Thụy My

Tại châu Mỹ la-tinh, thông tín viên Le Monde ở Bogota mô tả « Những cố gắng xoay sở của dân Venezuela trong lúc cúp điện ». Gần một tháng sau vụ cúp điện đầu tiên, một lần nữa cư dân quốc gia dầu lửa này lại bị chìm trong bóng tối.

Đã là ngày thứ Ba, nhưng tại Caracas và hầu hết các thành phố Venezuela, có vẻ như ngày Chủ nhật. Các đường phố thủ đô hầu như hoang vắng, tất cả đèn giao thông đều tắt. Đa số các cửa hàng, tiệm ăn, quán cà phê đều đóng cửa, tàu điện ngầm không hoạt động. Một Chủ nhật buồn !

Suốt cả ngày, trên mạng xã hội, những ai có thể sạc được điện thoại thông báo cho nhau về tình trạng điện lưới, đồng thời bày tỏ sự bất lực, phẫn nộ. Họ viết : « Khó có gì tệ hơn thế. Không có điện, phải chờ đợi ánh sáng quay trở lại rồi lại bị cúp điện tiếp ? ». « Chưa kịp lấy lại sức sau đợt cúp điện hôm 07/03/2019, rồi bây giờ lại phải đối phó lần nữa »…

Sau năm ngày đất nước bị tê liệt trong đợt đầu tiên, đến 21 giờ 30 tối thứ Hai 25/3, sự cố lại tái diễn. Một cư dân mạng viết : « Những ai ở nước ngoài không thể hình dung được đó là như thế nào. Im lặng như tờ, bóng tối bao trùm lên tất cả, nỗi sợ len vào từng người một ».

Đêm đen gây sợ hãi. Thủ đô Venezuela đứng thứ ba trong số những thành phố nguy hiểm nhất thế giới. Nhà báo Rey Mozo cho biết : « Không có cảnh sát lẫn nhân viên cứu hộ trên đường phố Caracas, người dân bị phó mặc cho số phận ».

Và họ cầu nguyện đừng bị bệnh. Video quay cảnh các bác sĩ ở bệnh viện Ciudad Ojeda phải giải phẫu trong bóng tối, dưới ánh sáng lập lòe của một chiếc smartphone, đăng trên trang web ElPitazo gây sợ hãi. Tại sân bay Maiquetia, những chuyến bay quốc tế hiếm hoi vẫn có thể cất cánh hôm thứ Ba 26/3, nhưng nhân viên phải viết thẻ lên tàu bằng tay.

Những lời khuyên và đề nghị giúp đỡ lan truyền trên mạng. Một công ty điện thoại khuyến cáo khách hàng mở wifi để những người láng giềng có thể sử dụng, một siêu thị thông báo dành những tủ lạnh cho ai cần trữ lạnh thuốc men.

Nhưng hầu hết các tweet là những lời nguyền rủa chế độ, từ lãnh tụ quá cố Hugo Chavez cho đến tổng thống Nicolas Maduro và « toàn bộ bè lũ bất tài » của ông ta. Đối lập tin chắc rằng những vụ cúp điện liên tục là do cơ sở hạ tầng bị xuống cấp nặng nề, còn ông Maduro thì tố cáo là đập thủy điện Guri, nơi cung cấp gần 80% điện năng cho cả nước, bị phá hoại.

Bà Angela, cư ngụ ở khu phố Chacao, Caracas cho biết lần này đã trữ sẵn nước và cá thu đóng hộp. Ở tuổi 74, bà không thể lên xuống 12 tầng lầu khi thang máy không hoạt động. Cũng như bà, nhiều người dân Venezuela đã « phát huy tài nghệ của người tiền sử để sống sót » - theo tài khoản Tachira Fuerte.

