“Nhà báo điều tra” là danh hiệu được hầu hết báo chí lề phải và mang xã hội vinh danh cho Nguyễn Hoài Nam cả trước và sau khi bị bắt. Khác với đa phần các cây bút nội chính chủ yếu lấy thông tin từ các cơ quan tố tụng làm nguồn tin để viết bài như thông tin riêng của mình, Hoài Nam  điều tra và cung cấp dữ liệu cho các cơ quan pháp luật xử lý vụ việc trước khi viết bài. Không phải nhát gan mà cho thấy trách nhiêm công dân, ý thức tham gia chống tham nhũng của anh cao hơn tính hiếu danh vốn phổ biến trong giới người cầm bút.

Hoài Nam không chỉ được nhiều giải thưởng báo chí mà còn đươc nhiều cơ quan pháp luật, tướng lĩnh khen thưởng hoặc ban tặng những đánh giá bằng vàng.

Nếu ví von các cơ quan tố tụng là “lò” thì Hoài Nam là tiều phu cung cấp củi tươi.

Cũng khác với các nhà báo tự do hoạt động độc lập, Hoài Nam luôn gắn mình với các cơ quan báo chí lề phải, các cơ quan pháp luật trước, trong và sau khi điều tra. Phạm vi hoạt động, đối tương điều tra của Hoài Nam khá rộng từ các sai phạm về vệ sinh môi trường, tội phạm kinh tế,… nhưng không liên quan đến đề tài chính trị.

Tự tin, tự giới thiệu với Công An

Xuất thân từ bộ đội xuất ngủ chuyển sang làm báo, lý lịch Hoài Nam đỏ như son, có bề dày thành tích chống tiêu cực ngoài xã hội lẫn ăn cắp, tham nhũng trong bộ máy nhà nước. Sinh hoạt đời sống rất thanh bạch, không rượu chè, cờ bạc. Trong khi đa phần các cây bút nội chính ngay cả những phóng viên vô danh của báo chí đã lên xế hộp từ lâu thì Hoài Nam vẫn cọc cạch đi xe máy.

Ngay sau khi Hoài Nam bị bắt nhiều nhà báo vẫn công khai bày tỏ sự ngưỡng mộ về tài năng và nhân cách. Vì sao Hoài Nam bị bắt? Bài học gì từ cú ngã ngựa của “người hùng” là câu chuyện đáng bàn.

Thật ra, từ năm 2020, mối quan hệ của Hoài Nam với một số cơ quan pháp luật và báo chí đã xấu đi. Một sô tờ báo như VTV, Pháp Luật TP. HCM, Pháp Luật Việt Nam (bộ phận Truyền hình Pháp Luật) từng rải thảm cầu hiền đã cắt hợp đồng với anh. Một số cơ quan đã xa gần hỏi thăm sức khỏe.

Nhưng Hoài Nam vẫn rất tự tin, tự bạch trên fb về lai lich sáng ngơi của mình như sau. “Để lãnh đạo C01 (cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công An) không tốn công “đào bới” quá khứ của tôi, tôi cung cấp luôn quá trình nhiều năm thực hiện sứ mệnh “không khoan nhượng” với cái xấu, xin điểm lại những vụ án tôi phối hợp và tố giác như sau:

1 – Phối hợp với trung tướng Nguyễn Việt Thành triệt phá “đường dây hàng lậu Móng Cái” và tệ nạn buôn lậu vùng biên (năm 2007, 2008).

2 – Phối hợp với C49 Kiểm tra bắt giữ hàng chục tấn dầu bẩn trong loạt bài “Bí mật hành phi” năm 2009); Kiểm tra bắt giữ hàng chục tấn dầu không mùi, trong loạt bài “Bí ẩn dầu không mùi” năm 2011; Kiểm tra bắt giữ 14 tấn chất tạo nạc trong loạt bài “kinh hoàng heo siêu nạc” (năm 2012);

3 – Phối hợp với phòng CSHS CA TP.HCM khởi tố một cảnh sát phòng chống tội phạm tổ chức đánh bạc (năm 2011).

