầu khí của Việt Nam, bốn thượng nghị sĩ Mỹ vừa lên tiếng yêu cầu chính quyền Hoa Kỳ có nhiều nỗ lực hơn nhằm « răn đe » Bắc Kinh ở Biển Đông.
Trong một bức thư đề ngày 29/07/2019 gởi đến ngoại trưởng Mỹ, các thượng nghị sĩ đã yêu cầu ông Mike Pompeo đưa những « hành vi hiếu chiến và bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông » lên hàng trọng tâm trong các cuộc thảo luận của ông tại Diễn Đàn Khu Vực ASEAN (ARF), mở ra ngày 02/08 tại Bangkok, trong khuôn khổ Hội Nghị Ngoại Trưởng thường niên của khối ASEAN.
Lá thư của các thượng nghị sĩ Bob Menendez, Ed Markey, Patrick Leahy và Brian Schatz gần như là một bản cáo trạng, nêu bật 4 loại hành động của Trung Quốc liên quan đến Biển Đông cần phải lên án.
Đó là những hành vi gây hấn trong vùng đặc quyền kinh tế của những nước khác, việc sử dụng các đảo nhân tạo đã được quân sự hóa để bức hiếp những quốc gia khác, quyết định phớt lờ phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường Trực (của Liên Hiệp Quốc) bác bỏ yêu sách chủ quyền Trung Quốc, và các nỗ lực nhằm sức ép buộc ASEAN nhượng bộ trong đàm phán về Bộ Quy Tắc Ứng Xử trên Biển Đông.
Đối với các tác giả bức thư, các hành động « hù dọa, bức hiếp, bác bỏ phán quyết ngoại giao hòa bình, cũng như những đe dọa dùng vũ lực của Trung Quốc trong những năm qua đang tạo ra thách thức lớn cho lợi ích của Mỹ trong khu vực ».
Chính quyền Mỹ, theo bức thư, đã đi đúng hướng trong việc vạch trần các hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông, cũng như tổ chức các chiến dịch tuần tra nhằm đảm bảo tự do hàng hải trong khu vực. Tuy nhiên, Hoa Kỳ cần có thêm nhiều hành động để đối phó với các hoạt động hiếu chiến của Trung Quốc và ngăn chặn việc Trung Quốc tung hoành ở Biển Đông mà không bị trừng phạt.
Bức thư kết luận : « Hiện vẫn chưa muộn để buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về hành vi của họ, và răn đe những hành vi xâm lấn trên biển của Trung Quốc ».
0 comments