Cư dân cũng đã trở nên quen thuộc với sự cố : nay thì họ biết những nơi nào có thể nhận được tín hiệu vệ tinh. Ngay từ sáng sớm thứ Ba, người dân xúm xít tại những nơi này để cố gắng liên lạc với người thân ở nước ngoài vốn đang lo lắng. Trên ba triệu người Venezuela đã bỏ xứ sở ra đi kiếm sống từ khi kinh tế bị suy sụp.

Nhưng tinh thần hài hước vẫn chưa biến mất. Một người tên José châm chọc : « Lính Nga đến Venezuela huấn luyện trong điều vô cùng khắc nghiệt ». Mariana Blanco đăng trên Twitter : « Các bạn có còn nhớ Bộ Hạnh Phúc không ? Ai có số điện thoại cho tôi xin với, tôi có một vài đề nghị ». Hồi năm 2013, ông Nicolas Maduro loan báo đặt ra chức « thứ trưởng vì hạnh phúc tuyệt vời của nhân dân ». Nhưng từ lâu chức vụ này đã bị rơi vào quên lãng.

Về quan hệ giữa Liên Hiệp Châu Âu và Trung Quốc, bài xã luận của Le Monde nhận định đó là« một bước ngoặt đúng đắn của Paris ».

Sự hiện diện của thủ tướng Đức Angela Merkel và chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Jean-Claude Juncker bên cạnh tổng thống Pháp trong buổi đón tiếp chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mang lại một tầm vóc lịch sử. Ban đầu chỉ đơn giản là một cuộc gặp thượng đỉnh Pháp-Trung, nhưng khi mở rộng ra cho hai đối tác hàng đầu, tổng thống Pháp đã chứng minh sự chân thành trong chính sách châu Âu của mình, và dấn thân vào chiến lược mới của Bruxelles để đối phó với Bắc Kinh.

Trong văn bản công bố cách đây hai tuần, Ủy Ban Châu Âu đã tạo một bước ngoặt quan trọng, coi Trung Quốc là đối thủ chiến lược mang tính hệ thống và khuyến cáo các quốc gia thành viên nên có kế hoạch hành động, đoàn kết với nhau để đối phó. Tại Paris, bà Merkel và ông Juncker nêu ra trước ông Tập sự bất tương xứng trong việc mở cửa thị trường, còn ông Macron nhấn mạnh « sự ngây thơ » của châu Âu với Trung Quốc đã chấm dứt.

Tập Cận Bình kêu gọi vượt qua những « nghi kỵ », nhưng ông không đưa ra được bằng chứng nào để trấn an về « Con đường tơ lụa mới ». Trung Quốc và Liên Hiệp Châu Âu sẽ gặp lại ở hội nghị thượng đỉnh vào ngày 9/4. Con đường trước mặt còn dài, nhưng theo Le Monde, từ hôm thứ Ba đã có được một bước ngoặt rạch ròi.

Cũng trên Le Monde, tác giả Sylvie Kauffmann nhận xét « Châu Âu, chiến trường của Hoa Kỳ và Trung Quốc ».

Trong cuộc đối đầu mới giữa hai cường quốc, đối với các quốc gia Tây Âu – giàu mạnh nhất và ổn định nhất về chính trị – Bắc Kinh và Washington ưu tiên cho quan hệ song phương với Berlin, Luân Đôn, Paris, Roma, La Haye hoặc Stockholm. Còn với các nước thuộc Liên Xô cũ và Nam Tư cũ, mới gia nhập vào Liên Hiệp Châu Âu (EU) và do vậy ít gắn bó hơn, lọt vào tầm ngắm của Bắc Kinh còn do kinh tế chưa phát triển cao, cần nhiều cơ sở hạ tầng.

Thông qua công thức « 16+1 » do Bắc Kinh đưa ra tại Vacxava năm 2012, bao gồm các nước cộng sản cũ trong đó có 11 nước nay là thành viên Liên Hiệp Châu Âu, khu vực này trở thành bản lề trong dự án « Con đường tơ lụa mới ». Thủ tướng một nước nhỏ vùng Balkan cho biết chỉ trong vòng hai năm, ông đã có đến sáu cuộc họp song phương với phía Trung Quốc.