4 – Phối hợp với Thanh tra BCA cung cấp chứng cứ hàng chục CSTT Cơ động  “làm luật” xe quá tải đi vào giờ cấm ở TP.HCM, trong loạt bài “CSTT Cơ động làm luật” năm 2012. Sau đó 7 cán bộ CA bị tước quân tịch.

5 – Tố giác và sau đó Công an khởi tố một công an phường ở TP.HCM về tội “lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, trong loạt bài “Làm tiền người chở thuê” (năm 2013)

6 –  Phối hợp với Ban Nội chính Trung ương và C46 khởi tố 8 đối tượng thiếu trách nhiệm trong quá trình thi công công trình nạo vét luồng Hòn Gai – Cái Lân năm 2014.

7 – Phối hợp với PC 05 Công an TP.HCM bắt nhiều cơ sở sử dụng màu công nghiệp trong loạt bài “Rau muống bào tẩm hóa chất công nghiệp” năm 2017.

8 – Phối hợp với Cục CSHS bắt giữ 32 đối tượng trong mạng lưới mỗi ngày trộm 10.000 lít dầu máy bay ở TP.HCM năm 2017. (vụ này cục CSHS cướp công của tôi và bỏ lọt 4/5 công ty).

9 – Phối hợp với Cơ quan Điều tra Viện KSNDTC bắt và khởi tố một thẩm phán ở huyện Đạ Houai (Lâm Đồng) “Nhận hối lộ” năm 2014; bắt quả tang một CSHS Công an TP Dĩ An năm 2020, vì nhận hối lộ 150 triệu đồng.

10 – Phối hợp với Ban Nội Chính trung ương điều tra vụ lập quỹ đen ở cục Đường thuỷ nội địa năm 2018.

Trên đây là 10 vụ án, chuyên án điển hình mà tôi phối hợp và tố giác đến các cơ quan chức năng để triệt phá, bắt giữ. Những đơn vị tôi phối hợp có nhiều đơn vị làm đúng chức năng nhiệm vụ được giao, chỉ một số là làm trái công vụ như cục CSHS triệt phá chuyên án trộm cắp dầu máy bay năm 2017. Vụ quỹ đen cục Đường thủy nội địa năm 2018.”

Từng là cây bút được tôn vinh. 

Nhà báo chuyên bảo vệ Môi Trường Mai Quốc Ấn, người từng có công lớn ngăn chặn dự án lấn bờ sông Đồng Nai và đưa nghi can Đặng Văn Hiến ra đầu thú đã dành cho Hoài Nam những lời khen có cánh sau khi Hoài Nam bị khởi tố, bắt giam. “Nếu có nhà báo "khoe" đề tài nào đó sẽ đạt giải uốc gia dù... chưa đăng, Hoài Nam là một trong vài cái tên nói điều đó kiểu... đương nhiên nó thế. Và tôi tin! Đúng là sau mấy lần khoe, anh đều có giải cả.

Mà ảnh giỏi thiệt! Điều tra nhập vai đều, nhiều, ra được sản phẩm gây chấn động như Hoài Nam ở nước mình hình như chưa ai bằng. Ngay cả phóng sự hồ sơ Hoài Nam cũng giỏi. Nói về phóng sự hồ sơ mà "nhặt kim cương" trong một văn bản lướt qua tưởng vô thưởng vô phạt thì ở Việt Nam có một người nữa giỏi như anh. Người đó tôi cũng rất nễ phục! Có nhiều người không ưa Hoài Nam. Thậm chí rất rất không ưa. Vì Hoài Nam giỏi và vì cả Hoài Nam thẳng. Thẳng đến mức đúng như câu anh từng nói với tôi: "Anh đúng nên anh đoé sợ bố con thằng nào!"…

