Theo Forbes, Trung Quốc chưa muốn tung ra những đòn đánh đau nhất để trả đũa cho thuế quan của ông Trump với 200 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc.

Ảnh minh họa: XINHUA/XIE HUANCHI

Chiến lược của ông Tập

Theo Forbes, 27 năm trước, ông Đặng Tiểu Bình đã nhận định rằng "Ả Rập Saudi có dầu mỏ; còn Trung Quốc có đất hiếm".

Đầu những năm 1990, các nhà lãnh đạo hàng đầu Trung Quốc rõ ràng không thể biết về khái niệm iPhone, xe hơi Tesla, thiết bị bay không người lái (drone), robot hay những phi cơ công nghệ cao. Tuy nhiên, quyết định của Trung Quốc trong việc đầu tư cho đất hiếm, nguyên liệu thiết yếu của hầu hết các thiết bị điện tử hiện đại ngày nay, dường như đã có giá trị hơn bao giờ hết khi chiến tranh thương mại leo thang.

Có quan điểm cho rằng Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình có ít ưu thế hơn tổng thống Mỹ Donald Trump. Vậy thì tại sao ông Tập lại không muốn đạt được thỏa thuận đình chiến? Với sự "khát khao" chiến thắng của ông Trump trong việc giành chiến thắng - bất kì chiến thắng nào cũng được - thì việc Trung Quốc "xuống nước" cũng không phải là đòi hỏi quá đáng.

Có thể đội ngũ của ông Tập đang nhận định sai tình hình, có thể Trung Quốc đang muốn gây chiến thay vì hòa bình về địa chính trị. Hoặc cũng có thể là Bắc Kinh tin rằng Trung Quốc đang nắm nhiều quân bài lợi thế hơn những gì mà các nhà đầu tư nhìn thấy.

Hồi tháng 5, ông Tập đã có chuyến thăm tới cơ sở sản xuất đất hiếm. Mặc dù không như dầu mỏ của Ả Rập Saudi, nhưng việc Trung Quốc nắm trong tay loại nguyên liệu thiết yếu đã đem lại cho Bắc Kinh những lợi thế nhất định trước Thung lũng Silicon.

Đây chỉ là một trong những ví dụ về vị thế của Trung Quốc trước ông Trump. Vậy những lá bài khác của ông Tập là gì?

Louis Gave của Viện nghiên cứu Gavekal đã đặt ra một danh sách các khả năng mà Bắc Kinh có thể chọn lựa. Ví dụ: cấm xuất khẩu đất hiếm; cấm hoàn toàn các doanh nghiệp Mỹ ở Trung Quốc; giảm giá trị đồng nhân dân tệ; bán tháo trái phiếu Mỹ; khiến giá năng lượng thế giới giảm mạnh hoặc cắt giảm quy mô lớn lệnh đặt hàng trên toàn thế giới.

Ngoài ra, có thể tính tới những phương án khác như buộc những người tiêu dùng nội địa Trung Quốc không mua hàng của Mỹ nữa.

Khi Trung Quốc "ra đòn"

Hãy tưởng tượng nếu chính quyền của ông Tập đột ngột đóng cửa Boeing tại thị trường kinh tế lớn nhất châu Á. Hoặc hãng xe General Motors không thể đưa xe qua hải quan Trung Quốc. Chấm dứt hoạt động của Apple tại Trung Quốc sẽ gây ra một chuỗi phản ứng mạnh trong các doanh nghiệp Mỹ. Cắt giảm nhập khẩu đậu nành Mỹ cũng có tác động tiêu cực không nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp.

Cho tới nay, Trung Quốc đang kìm chế trả đũa ở mức thấp nhất. Ông Tập dường như đang đánh cược rằng ông Trump sẽ mất kiên nhẫn và nhằm tới các mục tiêu khác - có thể là Nhật Bản. Ông Tập cũng có thể sẽ nhắm tới cái đích năm 2020. Tại sao lại nhường nhịn ông Trump khi có thể người dân Mỹ sẽ bầu lên một tổng thống bớt thất thường hơn?

Vũ khí hóa các loại đất hiếm có thể là đòn đánh thực sự đầu tiên của ông Tập. Tất nhiên Mỹ có những nguồn cung khác. Nếu các mỏ ở Mỹ không đáp ứng được, các công ty có thể chuyển hướng sang Australia, Myanmar, Ấn Độ, Brazil hoặc Thái Lan.

Và ông Trump dường như "đủ thân thiết" với ông Putin để có thể giao dịch với một số mỏ ở Nga. Nhưng dù sao đi nữa, chắc chắn rằng việc phá vỡ chuỗi cung ứng với Trung Quốc sẽ buộc các nhà CEO hàng đầu - những người đầu tư cho chiến dịch của ông Trump - phải kêu gọi ông Trump dừng thương chiến.

Tuy nhiên, lá bài đất hiếm cũng có thể phản tác dụng. Năm 2019, Bắc Kinh đã không cấp đất hiếm cho Trung Quốc nữa và thị phần của Trung Quốc không bao giờ được như trước. "Không may là, việc này dù có thể sẽ đem lại cảm giác 'hài lòng' cho Bắc Kinh, nhưng lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm sẽ giảm sản lượng lâu dài của Trung Quốc, bởi suy cho cùng đất hiếm cũng không hiếm như tên gọi của nó."

Lựa chọn bán tháo trái phiếu cũng nguy hiểm không kém. Chuyên gia nhạn định bán một lượng lớn trái phiếu Mỹ có nguy cơ khiến kinh tế Trung Quốc bị phản đòn. Việc một lượng lớn trái phiếu xuất hiện trên thị trường có thể được quan sát từ Phố Wall tới Thượng Hải.

Ông Tập có thể đang ngầm ẩn sẽ thực hiện đòn tấn công này khi Bắc Kinh mua vào ngày càng ít trái phiếu. Hiện tại, Trung Quốc sở hữu hơn 1,1 nghìn tỉ USD giá trị trái phiếu Mỹ. Đối với ông Tập, con số này đã quá đủ.

Một tuần sau khi tới thăm cơ sở sản xuất đất hiếm, ông Tập đã tới thăm tỉnh Giang Tây, nơi khởi đầu của cuộc "Vạn lí Trường chinh" dưới thời ông Mao Trạch Đông.

Tại đây, ông Tập đã kêu gọi một cuộc trường chinh thời đại mới khi chính quyền ông Trump đang cố gắng hết sức để ngăn chặn Trung Quốc vươn lên dẫn đầu về kinh tế.

Có thể thấy, lời kêu gọi này không phải là của một nhà lãnh đạo muốn đánh những trận chiến lớn với ông Trump, mà là một người muốn đấu tranh thương mại trong khoảng thời gian dài.