Hôm nay ngày 25-10, còn đúng hai tuần nữa là tới ngày bầu cử Thổng thống Mỹ năm 2016

Tôi xin đi ngay vào đề: Clinton hy vọng thắng 80%, Trump chỉ hy vọng thắng 20%

Tranh cử Tổng thống Mỹ chỉ căn cứ vào phiếu cử tri đoàn, nay thăm dò mới nhất của Real Clear Politics ngày 25-10 cho thấy Clinton được 272 phiếu cử tri đoàn, Trump 126 phiếu ctđ, còn lại 140 phiếu hai bên sẽ tranh dành nhau. (Quí vị có thể vào link:

http://www.realclearpolitics.com/epolls/2016/president/2016_elections_electoral_college_map.html)

Muốn được đắc cử cần phải có 270 phiếu cử tri đoàn (trong số 538 phiếu toàn quốc) mà Clinton coi như chắc ăn. Mấy tuần trước, Trump được 165, Clinton được 200 hoặc 220, cách biệt tương đối, rồi hơn tuần vừa qua Trump lên 170 nhưng sau đó tụt dần từ 170 xuống 165 rồi cách đây vài ngày chỉ còn 126, coi như không còn gì để hy vọng. Từ giữa cho tới cuối tháng 9 vừa qua, Trump có nhiều cơ hội thắng, ông ta lên điểm khá cao khi ấy Clinton lại bị mất điểm dần dần, Trump tìm cách kiếm phiếu của dân da mầu nhưng rồi những cơ hội tốt có thể đảo ngược tình thế đã vuột khỏi tầm tay ông. Có lẽ đó là dịp may duy nhất để Donald Trump chuyển bại thành thắng, bây giờ thì không còn cơ hội nào khác. Từ ngày 8 tháng 10 khi Billy Bush đưa ra cuộn băng năm 2005 cho thấy ông Trump nói tục bậy về phụ nữ thì ông ta bị tụt thang rất nhanh vô phương cứu chữa

Về nguyên nhân Clinton thắng và Trump thua tôi xin nêu một số nguyên do chính.

1- Yếu tố quan trọng nhất trong cuộc tranh cử Tổng thống Mỹ là phải có nhiều tiền để vận động cho mạnh, phải chi nhiều tiền quảng cáo, bên nào vận động mạnh sẽ nhiều cơ hội thắng, chuyện quảng cáo tranh cử cũng giống y như quảng cáo thương mại. Từ mấy tháng trước qua nhiều bản tin trên yahoo, truyền hình, báo chí… cho thấy Clinton quyên góp được nhiều tiền và chi tiêu quảng cáo tranh cử rất dồi dào trong khi Trump thu được rất ít và quảng cáo èo uột không đáng kể, người ta đã cho là Trump khó hy vọng thắng vì tranh cử cần nhiều tiền vận động. Nhiều bản tin cho thấy Clinton chi tiêu gấp 5, thậm chí gấp 10 lần so với Trump nhất là tại các tiểu bang then chốt, nghiêng ngả mà họ gọi là swing states, toss ups. Số nhân viên vận động của Clinton cũng gấp 3, gấp 5, thậm chí gấp 10 lần Trump, nhiều người đã tiên đoán là Trump khó thắng.

Nay hai bên đang vận động ráo riết tại các bang swing states, có khoảng 13 tiểu bang nhưng Trump với tiền bạc, với số nhân viên ít ỏi như thế thì không hy vọng gì chuyển bại thành thắng. Một điều khó hiểu là nhà tỷ phú Donald Trump xem ra chẳng có tiền bạc gì cả, trong khi Clinton tung tiền như nước, nhiều bản tin TV, yahoo… cho biết nửa triệu mỗi ngày, thì số tiền Trump bỏ ra không đáng kể, số tiền đảng Cộng Hòa quyên góp cũng khiêm tốn thôi  vì thực ra đảng cũng chẳng tha thiết gì lắm, họ chỉ lo tranh cử vào Quốc hội. Như thế Trump thiếu tiền hay ông không muốn bỏ tiền?

2- Chính đảng Cộng Hòa cũng muốn phá cho Trump thua, nay số người Cộng hòa ủng hộ Trump cũng  không nhiệt tâm lăm, họ chỉ ủng hộ cho có lệ, số đảng viên CH kỳ cựu chống đối Trump khá nhiều có lẽ khoảng 100 người. Khi còn tranh cử sơ bộ theo nhiều bản tin có vào khoảng từ 60 tới 100 vị chức sắc lớn Cộng Hòa phản đối Trump, nhất là khi thấy ông có thể được đảng đề cử. Những đảng viên chức sắc CH hồi đó đã chủ trương phá cho Trump thua để Clinton đắc cử vì họ cho rằng nếu Trump lên làm Tổng thống sẽ di hại cho đảng Cộng Hòa về sau, chẳng thà để Dân Chủ làm thêm nhiệm kỳ này còn hơn.

Nay bản tin mới cho hay nhiều đảng viên CH đánh phá Trump cật lực (The Republicans who want to beat Trump by as much as possible) để phụ giúp cho Clinton thắng. Lần đầu tiên trong lịch sử tranh cử, một đảng lớn đánh phá ứng cử viên của chính mình, và bây giờ họ đã gần toại nguyện. Cộng Hòa đã dọn cỗ sẵn cho Dân Chủ xơi.