Có nhiều người khuyên đừng chơi với Hoài Nam. Tôi vẫn chơi. Dù anh em gặp nhau cực ít, nhưng sự nể trọng tôi dành cho Hoài Nam giờ còn nguyên đó.” (2)

Tờ báo đảng uy quyền chỉ sau báo Nhân Dân là Sài Gòn Giải Phóng số chủ nhật ngày 21-6-2009 đã có bài viết tuyên dương “Phóng viên Hoài Nam - Mang “lửa nghề” sưởi ấm cuộc sống!”. Nhân ngày báo chí cách mạng Việt Nam, Hoài Nam được tuyên dương, trong đó nêu những giải thưởng sau hơn 3 năm làm báo của PV Hoài Nam:

- Là phóng viên duy nhất trong làng báo Việt Nam được Ban Chỉ đạo Trung  ương về phòng, chống tham nhũng tuyên dương vì có thành tích phòng, chống tham nhũng (vào ngày 4-6 tại TPHCM).

- Giải nhất cuộc thi Nhà Báo với trẻ em Việt Nam  năm 2006.

- Giải thưởng báo chí Vì sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc do Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức năm 2008.

- Được Hội đồng Giải báo chí quốc gia lần 3 xét tặng Giải Báo chí quốc gia năm 2008.” (3)

Bài báo còn trích dẫn đánh giá của trung tướng Nguyễn Việt Thành lúc ấy là Tổng Cục Phó Tổng Cục Cảnh sát, người hùng trong vụ án Năm Cam với phóng viên Hoài Nam với lời lẽ bằng vàng.

Theo luật được thưởng 17 tỉ đồng

Năm 2018, tên tuổi Hoài Nam càng sáng chói với cuộc điều tra việc lập quỷ đen ở Cục Đường Thủy nội đia giúp Bộ Giao thông Vận tải kết luận và thu hồi được số tiền hơn 4,8 tỷ đồng sai phạm tại Cục Đường thủy nội địa Việt Nam (ĐTNĐ). Báo Thanh Tra viện dẩn các quy định pháp luậ và tinh toán rằng riêng vụ này, Hoài Nam sẽ được thưởng không quá 480 triệu đồng.

Cũng theo báo Thanh Tra, vào năm 2013, Hoài Nam cũng đã phát hiện lĩnh vực tham nhũng ngân sách nạo vét duy tu sông biển tại Cục Hàng hải Việt Nam. Từ đó, Bộ GTVT đã thanh tra và kết luận, thu hồi cho Nhà nước 1,7 tỉ đồng việc chuyển nhượng thầu trái phép và chỉ đạo xử lý kỷ luật hàng chục cán bộ sai phạm. Cũng tại vụ việc này, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội đã có Bản án Hình sự Phúc thẩm số 474 và tuyên án thu hồi cho Nhà nước là 7,8 tỷ đồng.

Ngoài ra, trong năm 2018, Hoài Nam đã tố cáo công ty điện máy tại TP Hồ Chí Minh trốn thuế. Từ đó, Cục Thuế TP Hồ Chí Minh đã tiến hành thanh tra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với công ty này. Tổng số tiền phải nộp ngân sách là gần 150 tỷ đồng. Trong đó, truy thu thuế thu nhập cá nhân với số tiền hơn 104 tỷ đồng, phạt hơn 19 tỷ đồng và số tiền chậm nộp hơn 24 tỷ đồng (4)

Như vậy, chỉ riêng ba vụ này, Hoài Nam đã giúp thu hồi cho ngân sách khoảng 170 tỉ đồng tham nhũng, sai phạm. Nếu áp dụng quy định khen thưởng cho người tố cáo  10% giá trị tài sản thu hồi đươc, thì với ba vụ việc đã nêu Hoài Nam có thể đươc thường lên đến gần 17 tỉ đồng, số tiền kếch xù so với thu nhập chân chính, hợp pháp. Thế nhưng khen thì có, báo Thanh Tra ghi nhận “Với những thành tích đã được, năm 2017, PV Hoài Nam vinh dự được Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc tặng bằng khen” với hình ảnh trang trọng nhưng thưởng thì không có thông tin. Ngược lại sau đó Hoài Nam long đong chuyển từ báo này sang báo khác và cuối cùng là bị bắt.

