RFI

Nếu như virus SARS-CoV-2 bắt nguồn từ nơi khác và Trung Quốc cũng chỉ là nạn nhân ? Chí ít đây là lập luận được Bắc Kinh củng cố thêm từ sau kết luận của đoàn chuyên gia của tổ chức Y Tế Thế Giới trong buổi họp báo ngày 09/02/2021.

Giả thuyết về virus thoát từ các phòng thí nghiệm Vũ Hán là « khó có thể xảy ra », cho dù cựu tổng thống Mỹ Donald Trump trước đây vẫn khẳng định. Chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán đúng là ổ dịch đầu tiên ở Trung Quốc, nhưng không phải là nơi duy nhất phát tán virus. Chính quyền Bắc Kinh càng tin vào điều này, vì các nhà nghiên cứu Ý và Pháp vừa công bố virus corona có thể đã xuất hiện tại hai nước này từ tháng 10 và tháng 11/2019, nhiều tuần trước khi được chính thức ghi nhận ở Trung Quốc.

Dù nguồn gốc virus corona vẫn là một bí ẩn, nhưng đối với Bắc Kinh, virus không bắt nguồn từ Trung Quốc đã là một « thắng lợi », giúp Trung Quốc từ giờ khoác áo « nạn nhân ». Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Uông Văn Bân (Wang Wenbin), trong buổi họp báo ngày 10/02, vẫn cho rằng virus corona đã xuất hiện ở Mỹ trước khi được chính thức xác nhận tại Trung Quốc. Theo ông, Trung Quốc đã « minh bạch » đón các nhà điều tra quốc tế, giờ phải tiến hành điều tra tại nhiều nước khác vì có lẽ có nhiều « ổ dịch » SARS-CoV-2 trên thế giới.

Nghiên cứu dựa trên tài liệu được chuẩn bị sẵn

Tuy nhiên, ngay trước khi diễn ra, giới khoa học thế giới không kỳ vọng nhiều vào chuyến đi của đoàn chuyên gia Tổ Chức Y Tế Thế Giới. Cuộc điều tra mang lại « ít câu trả lời, vẫn còn nhiều thắc mắc », theo nhật báo Pháp Le Monde (11/02).

Thực vậy, chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán đã được dọn sạch sẽ và đóng cửa hoạt động. Và sau hơn một năm Trung Quốc mới « sẵn sàng » đón phái đoàn của Tổ Chức Y Tế Thế Giới. Đoàn chuyên gia nghiên cứu những dữ liệu, được phía Bắc Kinh chuẩn bị sẵn, để đưa ra kết luận « không có bất kỳ dấu hiệu virus lây lan ở Vũ Hán trước tháng 12 (2019) ».

Ngoài ra, những kết luận của đoàn chuyên gia quốc tế còn để ngỏ cho Trung Quốc khả năng theo đuổi lập luận virus được đưa vào nước này qua « dây chuyền đông lạnh », đặc biệt là thủ lợn và hải sản, sau đó lây cho người dân. Ông Lương Vạn Niên (Liang Wannian), lãnh đạo Ủy Ban Y Tế Quốc Gia, đứng đầu phái đoàn Trung Quốc, đã tranh thủ buổi họp báo chung với đoàn chuyên gia của Tổ Chức Y Tế Thế Giới hôm 09/02 để tái khẳng định lập trường của Trung Quốc : « SARS-CoV-2 có thể tồn tại trong điều kiện môi trường bảo quản thực phẩm đông lạnh và trên bao bì ».

Nhóm chuyên gia đến Trung Quốc có vẻ đồng ý về giả thuyết này, trái ngược với quan điểm của ông Mike Ryan, giám đốc phụ trách các chương trình khẩn cấp của Tổ Chức Y Tế Thế Giới, cho rằng hiện « chưa có bằng chứng cho thấy thực phẩm hoặc dây chuyền đông lạnh đóng vai trò việc lây nhiễm » Covid-19.

Nhật báo Le Monde nhận định Trung Quốc đã khéo léo « cân bằng được giữa khoa học và ngoại giao » trong chiến dịch truyền thông về cuộc điều tra của đoàn chuyên gia y tế quốc tế.

Khuyến cáo điều tra thêm trước thời điểm 12/2019

Kết luận về những ca nhiễm Covid-19 đầu tiên được chính thức ghi nhận vào tháng 12/2019 không đồng nghĩa với việc là không có ca nào trước đó. Các chuyên gia tham gia phái đoàn của Tổ Chức Y Tế Thế giới cho rằng cần tìm thêm các bằng chứng về khả năng virus lây lan trước tháng 12/2019 ở Vũ Hán, « thu thập thêm mẫu về động vật hoang dã ở Trung Quốc cũng như ở nơi khác », cũng như điều tra thêm về những trang trại cung cấp động vật cho chợ Hoa Nam, vì theo họ, vật chủ trung gian phải là một con vật gần gũi với con người hơn là loài dơi, như thỏ, con lửng, chuột tre… được bán trong chợ.

Hoa Kỳ không tỏ ra tin tưởng vào « tinh thần hợp tác », « sự minh bạch » của Trung Quốc. Ông Ned Price, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Mỹ, cho biết Washington sẽ phối hợp nghiên cứu với các đối tác, « hơn là vội vã tin vào những kết luận có thể mang những động cơ khác ngoài khía cạnh khoa học ».

Phía bộ Ngoại Giao Trung Quốc, thông qua lời phát ngôn viên Uông Văn Bân, thì có vẻ « thách » Mỹ minh bạch tương tự và mời chuyên gia của Tổ Chức Y Tế Thế Giới đến điều tra nguồn gốc virus corona.