3- Donald Trump bị chống đối quá nhiều, không chỉ bị Dân chủ Cộng hòa đánh phá mà còn bị phụ nữ, di dân, dân tộc thiểu số, Hồi giáo… chống. Nhiều nước Á, Âu .. và trên thế giới chống chính sách của Trump và sợ trường hợp ông ta thắng cử sẽ ảnh hưởng nhiều về kinh tế quân sự với nước họ. Cách đây mấy tháng có bản tin tiên đoán trường hợp ông ta lên làm Tổng thống có thể sẽ bị ám sát: (DONALD TRUMP: ‘They Will Kill Him Before They Let Him Be President’)

Sở dĩ Cộng Hòa phải đưa Trump ra làm ứng cử viên đại diện vì họ theo đúng nguyên tắc, ông ta đã hội đủ số phiếu đòi hỏi và đã được nhiều phiếu nhất trong cuộc tranh cử sơ bộ. Trong cuộc tranh cử sơ bộ Dân chủ, ngoài phiếu của cử tri còn có phiếu siêu đại biểu (supper delegates) vào khoảng 25, 30%,  của các vị chức sắc lớn DC, họ muốn bầu cho ai thì bầu cho nên Dân Chủ có thể quyết định đưa ai ra và không đưa ai ra. Còn Cộng Hòa thì dân chủ hơn, họ không có phiếu siêu đại biểu nên khi Trump đủ số phiếu của cử tri, dù muốn dù không đảng CH phải đưa Trump ra. Họ hoàn toàn tin vào lá phiếu cử tri và không xen vào việc đề cử

4- Hillary Clinton có nhiều thuận lợi, trước hết quỹ tranh cử và tiền bạc quá dồi dào như đã nói trên, bà được nhiều phiếu của dân tộc thiểu số, của phụ nữ….  và nhất là được chính phủ tích cực ủng hộ bao che, được đảng Dân Chủ giúp đỡ tận tình. Tổng thống Obama và phu nhân đi vận động cho Clinton, chưa bao giờ một ứng cử viên được nhiều thuận lợi như thế. Trước đây cử tri Cộng hòa bầu cho Trump vì họ hy vọng ông ta có khả năng kinh doanh sẽ làm cho nền kinh tế tiến bộ hơn vì nay người trung lưu nghèo hơn xưa, vật giá tăng cao hơn… nhưng người ta lại thấy kế hoạch của Trump nhiều rủi ro nguy hiểm, nó sẽ làm đảo lộn nhiều cơ cấu cũ khi ông chủ trương mang công việc bề nước, rút đầu tư, đánh thuế hàng nhập cảng….và vì thế họ bầu cho Clinton, họ cho rằng bớt nguy hiểm hơn.

5- Trump bị đại đa số truyền thông đánh phá, bôi nhọ… từ bao năm nay, đây là lần đầu tiên mà truyền thông Mỹ không giữ được sự khách quan vô tư trong cuộc  tranh cử Tổng thống, họ bênh bên này, chống bên kia. Những sai lầm của Trump được phóng đại, tô vẽ loan truyền tối đa trong khi những lỗi lầm to lớn của Clinton thì hầu như không được nhắc tới. Trong kỳ tranh cử này, truyền thông đóng vai trò hết sức quan trọng, họ ảnh hưởng nhiều tới lá phiếu của cử tri. Lên internet, mở yahoo ra là thấy toàn những tin chỉ trích Trump rất nặng nề, một người Mỹ có góp ý trên diễn đàn như sau: Tôi muốn bệnh vì cái truyền thông đánh phá Trump (I’m sick of the anti-Trump media), họ làm quá lố, những bản tin này cũng đã góp phần lớn vào việc thắng thua trong cuộc tranh cử kỳ này.

Theo một bản tin TV  năm nay có 200 triệu người ghi danh đi bầu, cao hơn mọi năm nhiều,  số cử tri dân tộc thiểu số năm ngoái 29% nay 31%, phần nhiều bầu cho Dân chủ. Nay người ta có khuynh hướng bầu cho Dân chủ  nhiều hơn cho Cộng hòa vì Dân chủ thực tế hơn, họ chú trọng vào lấy phiếu hơn là huênh hoang chính sách này nọ. Nhiều cử tri, nhất là dân thiểu số chú trọng vào các vấn đề cơm, áo gạo, tiền… hơn là những vấn đề chính trị xa vời, những kế hoạch toàn cầu to tát mà họ cho là viển vông. Nhiều cử tri chỉ thích bầu cho ai có lợi cho họ: oeo phe, phút tem, vào quốc tịch… Dân chủ mở cửa cho di dân, tỵ nạn, ưu đãi trợ cấp xã hội.. Năm 1964 TT Johnson (DC) ra luật nhân quyền, trợ cấp xã hội, y tế người già…. và đã “cột chặt người da đen vào DC” (lời ông ấy) trong khi Cộng hòa  chủ trương bảo thủ, không thiện cảm di dân, trợ cấp… nên có thể  bị mất lòng dân nhất là những người thiểu số.

Nay bất cứ cuộc tranh cử nào đòi hỏi 270 phiếu cử tri đoàn thì   Dân chủ đã có sẵn khoảng 200 hoặc hơn 200 phiếu, Cộng hòa chỉ được khoảng 150, 160 phiếu, chênh lệch nhau ít nhất 30, 40  phiếu vì Dân chủ được những bang đông dân nghiêng, thuộc về họ như Cali (55 phiếu) , New York (29), Illinois (20)  ….. CH được nhiều bang hơn nhưng toàn là những nơi dân cư thưa thớt, nói chung Dân chủ đã có sẵn một số lợi thế.

Từ năm 1953 tới nay, 63 năm qua, nếu Clinton thắng cử thì đây sẽ là lần thứ hai một đảng làm ba nhiệm kỳ liên tiếp, lần thứ nhất là thời Tổng thống Reagan (CH) từ 1981-89, Bush cha từ 1989-93.

Có vài người bạn nói nếu Clinton thắng cử thì sẽ chẳng có gì thay đổi, bình mới rượu cũ, “Vũ như Cẩn” và

… dòng đời vẫn lặng lẽ trôi…..