Năm 2015, Ba Lan đưa ra một đề nghị mới : Sáng kiến Tam Hải (Initiative des Trois Mers – I3M hay còn gọi là IMBAMN) gồm 12 nước hầu hết là Đông Âu, thành viên EU nằm dọc theo biển Baltic, biển Adriatic và Hắc Hải. Khi tổng thống Mỹ Donald Trump đến Vacxava tháng 7/2017 tuyên bố ủng hộ sáng kiến này, Bruxelles cho rằng Mỹ lại muốn chia rẽ châu Âu. Nhưng thực ra đối với chính quyền Trump, đây là cách để đặt chân vào Trung Âu, khu vực chiến lược mà cả Nga và Trung Quốc đều muốn gây ảnh hưởng.

Cũng tại châu Âu, thông tín viên của Le Figaro ở Thụy Điển cho biết « Quân đội các nước Bắc Âu tập trung sức mạnh trước áp lực của Nga ». Mười ngàn quân nhân Thụy Điển, Phần Lan và Na Uy tham gia một cuộc tập trận chưa từng thấy kéo dài 8 ngày tại Bắc Cực.

Cuộc tập trận Northern Wind diễn ra tại vịnh Botnie, vùng biên giới Phần Lan, nhằm thử nghiệm năng lực của các quân đội Bắc Âu trong điều kiện mùa đông khắc nghiệt. Kể từ cuộc chiến Gruzia năm 2008 cho đến việc sáp nhập Crimée bằng vũ lực năm 2014 và can thiệp vào cuộc xung đột Ukraina, nước láng giềng Nga ở cách đó 300 km luôn là mối đe dọa, không khí trở nên nặng nề.

Tuy Matxcơva không trực tiếp hăm dọa, nhưng nhiều sự cố thường xuyên xảy ra với các nước Bắc Âu. Hồi tháng Hai, một chiếc Sukhoi của Nga đã áp sát một phi cơ thám sát Thụy Điển, chỉ cách chưa đầy 20 mét. Cũng trong tháng Hai, một nghi can được cho là gián điệp của Matxcơva bị bắt tại một nhà hàng ở Stockholm. Và từ nhiều tuần qua, chính phủ Na Uy tố cáo hệ thống định vị GPS bị gây nhiễu ở biên giới phía bắc, gây nguy hiểm cho các máy bay chở khách. Phần Lan, vốn có chung 1.300 km đường biên giới với Nga, luôn phải đề cao cảnh giác.

Trong lãnh vực xã hội, trên trang Ý kiến của Le Figaro, tác giả Luc Ferry đặt lại câu hỏi của triết gia La Mã Cicéron sinh 106 năm trước Công nguyên : « Sống đến 300 tuổi để làm gì ? »

Câu hỏi này được Le Figaro đưa ra vào năm ngoái, đã được đại đa số độc giả trả lời là không cần thiết. Đó cũng là ý kiến của người xưa, trong đó có nhà triết học cổ đại Cicéron, là không nên sợ hãi tuổi già cũng như cái chết, cho dù với giả thiết là ở tuổi đó người ta vẫn khỏe mạnh về thể chất cũng như tinh thần. Cần phải sống thuận với thiên nhiên, mà thiên nhiên thì có những chu kỳ rõ rệt. Còn theo triết gia Platon, cái chết giải phóng chúng ta ra khỏi nhà tù là thân thể, đưa chúng ta vào cõi vĩnh hằng của niềm vui và chân phúc.

