Đó là nỗi buồn lớn khi biết được tin, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang tạ thế vào lúc 4 giờ sáng, Chủ Nhật, 28.7, 2019, thọ 84 tuổi.

Thật vậy, ông là một nhà địa vật lý tài giỏi, một người trung thành với công lý và nhân phẩm, người kiên trì chống lại bất công và sự độc tài, người đi đầu trong phong trào đấu tranh dân chủ, người bảo vệ nhân quyền không mệt mỏi.

Người viết đã từng cảm thấy rất vui và vinh dự khi được gặp riêng ông, và lắng nghe những quan điểm sâu sắc của ông về lịch sử kinh tế – chính trị Việt Nam, cũng như xu hướng dân chủ và độc tài. Bởi theo ông, bất chấp sự hỗn loạn và độc tài sau năm 1975, và những siết chặt với xã hội dân, ông vẫn lạc quan và vững tin rằng, một ngày nào đó, Việt Nam sẽ trở nên dân chủ. Đó không phải là tiến trình 1 năm hay 10 năm, mà nó có thể kéo dài hơn thế. Nhưng dù sao, Việt Nam cũng sẽ dân chủ như một sự tất yếu của quy luật phát triển.

Ông là một trong số ít những nhà trí thức tại Việt Nam thức tỉnh từ sớm, từ thời điểm  những tưởng đất nước sẽ “cởi mở tư tưởng” sau những tuyên bố của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, và ông đã có chuyến đi vận động dân chủ trong lần đi dự hội thảo khoa học quốc tế về khoa địa chất do Viện địa chất Mỹ tổ chức. Tác phẩm “Đông hay Tây” cũng đặt ra quan điểm công khai, rõ ràng liên quan đến rời Trung Quốc và tiến thân với Mỹ.

“Muốn bảo vệ độc lập thì tay phải phải nắm lấy Hoa Kỳ, chỉ khi đó trong tay trái mới có bàn tay của Trung Quốc yên bình được”.

Quan điểm “thân Mỹ” để yên bình với Trung Quốc ngày càng chứng minh được tính xác đáng mang tính tầm nhìn dài hạn của ông, trong bối cảnh Biển Đông ngày càng dậy sóng dữ.

Trong nhiều năm, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang đã làm việc chăm chỉ để thúc đẩy dân chủ, đấu tranh cho nhân quyền. Ông là nguồn cảm hứng cho nhiều người, ông đã mở ra những cánh cửa cho những người có nền tảng khác nhau làm việc cùng nhau.

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang cũng là người đồng hành với trang tin điện tử “lề phải” đầu tiên, với tên gọi Tổ Quốc (sau này ông tiếp tục tham gia Hội nhà báo độc lập Việt Nam với tư cách là Hội viên). Và cùng với Trung tướng Trần Độ, giáo sư Đoàn Viết Hoạt, bác sĩ Nguyễn Đan Quế, Linh mục Nguyễn Văn Lý,… Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang đã trở thành một trong những viên gạch lót đường, cổ vũ và thúc đẩy dân chủ tại Việt Nam, sau năm 1975.

Chính nhờ phẩm giá và nhận thức dân chủ hóa của những người như vậy, mà Việt Nam vẫn còn tồn tại nhân phẩm. Chính những người như Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang đã trao lại cho thế hệ sau hy vọng, khả năng suy nghĩ độc lập, và sự dấn thân không mệt mỏi. Và bằng cách “chiến đấu” cho quá trình dân chủ hóa, ông cùng những người đồng chí hướng đã mở cánh cửa tương lai cho thế hệ về sau này, trong bối cảnh, Hà Nội vẫn tìm mọi cách hạn chế các quyền tự do với hy vọng duy trì quyền lực bằng cách sử dụng các phương pháp độc tài.

Công bình và nhân phẩm cho người dân là một tiến trình khó khăn, nhưng quy luật sẽ đi lên. Hai bước về phía trước, một bước lùi. Đôi khi một bước trước và hai bước lùi. Công bình và nhân phẩm, hay nhân quyền và dân chủ không phải là loại công việc được thực hiện trong một bối cảnh thuận lợi, mà nơi đó luôn tồn tại mọi sự đe dọa từ lời nói, hành vi cho đến cả sự sống. Thế nhưng, phong trào sẽ vẫn mở rộng, với những nhà hoạt động không lùi bước. Những người đã tiếp nối thế hệ của Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang, chiến đấu, hoặc ít nhất là để giữ ngọn đuốc chiến đấu dân chủ trong mình.

“Rất buồn trước tin bác Giang qua đời. Chúng ta đã đánh mất một người cổ súy dân chủ kiên định. Xin cầu mong hương hồn ông được yên nghỉ!”, Facebooker Lâm Chi bày tỏ.

“Dân chủ, nhân quyền và phong trào chống lại áp bức đã mất một người lính vĩ đại- Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang. Đó là sự mất mát của mọi người.” N.K, một nhà hoạt động xã hội cho hay.

“Ông ấy là nhà hoạt động vì quyền con người và dân chủ cho nhân dân không sợ hãi, người đã truyền cảm hứng cho nhiều người trong và ngoài nước”, N.K nói tiếp.

Quan điểm và những tác phẩm của Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang, bằng cách này hay cách khác, được định sẵn để sống mãi mãi, bởi vì, ông là một người yêu nước thực sự, một nhà trí thức thực sự của Việt Nam, và ông đã làm việc vì một tương lai tốt đẹp hơn của đất nước mình trong cả hiện tại lẫn tương lai. Hay, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang có thể vẫn sẽ ở lại với chúng ta, với phong trào dân chủ, và tồn tại trong tâm thức của hàng dài con người, bởi sự sắc sảo, lạc quan không ngừng của ông, và là một người yêu nước thực tâm.

Đôi khi người viết tự hỏi, liệu Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang và những người đồng chí hướng với ông có phải là những nhân vật trong truyện tranh anh hùng? Không, bởi chính ông, lẫn những người “đồng chí” của ông là những anh hùng đời thực, họ là những người có gia đình và có những nỗi sợ hãi. Nhưng họ đã đặt lại sự sợ hãi sau lưng, tiếp tục tiến về phía trước, để giành quyền tự do phổ quát nhân loại.

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang là ngọn lửa. Và ông sẽ tiếp tục thắp sáng phong trào dân chủ khi chúng ta nhớ ông ấy. Và di sản của ông không chỉ là một giấc mơ cho những người thân quen, mà dành cho những ai khao khát dân chủ hiện diện.

Theo Việt Nam Thời Báo