Hầu hết báo chí lề phải đều thông tin chung chung ông Nguyễn Hoài Nam bị khởi tố bắt giam vì vi phạm điều 311 “lợi dụng quyền tự do dân chủ…”. Riêng báo Phụ nữ TPHCM online đăng chi tiết hơn là “ ông Hoài Nam đã sử dụng tài khoản mạng xã hội như: Hoài Nam, nhà báo Hoài Nam để đăng nhiều thông tin trong vụ án xảy ra ở Cục đường thủy nội địa Việt Nam. Trong đó, ông này cho rằng cơ quan điều tra bỏ lọt tội phạm.

Bên cạnh đó, ông Hoài Nam còn đăng nhiều thông tin sai sự thật liên quan đến cán bộ ngành Công an, Viện kiểm sát…” (5)

Tại sao ngay trong vụ điều tra do chính Ban Nội chính TƯ chỉ đạo và đươc Ban Nội Chính khen, Nguyễn Hoài Nam lại bị bắt giam? Và trong cách đưa tin về việc Nguyễn Hoài Nam bị bắt đa số các báo lề đảng đã có tiến bộ ưu ái thêm từ ông vào trước cái tên nhưng cũng có không ít tờ có cách diễn đạt với nhiều ẩn ý, nhà báo Mai Quốc Ấn phải cảm thán “Ở cái xứ "văn mình, vợ người" này, phàm nhà người cầm bút, nếu không nói được một câu chua xót cho nghề, cảm thương cho người; thì cũng đừng nên thêm máu vào trong câu chữ khi thấy người gặp nạn.

Đọc cách đưa tin của các tờ báo, cách viết caption của một số nhà báo; có thể thấy rất nhiều điều phía sau đó…”

Những điều phía sau đó là gì? Nó không lẩn khuất mà nằm ngay trên các trang fb của Nguyễn Hoài Nam. Hóa ra Hoài Nam không dừng lại ở mức độ tố cáo tội phạm đến các cơ quan pháp luật, không hài lòng với việc đươc khen, không thắc mắc với việc có đươc thưởng tiền tỉ theo pháp luật hay không mà lại tiếp tục giám sát và đấu tranh với cách xử lý nhưng tội phạm trong vụ án ở Cục Đường Thủy nội địa.

Tố cáo Trung tướng Công An

Hoài Nam cho rằng C01 và Cục 5 Viện KSND TC đã bỏ lọt tội phạm chính của vụ án là Cục Trưởng Cục Đường Thủy. Hoài Nam tiếp tục kiên trì gởi đến các cơ quan chức năng những tài liệu mà anh xem là chứng cứ phạm tội như băng ghi âm cuộc nói chuyên của Cục Trưởng với thuộc cấp và các tài liêu liên quan. Những tố cáo này không đươc giải quyết thỏa đáng, báo chí cũng không dám đăng. Nguyễn Hoài Nam đã công bố công khai lên fb và tố cáo dít danh Trung Tướng Trần Văn Vê nguyên Cục Trưởng C01 và bà Phó Viện Trưởng VKSND TC thông đồng bỏ lọt tội phạm.

Chính Trung Tướng Vê đã tố cáo ngươc lại là Nguyễn Hoài Nam đã lợi dụng quyền tư do dân chủ, vu khống ông ta. C01 đã chuyển hồ sơ ủy thác cho CA TP. HCM thụ lý từ năm 2020 và CATP đã nhiều lần mời Hoài Nam làm việc.  