Các báo Pháp hôm nay quan tâm đến nhiều lãnh vực khác nhau. Les Echos nhận định « Brexit : Lá bài cuối cùng của bà Theresa May ». Le Figaro chạy tựa trang nhất « Bầu cử châu Âu : Cánh hữu muốn gây trở ngại cho cuộc song đấu Macron-Le Pen ».Libération tố cáo « Sách nhiễu ở trường sĩ quan dự bị Saint-Cyr : Quân đội vẫn im lặng ». Le Monde nhìn sang một thuộc địa cũ của Pháp ở châu Phi, với tựa đề « Algérie : Quân đội bỏ rơi ông Bouteflika để cố gắng cứu vãn chế độ ». Nhật báo công giáo La Croix kêu gọi « Chỉnh đốn lại Giáo hội ».

http://vi.rfi.fr/quoc-te/20190328-cup-dien-nhung-dem-den-va-chu-nhat-buon-o-venezuela

(AFP) – Trung Quốc phản đối Mỹ chỉ trích Bắc Kinh về hồ sơ người Duy Ngô Nhĩ.

Ngày 28/03/2019, phát ngôn viên bộ ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng đánh giá lời chỉ trích của ngoại trưởng Mỹ Pompeo là « vô cớ » và khẳng định tại Tân Cương, tất cả các sắc tộc đều chung sống trong một sự hài hòa. Một hôm trước, lãnh đạo ngoại giao Hoa Kỳ lên án Trung Quốc « đẩy hơn một triệu người vào các trại tập trung ở Tân Cương » và coi đây « là một hành vi giả dối đáng khinh bỉ ».

(Reuters) – Nhân Dân Nhật Báo Trung Quốc kiếm bộn tiền nhờ dịch vụ kiểm duyệt Internet.

Nhờ chính sách xiết chặt thêm kiểm duyệt từ năm ngoái, nhu cầu kiểm duyệt nội dung tăng vọt, và dịch vụ của people.cn được khách hàng hết sức tin tưởng. Cổ phiếu của công ty được yết giá trên thị trường Thượng Hải đã tăng giá khoảng 240% từ đầu năm 2019 đến nay.

(Reuters) – Tổng thống Đài Loan : Hoa Kỳ đồng ý giúp Đài Bắc tăng cường khả năng phòng thủ.

Nhân chặng dừng tại Hawaii ngày 27/03/2019 sau một vòng công du trong vùng Thái Bình Dương, bà Thái Anh Văn cho biết Washington đồng ý bán chiến đấu cơ F16-V, chiến xa M-1Abrams của Mỹ. Theo tổng thống Thái Anh Văn, trong chiến lược phòng thủ, « Đài Loan không cô độc và (…) Mỹ quan tâm đến Đài Loan hơn bao giờ hết ».

(AP) – Liên Hiệp Quốc kêu gọi Lào bớt đầu tư xây đập và đường sắt.

Theo giải thích của ông Philip Alston, báo cáo viên Liên Hiệp Quốc về tình trạng đói nghèo ngày 28/03/2019, Lào chỉ có thể phát triển mạnh nếu tập trung đầu tư nhiều vào giáo dục và chăm sóc cho người dân. Đặc sứ Liên Hiệp Quốc vừa thực hiện một vòng thị sát các vùng nông thôn của Lào. Ông cho rằng những dự án lớn về thủy điện hay đường sắt đó tạo ra ít việc làm và nâng cao tỷ lệ mắc nợ.

(Reuters) – Mỹ kín đáo cho phép bán công nghệ hạt nhân cho Ả Rập Xê Út.

Theo bản sao một tài liệu đọc được ngày 27/03/2019, Bộ trưởng Năng Lượng Hoa Kỳ, Rick Perry đã thông qua sáu giấy phép mật cho phép các công ty Mỹ bán các công nghệ hạt nhân và cung ứng dịch vụ hỗ trợ cho Ả Rập Xê Út. Quyết định này được thông qua trong bối cảnh một cuộc đua giành thị trường điện hạt nhân tại Ả Rập Xê Út giữa nhiều nước trong đó có Hoa Kỳ, Hàn Quốc và Nga. Tên quốc gia trúng thầu sẽ được chính quyền Riyad công bố vào cuối năm nay.