Nguyễn Hoài Nam không chùn bước và đã tường thuật chi tiết nội dung làm việc với VATPHCM trên fb “27-2… ĐTV hỏi về đơn tố của tôi đã được Thủ trưởng Cơ quan CSĐT BCA giải quyết và cho rằng tôi tố cáo trung tướng Vệ là sai. Trung tướng Vệ và trung tá Quân viện dẫn cả văn bản của Vụ 5 trả lời Cơ quan Điều tra Viện KSNDTC cho rằng tôi tố cáo sai. Nghe xong, tôi lôi ra hàng loạt chứng cứ bày la liệt trên bàn làm việc chứng minh C01 bắt tay với Vụ 5 viện KSNTC để bỏ lọt 15 tội phạm ở một vụ án tham nhũng. Tôi chỉ từng bút tích người đưa hối lộ từ 90 triệu đồng đến 886,9 triệu đồng. Và lôi cả Bản KLĐT do chính trung tướng Vệ ký suy diễn trái pháp luật để bỏ lọt 14 đối tượng đưa hối lộ, bỏ lọt kẻ chủ mưu vụ án là cục trưởng. Đưa hình ảnh cả cục tiền mà cục Đường thủy đi nộp khắc phục 4,8 tỉ đồng tiền thu trái quy định của nhà thầu và khẳng định Trung tướng Trần Văn Vệ, ĐVT trần Việt Dũng và KSV Nguyễn Thị Thanh Tú lợi dụng chức vụ quyền hạn không điều tra ai là người nộp khắc phục hậu quả 4,8 tỉ đồng này. Tôi đưa bản đã bóc tách băng ghi âm cục trưởng Giang chỉ đạo Phạm Văn Thông tại phòng làm việc, sau khi Phạm Văn Thông đến báo cáo tiền quỹ đen đã chi hết rồi. Cục trưởng Giang chỉ đạo “cái đấy hôm nào phải làm rõ, tôi và anh chưa tiêu đồng nào…”. Đưa đoạn bóc tách băng ghi âm ở quán cà phê khi tôi dụ cục trưởng Giang ra ngoài vì tôi không vào được trong phòng do cục trưởng Giang cảnh giác. File ghi âm này Giang chỉ đạo các đệ tử thân tín gồm Vũ Mạnh Hùng, Nguyễn Xuân Hồng và Phạm Văn Thông không được nghe điện thoại của tôi, không được gặp tôi.

Đặc biệt, cục trưởng Giang chỉ đạo Phạm Văn Thông hủy chứng cứ và rất lo sợ Thông để lại bút tích. Thế nhưng, Trung tướng Vệ và Vụ 5 Viện KSNDTC kết luận đó là buổi chỉ đạo công việc thường ngày, để loại bỏ kẻ chủ mưu ra khỏi vụ án”.

Như thế là quá rõ. Đối đầu tố cao Trung Tướng Công An, Phó Viện Trưởng VKSNDTC và cả guồng máy C01 Bộ Công An, Vụ 5 VKSND TC phạm pháp thì không bị bắt mới là chuyện lạ.

Trong xứ sở thiên đường này, Nguyễn Văn Hải (báo Tuổi Trẻ), Nguyễn Việt Chiến (báo Thanh Niên) dẫn nguồn tin từ Cơ quan điều tra của Bộ Công An trong vụ PMU 18 mà còn bị bắt, hai tiến sĩ Trường ĐH Tôn Đức Thắng chỉ tố cáo ông Bùi Văn Cường đạo văn mà còn bị bắt thì việc gì cũng có thể bi bắt đươc huống chi Hoài Nam làm chuyện xỉa răng cọp, không phải cọp thường mà là cọp chúa.

Là nhà báo điều tra tin nhạy lẽ nào Hoài Nam lại thiếu hiểu biết, thiếu thông tin từ những tiền lệ oái oăm của xứ sở Đông Lào này? Chắc chắn là phải biết nhưng có lẻ Hoài Nam có niềm tin khác vững chắc hơn.

Tin quan chức cộng sản là tự sát

Trước hết, có lẽ Hoài Nam tin vào pháp luật qua nhũng vu việc được xử lý khá rốt ráo trước đây. Thứ hai, có lẽ Hoài Nam tin vào những con người, những lãnh đạo cấp cao mà anh từng có dịp giao tiếp, công tác.

Hoài Nam đã thể hiện niềm tin này trên fb mà cụ thể nhất là hai ông Nguyễn Hòa Binh Chánh An TANDTC và Phan Đình Trạc Trưởng Ban Nội chính Tư

Ngày 25-1-2021, Hoài Nam viết “Ở cương giới mới sắp tới mong Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình, sẽ có ý kiến quyết liệt vụ C01 bắt tay cùng vụ 5 Viện KSNDTC bỏ lọt 15 tội phạm trong một vụ án tham nhũng ngân sách, xảy ra tại cục Đường thủy nội địa Việt Nam năm 2018. Chứng cứ tôi đã bàn giao ở T78 cho thẩm tra viên do Chánh án chỉ đạo”

Ngày 31-1, Nguyễn Hoài Nam lại bừng bừng hy vọng khi có tin ông Trạc vào BCT “ A ấy đã vào BCT. A ấy sẽ là Tư lệnh ngành CA. Và sẽ có hàng loạt CA biến chất vụ quỹ đen bị kỷ luật!.” (1)

Sai lầm của Nguyễn Hoài Nam không phải là non yếu nghiệp vụ, không phải là nói năng vung vít không chứng cứ, cũng không phải là lợi dụng quyền tự do dân chủ để vu khống như cáo buộc. Những băng ghi âm, những tài liệu anh cung cấp là chứng cứ mười mươi.

Sai lầm của Hoài Nam là đặt niềm tin nhầm chỗ. Trong thể chế độc tài toàn trị, pháp luật không phải là sức manh của thần Công Lý mà chỉ là phương tiện, công cụ quyền lực của các cược tranh giành quyền bính. Ngay cái lò của ông Trọng không phải để đốt kẻ tham nhũng mà chỉ mượn cớ chống tham nhũng để đốt củi rừng cứu lấy củi nhà tạo quyền lực giữ ghế TBT cho nhiệm kỳ 3 và cả nhiệm kỳ 3+n cho dến khi tắt thở. Ngau trong đại án AVG, Tô Lâm thoát tội như không, Phạm Nhật Vũ đươc giảm án nhờ cúng chùa đã cho thấy cái lò nó nhem nhuốc, méo mó đến mức nào.

Kế đến, Hoài Nam đã lầm lẫn khi tin vào sự công minh của các lãnh đạo chóp bu. Qua bản án Giám Đốc Thẩm với Hồ Duy Hải, qua cách trả lời trước Quốc Hội đã cho thấy sự trơ trẻn, man trá của Nguyễn Hòa Bình không có ai sánh nổi. Mà không riêng Nguyễn Hòa Bình, trong cơ chế tranh đoạt, thăng tiến bất minh của chế độ cộng sản thì người “càng cao danh vọng càng nhiều gian manh” không thể tin đươc bất kỳ ai.

Không riêng Nguyễn Hoài Nam. Cũng không riêng lỉnh vực điều tra báo chí, Bất cứ ai, bất cứ chuyện gì, lĩnh vực nào, tin vào công lý, tin vào quan chức trong chế độ công sản là tự sát

1-https://www.facebook.com/profile.php?id=100057396420412

1. ttps://www.facebook.com/quocan.ma
2. https://www.sggp.org.vn/phong-vien-hoai-nam-mang-lua-nghe-suoi-am-cuoc-s... (nay bài báo đã bị xóa)

4-https://thanhtra.com.vn/thanh-tra/xu-ly-sau-thanh-tra/PV-Hoai-Nam-duoc-t...

5-https://www.phunuonline.com.vn/vi-sao-phong-vien-nguyen-hoai-nam-bi-khoi...