(Reuters) – Mỹ cảnh báo hiểm họa từ các vụ thử tên lửa phá hủy vệ tinh như Ấn Độ vừa thực hiện.

Theo quyền bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Shanahan ngày 27/03/2019, các vụ thử nghiệm này có nguy cơ tạo ra một mớ « hỗn độn » trên không gian với các mảnh vỡ để lại trên quỹ đạo. Mỹ hiện đang theo dõi hơn 250 mảnh vỡ xuất phát từ vụ thử vũ khí diệt vệ tinh của Ấn Độ.

(Reuters) – Cướp tàu hàng, để không bị trả về Libya.

108 người châu Phi vượt biển sang châu Âu đã được đón lên chiếc tàu Elhiblu 1 sát bờ biển Libya. Lo sợ bị đưa về Libya, họ quyết định buộc tàu chuyển hướng về phía nước Ý. Ngày 27/03/2019, quân đội Malta cho biết đã kiểm soát được chiếc tàu, cách bờ biển nước này khoảng 30 km.

(AFP) – Google bảo đảm trung thành với quân đội Mỹ.

Tổng thống Trump ngày 27/03/2019 đã tiếp lãnh đạo tập đoàn Google, ông Sundar Pichai, tại Nhà Trắng. Cách đây hai tuần, nguyên thủ Mỹ cáo buộc tập đoàn tin học Mỹ đã « hỗ trợ Trung Quốc, và quân đội của nước này, chứ không phải Hoa Kỳ ». Sau cuộc gặp nói trên, tổng thống Trump cho biết lãnh đạo Google đã khẳng định rõ ràng là tập đoàn này « hoàn toàn đứng về phía quân đội Mỹ ».

(AFP) – Một công dân Pháp nhận giải « Nobel » về tin học.

Ông Yann LeCun, cùng công dân Anh Geoffrey Hinton và công dân Canada Yoshua Bengio, ngày 27/03/2019, nhận giải Turing, trao tặng cho các đóng góp quan trọng trong lĩnh vực tin học. Giải thưởng Turing năm nay vinh danh đóng góp trong lĩnh vực « deep learning » (học sâu). Yann LeCun là giám đốc phòng thí nghiệm về trí tuệ nhân tạo của Facebook từ năm 2013, và giáo sư tại Đại học New York.

(RFI) – Tập đoàn Monsanto lãnh án phạt thứ hai về chất Roundup gây ung thư.

Tòa án liên bang tại San Francisco ngày 27/03/2019 đã buộc tập đoàn hóa chất Mỹ (hiện nằm trong tay tập đoàn Đức Bayer) bồi thường 81 triệu euro cho một người về hưu bị mắc bệnh ung thư sau khi đã sử dụng chất diệt cỏ Roundup trong vòng nhiều năm. Đây là lần thứ hai tư pháp Mỹ buộc tội tập đoàn hóa chất Mỹ phải chịu trách nhiệm về chứng bệnh ung thư do sản phẩm của mình gây ra.

(AFP) – Phim Bohemian Rhapsody được khán giả Trung Quốc chiếu cố.

Cho dù bị kiểm duyệt vì đề cập đến một chủ đề nhậy cảm tại Trung Quốc là cuộc sống của những người đồng tính, bộ phim về cuộc đời và sự nghiệp của ban nhạc Queen bất ngờ gặt hái nhiều thành công tuần qua. Bohemian Rhapsody lọt vào danh sách năm bộ phim ăn khách nhất. Có điều, cái giá phải trả là nhiều màn nhậy cảm nói về cuộc đời tình ái của ca sĩ Freddie Mercury đã bị kiểm duyệt.

http://vi.rfi.fr/quoc-te/20190328-tin-doc-nhanh